20251113 CDTL Bản Ghi Nhớ Đối Thoại Paris 26 July 1971 D236
236. Memorandum of Conversation1
Paris, July 26, 1971, 10:30 a.m.–4 p.m.
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/d236
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_808
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_809
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_810
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_811
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_812
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_813
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_814
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_815
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_816
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_817
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_818
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_819
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_820
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_821
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_822
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_823
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_824
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_825
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_826
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_827
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_828
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_829
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_830
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_831
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_832
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_833
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_834
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_835
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/pg_836
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/d233
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/d34
Paris, July 26, 1971, 10:30 a.m.–4 p.m.
PARTICIPANTS
- Le Duc Tho, Adviser to the North Vietnamese Delegation
- Xuan Thuy, Chief of North Vietnamese Delegation
- Vo Van Sung, North Vietnamese Delegate General in Paris
- Phan Hien2 of North Vietnamese Delegation
- North Vietnamese Interpreter
- Two other North Vietnamese Officials
- Henry A. Kissinger, Assistant to the President for National Security Affairs
- Major General Vernon Walters, Defense Attaché
- W. Richard Smyser, NSC Staff
- Winston Lord, NSC Staff
- David R. Halperin, NSC Staff
Kissinger: I was afraid you would try and take a vote by majority so I brought an extra colleague along with me. (Mr. Halperin)
Le Duc Tho: Anyway, we have a majority.
Kissinger: I have never won an argument with my colleague.
Xuan Thuy: What shall we do now?
Kissinger: Mr. Minister, we used to alternate, and I made the opening statement last time. Perhaps you would like to speak first today.
Xuan Thuy: If you would like to follow this order, then I shall take the floor now.
Kissinger: Thank you very much.
Xuan Thuy: We have carefully studied the views expressed by Mr. Special Adviser during the last meeting.3 The last time Mr. Special Adviser based himself on our 9 points to speak about his 7 points, and to combine both systems. Today I will follow the same method.
Mr. Special Adviser, speaking of our 9 points you said you agreed in principle to our point one. But you did not mention any time limit for complete withdrawal of U.S. forces and the forces of other countries from South Vietnam and other countries of Indochina.
Kissinger: I also said I thought the Minister was a little optimistic. But I won’t interrupt.
Xuan Thuy: And you said only after an agreement was reached on a framework would you set a date for the withdrawal. If so, it will take time and no settlement would be rapidly reached.
We said that total withdrawal of U.S. forces and the forces of other foreign countries from South Vietnam and other Indochina countries should be completed by the end of 1971. In your reply you made no mention of that.
Regarding Point 2, we have made a step to meet . . .
Kissinger: Which Point 2, yours or ours?
Xuan Thuy: Our Point 2 . . . to meet your request on prisoners. This shows our good will. You said you agreed in principle and were prepared to mention a few more ideas. We shall consider your request. In our view, we feel no difficulty about the views you wanted to add.
Regarding our Point 3. On the one hand, you said it would be contrary to U.S. principles, and a betrayal of the people who had been working with the U.S. for a long time. Therefore we would like to ask, do you refuse to change the present Saigon administration headed by Nguyen Van Thieu?
On the other hand, you said that you agree with Point 3 if it means that the U.S. should refrain from political intervention in South Vietnam. The last time you said that the U.S. affirmed that it would not support any Presidential candidate in the forthcoming election. But the Saigon press and public opinion say that by furnishing the Saigon Administration with arms, in practice the U.S. is supporting Nguyen Van Thieu, although it says it is neutral in the forthcoming election.
Kissinger: One point. I’m not arguing but just wanted to understand. Is this what the Saigon press is saying or what you are saying?
Xuan Thuy: I mean that the Saigon press and public opinion says that after aiding the Nguyen Van Thieu machinery, if now the U.S. said it will be neutral in the forthcoming elections, in practice it will be supporting Thieu.
In practice it is our view also.
And in your seven points you made no mention about the Saigon Administration. It is not a separate part of your proposal.
In our view, we think that if this question is not mentioned in your program, if this question is not clearly stated in our discussion, then the subjects of our discussion, political and military questions, are not clearly reflected in our discussion, and if so our discussions cannot make rapid progress. If so we will be faced with more difficulties, and the question of South Vietnam will not be settled.
Last time, Mr. Special Adviser, you said you would carefully consider this question and by the next session, which is today, you would express your views. I would expect to hear from you later.
Kissinger: That is mutual.
Xuan Thuy: With regard to Point 5, you said that it would be not difficult for you to agree in principle with it, but you would like to see another formulation. We shall consider this view, this question. We shall discuss and try to express the facts, history, reason.
Kissinger: I think if we can concentrate on reason and go easy on history, we will make more progress.
Xuan Thuy: Both are important, because history and reason are linked.
In Point 6, we have shown our good will in a reasonable proposal for the settlement of problems concerning the Indochinese countries. Mr. Special Adviser you proposed that we should remove the last sentence of our proposal. I do not understand yet the reason for your request, but we shall discuss that.
Regarding our Point 7, you said that you agreed in principle. You said that once agreement is reached on the above Point 6, then a cease-fire should be agreed. You proposed to add a few more ideas. I think your request could be considered.
Moreover, Mr. Special Adviser said the last time that Point 4 and Point 5 of the seven points of the PRG could be agreed upon. We have no objection to that.
Kissinger: You mean you accept your own points.
Xuan Thuy: You said last time . . .
Kissinger: We said they could be considered.
Xuan Thuy: As to our Point 8 and our Point 9, you said that you agreed to them. I have nothing to add. When the time comes, we shall discuss these points in detail.
As for our Point 4, our views have been clearly expressed in Point 4 of the 9 points. We have clearly stated the responsibility of the United States for the loss of human life and property caused during the war in both North and South Vietnam.
You want to raise the question of aid. We shall consider your views.
After considering our views and your views expressed at the last meeting, here is the conclusion we have come to:
We have made some progress in the sense that we have agreed to take our 9 points and your 7 points as the basis for discussion. However, there are two crucial points on which your views are not clear yet.
The first crucial point is the question of troop withdrawal. You said that you agreed to the principle of U.S. troop withdrawal linked with the question of prisoners. The two operations begin on the same date and end on the same date. But what is important is a date on which U.S. troop withdrawal would be completed. You have not been clear, you have not mentioned that point.
As for us, we have been clear in saying that the troop withdrawal from South Vietnam and other Indochinese countries should be completed by 1971.
The second crucial question is the question of power in South Vietnam. We have been clear in saying that you should change the present ruling group headed by Nguyen Van Thieu. As for you, this question of power in South Vietnam is not one point among your 7 points. Moreover, the views you expressed last time were not clear.
Now you said we should agree on a framework, but these two questions are not included in the framework. These two questions are the spinal cord of the framework.
Le Duc Tho: What is a framework without a spinal cord?
Kissinger: I think the Special Adviser did some drafting here.
Le Duc Tho: A framework without spinal bones would collapse.
Xuan Thuy: We have made a big step forward by proposing 9 points. We have shown great flexibility by meeting your request on prisoners. We have raised one important question that we should settle, not only the question of Vietnam, but also the question of Indochina. We have expressed our desire to find a reasonable, logical, lasting settlement for the whole region of Indochina so that this region will become peaceful, independent, and stable. We have also expressed our desire that after the war and the restoration of peace, our two countries would establish a new relationship in the interest of both Vietnam and the United States.
Such are our views. I hope that today we will be able to clarify the crucial points we have raised. I expect now to listen to you, Mr. Special Adviser. Before that, I would like to give the floor to Mr. Special Adviser Le Duc Tho.
Kissinger: Thank you, Mr. Minister.
Le Duc Tho: Minister Xuan Thuy has just expressed his comments on your views regarding the framework. I have a few words to add.
I have made a broad retrospective view to see your interests, how you want to settle the Vietnam problem, and how you pose the questions for settlement. Also, how we have posed the questions for a Vietnam settlement, and to see what you and we should do to settle the Vietnam problem, the question of the war in Indochina.
Then I have seen that for so many years the U.S. has been interfering too deeply in the war of Vietnam and Indochina. And in the process you have met with many setbacks and you are faced now with many difficulties in settling the Vietnam problem and the Indochina problem.
We realize that you are now desiring to extricate yourself from the war in Vietnam and Indochina, but we think you are calculating the best way to withdraw from the war. According to your calculations, you want to withdraw by two ways. First, by negotiations. Second, by Vietnamization of the war. These two ways mutually assist each other.
By Vietnamization of the war you want to maintain in South Vietnam a strong army and a strong Administration so as to negotiate.
And in the negotiations you want also to negotiate in such a way that will ensure the Vietnamization of the war.
So if a settlement is reached, you will have strong power in South Vietnam that will enable you to continue the implementation of your neo-colonialist policy. But if no success is brought by negotiations, you will devote your efforts to Vietnamization to reach your purpose, to turn South Vietnam into a neo-colony.
Such are your aims, and in view of these aims, you pose the problems so as to reach these aims. That is the reason why, during so many meetings we have had up to now, your intention is always to separate the military problems from the political problems of South Vietnam.
You only want to settle the military problems and you do not want to settle the political problems, so as to maintain the Nguyen Van Thieu Administration as an instrument of Vietnamization policy. That is the reason why you try to elude discussion of this question. You only pay attention to military questions.
In settling the military question, your aim is to be able to withdraw very slowly. Then you will withdraw so that either by negotiations [Page 812] or other means you will be able to maintain the Thieu Administration. Your aim is to keep the Thieu Administration in office.
Therefore we have made the proposal about the withdrawal of troops linked to the release of prisoners and after several meetings you are still not able to set a time limit for withdrawals, and you put conditions for setting a time limit.
Now you propose your 7 points, and you say that agreement should be reached on the framework. This reflects your interest in separating military questions from political questions. You proposed a framework and we said that we would consider the framework you proposed. Now after consideration we think you have agreed to points which are advantageous to you. For instance, Point 4 and Point 5 of the PRG proposal, Point 8 and Point 9 of our 9 points are agreed upon by you because these points are to your advantage. Therefore you agree to them very rapidly.
The alterations prepared by you to points are also motivated to give you advantage, for instance Point 4, Point 5, Point 6, Point 7.
But there are two crucial points mentioned by Minister Xuan Thuy as the spinal bone of the framework which you place outside of the framework.
In a word, the points you agree to and the points for which you have proposed alterations are of secondary importance, but as to the two crucial points your way of posing the problem differs from ours.
In these points there is a certain flexibility on your part. That is, you have withdrawn the two months time for release of prisoners before the complete troop withdrawal.
As we have said, we have made some progress, but the progress we have made concerns very small points, very secondary points. As to the points on which we have not agreed, they are the crucial points.
You say you want to make rapid progress. We too say we want to make rapid progress. But your way of posing the problem will lead to very slow progress. There is a contradiction between your desire to make rapid progress toward a settlement and your aims, your goals. You want a rapid settlement but your desires, your ambitions, are great. So there is a contradiction that hampers a settlement because your concessions are in driblets. They are in a very small quantity. If I can say here in an imaginative way, the proposals, the concessions you are making here in driblets are comparable to your troop withdrawals in driblets.
If we now compare our nine points and the seven points of the PRG, with a great deal of precision and detail, with your seven points, there is a great deal of difference. We can say that our proposals have been made in a spirit and context showing great flexibility, logic, and reason.
Kissinger: You don’t think the Special Adviser could be a little prejudiced?
Le Duc Tho: This is very objective, not prejudiced at all.
Because to the seven points proposed by the PRG there is no objection. Even you cannot object.
Kissinger: I think I could develop some objections if I try.
Le Duc Tho: Objectively you can’t.
So our proposals are aimed at reaching a settlement for the whole of the problem, to bring about a serious and good-willed discussion on both the military question and the political question, both to the Vietnam questions and the Indochina questions. Only in such a way can we really put an end to the war.
We agree with you that we should first agree on a general framework, and starting with this general framework we should go point by point into details. The general framework should be agreeable to both sides.
But to reach an agreement on a general framework, first we agree on the two principal points, Points 1 and 3. If we agree in principle on these two questions, then other questions can be settled easily. Because we have agreed in principle on Points 8 and 9 of our proposal and on Points 4 and 5 of the PRG. Minister Xuan Thuy said we would consider Points 4, 5, 6, and 7. These points are secondary points.
Kissinger: Our points.
Le Duc Tho: Your views on Points 4, 5, 6, and 7 of our proposal. But these points are secondary points. If we can settle the two principal questions, the military and the political, the settlement of the other points will be easy.
Now I would like to know whether you agree to this way of discussion, both military and political, and to reach a settlement, because these two questions are the spinal bone of the framework. Without the spinal bone, the framework will collapse.
I would like to ask you another question. What is the way of negotiating now to settle the problem, the whole of the problems?
Now there is a final idea I would like to explain to you.
You are faced with many difficulties in Indochina. You want to get out of these difficulties. The last few years you have been trying to go here and there to seek a way out. I don’t know whether you have drawn experience from this, because I think your efforts are vain. I think you make the problem more complicated for yourself, because you don’t get the results you expect. There is no magical way to settle the problem of Vietnam outside of serious negotiations here in Paris on the basis of our proposals and your proposals.
In the game of chess, the decisive party to win or lose the game is the participant. There is no other way.
In settling our problems we have been independent the last few years. If you really want serious negotiations, I think you should not engage in these magical ways. I think you should engage in serious negotiations. We are prepared to discuss things with you. We should not be tortuous.
These are the views I express to you today. If you do not want to settle problems and don’t want to meet our requests then it is difficult for our negotiations to be successful. And if the negotiations do not succeed, then the war will continue.
I believe you do not want such a state of things. We do not want it either. But if you do not want to negotiate seriously, we have no other way.
If the war continues, we are firmly confident in our success, in our victory. Because the socialist countries will continue to aid and support our peoples’ struggle. And we shall continue to unite with socialist countries in our struggle, with the world’s peoples in our struggle and our just cause will win. There is nothing which can alter the course of history.
I have finished.
Kissinger: I appreciate the remarks of the Minister and of the Special Adviser, which were, for the most part, constructive and put forward in a positive spirit.
Now, let me first ask some questions and then I will make some observations.
The Minister said on a number of our points that he would consider them. I don’t understand what that phrase means. Does that mean he will consider them positively or negatively?
Xuan Thuy: Positively.
Kissinger: The Minister said with respect to a number of points that he would consider our proposals. Our experience is that you trade a concession on our part for consideration on your part. We want to make sure we get an agreement.
Xuan Thuy: (laughs) Our line is always to follow a positive discussion to settle the Vietnam problem.
Kissinger: I won’t pursue the point, but I want to point out that my first experience with these talks was in 1967, when we were told that certain actions on our part would lead to constructive talks and discussions. Here we are in 1971. I want to make sure that when Minister Xuan Thuy considers these things, that will not take us until 1975, when you come to a decision.
Xuan Thuy: If our discussions here have not had rapid results, it is due to you.
For instance, we demanded that the bombing of North Vietnam should be completely stopped before we discussed all other questions. If the U.S. Government had agreed to this request very rapidly, we would have settled rapidly, but the U.S. Government took over five months to agree to the very same points that were put at the beginning of negotiations.
A second example, is when we began the four party conference. Our consistent demand was that we should discuss both military and political questions. But you eluded discussing these two questions, and so we have been for over two years now.
A third example is on the question of POW’s. This is a question of the aftermath of the war, the consequence of war. But we are prepared to settle problems if we can come to an agreement on the military and political questions. The question of prisoners is not difficult at all.
But you want to use the question to overshadow the other questions and therefore the negotiations are protracted. And now we have shown clearly the good will in this question of prisoners, but you refuse to discuss military and political questions, you refuse to set a date for troop withdrawal, you refuse to give up the Saigon Administration, and you don’t want to discuss the question of the Administration in South Vietnam.
Le Duc Tho: I want to add one observation. Mr. Harriman, after his participation in the talks here, he went back. I have read a translation of what he has written. Harriman shows the experience on settling the question of stopping the bombing. I believe you have read the book too. And I think Mr. Special Adviser should learn lessons from Mr. Harriman and not follow the same way as he.
Kissinger: I am certain that once I am out of office, all questions will seem as easy for me as they now are for Mr. Harriman.
Xuan Thuy: Anyhow, you can draw some experience from that.
Kissinger: I hope for both of us that I may draw it before I leave office. We do not want to wait six years before settling the war. Let me ask another question.
The Minister said with respect to his Point 2, that he would consider our request of clarifications on the release of prisoners. Does that mean that he will consider furnishing a list on the day agreement is reached and that prisoners throughout Indochina will be released?
Xuan Thuy: Regarding our Point 2 of our nine points. Mr. Special Adviser last time requested that we put some more detail. I say now we should consider these additional matters. That means that after we agree on a terminal date for troop withdrawal, we can then consider the question of furnishing a list of military men and civilians captured during the war.
Regarding the question of prisoners throughout Indochina, I have told the Special Adviser that concerning the Indochina questions we shall reach agreement here and we shall exchange views with our respective allies.
Kissinger: What is your judgment about your degree of influence with your allies? On this point, I have great confidence in your persuasive power.
Xuan Thuy: I have only repeated your views expressed the other day. I agree to your views.
Kissinger: One final question. I have noticed that our Point 2 has disappeared from the discussion of my colleagues.
Xuan Thuy: Is that the one regarding outside forces?
Kissinger: Yes.
Le Duc Tho: You should give an answer to my question, do you agree to the way of posing the problems and of discussing the problems, do you agree to reach agreement on the two crucial questions and then we will discuss this issue. You should answer that.
Kissinger: I’ll answer that. I am entitled to an answer from the Minister on my question, since I always answer his questions.
Xuan Thuy: I think in your Point 2 you raise the question of mutual withdrawals. But previously you said you would not put on the same legal footing U.S. forces and the Vietnamese people fighting against aggression. We made remarks on your point, and now you put the question again.
Kissinger: We have agreed that it should be discussed in another forum, but we want to know if you agree in principle that the forces of North Vietnam should remain within the frontiers of North Vietnam like the forces of others will do.
Le Duc Tho: This question cannot be put in such a way. We have put the problem in our Point 6. (Le Duc Tho at this point reads their Point 6.) We do not pose the question as you do. And I cannot give an answer to your question to settle this problem since you have not fixed any date for withdrawal and you have not answered our Point 3 about maintaining the Thieu Administration.
Kissinger: One final question, and then I will reply to my two opposite numbers.
The last time, when the Special Adviser made his eloquent speech, he talked about replacing Thieu. Now he keeps talking about the Thieu Administration. Has there been a change in position?
Le Duc Tho: There is no change in our position at all, because when we speak of the change of Nguyen Van Thieu or the Thieu Administration, we do not mean the change of person but of the policy. Because even now if you change the person, and not change the policy, if there’s [Page 817] the same policy of war, bellicose, dictatorial, fascist, there’s no change at all. We speak of Thieu because he symbolizes and embodies this warlike and fascist policy.
Kissinger: Let me reverse the question. Suppose Thieu changed his policy. Would you accept him? If it is not a question of persons.
Le Duc Tho: With a person like Nguyen Van Thieu, I don’t think that he can change his policy overnight. There should be another person with another policy.
This policy has been opposed by the population in South Vietnamese cities and towns for many years now. This policy is reflected in the person of Nguyen Van Thieu.
Kissinger: So as soon as he leaves, you will go back to your request for a government of national concord?
Le Duc Tho: After the formation of a new administration favoring peace, independence, and neutrality, this new administration will enter into serious negotiations with the PRG regarding all military and political questions, including those raised by the PRG. As I told you the other time, if this change is brought about, then we will seriously, rapidly, logically, and reasonably settle the problem.
Kissinger: But I am not sure what change the Special Adviser wants. What should the government look like?
Le Duc Tho: As I told you the other time, we request a change of person and of policy. Because if you change only the person, and the policy is the same there is no change at all. But if you keep Thieu with such a person no change of policy is possible. Even if you affirm such a policy is changed, the people of South Vietnam will not believe it.
Kissinger: I have the answer to my question. Now let me make a few observations.
At the end of his presentation, the Special Adviser asked me two questions. First, in what way we thought of settling the problem. Second, whether we agree to discuss military and political questions together. I shall save the first question to the end of my presentation.
With respect to the second question, we discussed at our last meeting the nine and the seven points. I have acquired the impression that your Point 3 is a political point.
I am prepared to state formally that we are prepared to discuss Point 1 and Point 3, as part of a final settlement that includes all other parts.
And therefore, the answer to your question is that we are prepared to discuss political questions, although our answer is not the same as yours.
Mr. Special Adviser has made an analysis of our strategy in pursuing the war and the negotiations. Since I do not pursue the same tactic [Page 818] as Mr. Special Adviser and the Minister of never approving anything the other side says, I have to admit that it was a very intelligent analysis.
Le Duc Tho: Because it concerns the facts.
Kissinger: He never quits while he’s ahead.
By the same token, I believe that the strategy of the Minister and the Special Adviser is to bring about two results: to get us to withdraw our troops as quickly as possible, and by this method or otherwise, to change the government in Saigon.
In other words, the Special Adviser is proposing to us not that we make a compromise, but that we hand Hanoi its objective as part of a settlement.
I respect this tactic, but it is not possible to get this in these negotiations. We must both be realistic. Neither of us will sign an agreement which hands to the other all of its objectives. You say you prefer to continue the war to accepting conditions which you consider unreasonable.
We will continue the strategy which the Special Adviser very correctly described if we cannot get a reasonable and rapid negotiated settlement.
We are prepared to make compromises, and we genuinely want a rapid settlement.
But if you continue to call reasonable the acceptance of your proposals and if you consider it a concession simply to discuss our points, then there will be no solution, rapid or otherwise, and we might as well be realistic.
If you are not willing to compromise, you will have to fight for what it is you want. And then we shall see what the consequences are. There is no sense boasting on either side.
Now let me turn to your points.
I owe you an answer to Points 1, 3, and 4.
On Point 4, it is the easiest, and I will therefore take it first.
I told the Minister the last time I was here that I would study in Washington what is possible in the field of economic aid. The President is prepared, upon signature of an agreement in principle, to go to the Congress and to recommend to the Congress a five-year program of assistance for all the countries of Indochina.
The sum he is prepared to recommend to Congress is about seven and a half billion dollars over a five-year period, of which two to two and a half billion dollars would be dedicated to North Vietnam.
The question of repayment would not be a problem. Over two-thirds of the funds would be in outright grants. The remainder would [Page 819] be in very long term, very low interest rate loans which pose no practical problems of repayment. Even that is adjustable.
There would be no conditions attached to this assistance program.
We propose this as a sign of our desire to start a new relationship with the people of Indochina and especially with the people of North Vietnam.
Now as to Point 1.
We are prepared to fix a date for the withdrawal of all our forces as well as the forces allied with us, to be completed nine months after the signature of an agreement.
Now let me turn to Point 3 of yours. If the Special Adviser would prefer to discuss our Point 3, I would be prepared to do that too. I agree that Point 3 is the crucial problem for your side.
What you are asking us is to replace the Administration in Saigon, and to substitute for it an administration which you consider peaceful by your special definition, and therefore to bring about the objectives that you have fought for by our actions.
We have told you on innumerable occasions that we cannot do this because it is beyond our power to do it, and because it would be dishonorable to do it.
You cannot expect us both to withdraw from Vietnam rapidly and to do all your political work for you.
If these are your last words, we will withdraw at our own pace, and you will have to do your own political work. We have shown our good will, both by the proposals we have made with respect to Point 4 and by the proposals we have made with respect to Point 1, and I will now give you some observations on Point 3 in addition.
We have told you on innumerable occasions that we are prepared to accept the outcome of any political process which develops after our departure.
We believe that our withdrawal will have certain consequences, as you yourselves have repeatedly pointed out.
Le Duc Tho: Please be more precise on the last point. (At this point he repeats a certain passage of what Dr. Kissinger said and Dr. Kissinger repeats the passage for Le Duc Tho.)
Dr. Kissinger: Since the Minister and the Special Adviser have pointed out to me at each of our nine meetings that the Saigon Administration is maintained by our forces, then the withdrawal of our forces must have certain consequences.
Secondly, we believe that the announcement of our withdrawal will have consequences of a major political nature even before the withdrawal is completed. [Page 820]
We believe that our readiness to accept some of the elements of Point 5 of Mme. Binh’s proposals, specifically the provisions for neutrality, will have major political consequences in South Vietnam. We believe that an announcement of our readiness to accept certain limitations on our military assistance to the government in South Vietnam will have major political consequences, first when it is announced and then when it happens.
We believe that a declaration of total neutrality on our part in any political contest in South Vietnam will have a major political impact both when it is announced and when it is carried out.
We are prepared to make all these declarations and we are prepared to carry them out scrupulously as part of a settlement.
In short, we are willing, insofar as this is now in our power, to undo those distortions of the South Vietnamese political life that our presence and interference may have provoked.
We are not prepared to take an active part in bringing about the solution you wish. We want the people of Vietnam to be genuinely free to choose their own future.
So the choice is up to you. We are prepared to make a settlement rapidly.
Le Duc Tho: (interrupting) Please repeat your last sentence.
Dr. Kissinger: (repeats the sentence) Do you understand. I don’t want you to fight among yourselves.
Le Duc Tho: What do you mean by “distortions”?
Dr. Kissinger: To the extent to which our presence and our even unintentional intervention helps one candidate or another.
Le Duc Tho: That is clear.
Dr. Kissinger: So the choice is up to you.
We can make a rapid settlement, in which case the political process would start sooner, or we can continue the war for a while, in which case the best you can expect is to have the political process begin later which we are prepared to start now.
By the Special Adviser’s own analysis, after our unilateral withdrawal is complete and after Vietnamization is complete, no matter what you do, we will not be able to fulfill the conditions of what you ask, under Point 3.
We do not want a neocolonialist position in Vietnam. We are not changing our foreign policy and withdrawing forces from all over the world in order to maintain a colonial position in this little corner.
Vietnam is your only problem. It is only one of many for us. We would like to bring it into its proper perspective. [Page 821]
Over an historic period, I repeat, we are no threat to your independence. There are many other countries, including some much closer to you, which are much better candidates for that.
As we made clear in our response to Point 4, we want a relationship of cooperation and ultimately friendship with all the people of Indochina and particularly the people of North Vietnam.
We know we have to settle the war in Paris if it is to be settled by negotiations. We respect and admire the spirit of independence which you have shown and which we do not expect you to give up at this stage, and which we do not want you to give up.
We have to travel on many roads, some of which will appear tortuous to you, not all of which are related to your future or to our discussion here.
We will not seek solutions in other places except here. It is in this spirit that I would like to answer the first question of the Special Adviser, which way do we proceed from here?
Le Duc Tho: My question is how do we proceed from here.
Dr. Kissinger: That is what I was now going to answer. I would like to make a specific practical proposal, unless the Special Adviser thinks it is no use after hearing me.
Le Duc Tho: Please.
Dr. Kissinger: My specific proposal is this. We have two categories of issues. Issues of principle and issues of technical detail.
I believe that for the technical issues, this forum takes too long and can meet too infrequently.
I therefore propose, but I am open to suggestions, that if we continue these negotiations, that we agree here on a statement of principles in considerable detail, and that we give those principles to our delegations at Avenue Kleber that they work on the details there. If there is any deadlock, we can meet again to try to resolve it.
These are all of the remarks I want to make today.
Could I ask the Special Adviser a personal question?
Le Duc Tho: Please.
Dr. Kissinger: In what language did he read Harriman’s book?
Le Duc Tho: In translation. In Vietnamese. (The interpreter said that he had translated it for the Special Adviser.)
Dr. Kissinger: I would put up with the Special Adviser knowing French, but if he also understands English it is too much because that gives him three cracks at my remarks. I don’t want to give him too many advantages.
Le Duc Tho: But you have full time for thinking about what we have been saying. Anyway, deep thinking is necessary. [Page 822]
I propose now a little break.
(At this point a break was taken which lasted about an hour. During the first fifteen minutes or so Le Duc Tho met with Kissinger on the balcony for a relatively informal chat. Dr. Kissinger made a brief allusion to his stay in China by saying that when he returned from his trip he had gained a great deal of weight. Le Duc Tho did not open up this area for discussion any further. Le Duc Tho again expressed his assumption that the CIA overthrew Sihanouk despite Kissinger’s firm denial.)
Kissinger: Where are my notes? [To the Vietnamese interpreter]4 Have you got them?
Xuan Thuy: You are an absent-minded professor, perhaps?
Kissinger: When I invite you to Harvard you will be allowed to speak fifty minutes, the Special Adviser on history and the Minister on diplomacy.
Xuan Thuy: To speak shortly is more difficult. To speak at length we excel.
Kissinger: As Ambassador Lodge and Ambassador Bruce have found to their sorrow.
Xuan Thuy: I tell you this privately. You should not convey this to Ambassador Bruce, for if Ambassador Bruce becomes impatient, he has to leave.
Kissinger: I must tell you this now; I was going to tell you later. He is sick, with a circulatory disease, and must be replaced in the next few weeks. This is no reflection on our discussions, and is not a political act. He is seventy-four years old. His replacement will come within one or two weeks after he leaves, so there will be no problem. We will replace him with Ambassador Porter.5
Xuan Thuy: And Mr. Habib?
Kissinger: He will leave. He will not stay here. He is here just for transition, only a week or two.
Xuan Thuy: It is up to you.
Kissinger: I just wanted to inform you. [Page 823]
Xuan Thuy: After the views expressed by Mr. Special Adviser Kissinger I would like to put a few questions and after those questions I will make a few observations.
My first question is about the total withdrawal of U.S. forces and those of other foreign countries from Vietnam and from the other countries of Indochina. I would like to ask you this for clarification. What we are asking is total withdrawal of U.S. forces, including army, navy, air force, marines, weapons, armaments, military bases, military personnel, military advisers, etc. Mr. Special Adviser refers to all U.S. forces sometimes, but here and there, for the press and in other places, there are references which are different to what we say here. Please be clear on that point, and give us more clarification on that point.
Kissinger: We propose the withdrawal of all organized military forces; all bases, purely American bases, will be given up; and the withdrawal of all advisers with combat units.
Xuan Thuy: Advisers to Saigon combat units?
Kissinger: Yes.
Xuan Thuy: You mentioned organized military forces. What do you mean by that? What about unorganized military forces?
Kissinger: I can’t get away with anything.
Le Duc Tho: You’ve stopped me many times before.
Kissinger: No, it’s a good question.
We would propose to keep a very small number of technical and logistic personnel to supervise American equipment, a number fixed in the agreement and progressively reduced.
Le Duc Tho: But all the equipment will be withdrawn. What equipment will be left?
Kissinger: We must understand what you mean by equipment. All the equipment belonging to American forces will be withdrawn, not material that belongs to South Vietnamese forces.
Le Duc Tho: But you propose to leave behind technical and logistic personnel to supervise American equipment. Since equipment belonging to American forces will be withdrawn, what equipment will there be to supervise?
Kissinger: There are two things. First, these personnel would help for a limited time to maintain and train Vietnamese personnel in the technical aspects of complex equipment of South Vietnamese units. Second, they would supervise distribution of whatever new equipment would be permitted in the agreement.
We are talking here of very small numbers; we are not talking about tens of thousands. This is a number we can specify in the agreement and progressively reduce to a normal military attaché office with a slightly enlarged function. [Page 824]
Xuan Thuy: In the office of the U.S. military attaché in the U.S. Embassy?
Kissinger: Yes. As is the normal case.
Xuan Thuy: You say that it will be in the normal military attaché office with a function a little enlarged. What will be the number of the members in the military attaché office? Also originally, at the beginning, what number of technical and logistic advisers do you intend to leave behind?
Kissinger: I frankly have no precise numbers. We haven’t studied this yet in detail. But I can tell you that it will be considerably smaller than the number of troops in the country when combat troops were sent in 1964. I would think, without giving specific figures, that the number that would be left when withdrawals are completed would be considerably less than 10,000 and would be progressively reduced thereafter. And there would not be any organized military units.6
Le Duc Tho: And you mentioned about the military attaché office being broadened later on. Do you mean that the functions will be broadened, and do you mean also that you will broaden the number of personnel too?
Kissinger: To give you a serious answer, I would like to do what we did on economic aid, study this question and give you an answer next time. I can say now that when that point is reached, it will be much less than 1,000. The functions will be confined to the technical equipment and would have nothing to do with combat.
Le Duc Tho: And training?
Kissinger: No. No training.
Xuan Thuy: You said they would be for training Vietnamese personnel.
Kissinger: It would be for maintaining equipment, not for combat purposes. We could agree to end the training function for everything, say a year after the total withdrawal of U.S. forces.
Xuan Thuy: You have finished? [Page 825]
Kissinger: Yes.
Xuan Thuy: My second question is, what is the reason why you cannot set a specific date in 1971 for troop withdrawals? And you propose nine months. What is the reason?
Kissinger: First, as I recall, nine months was proposed by the Minister himself in September last year.7
Xuan Thuy: (Smiles) The terminal date proposed at that time for troop withdrawals was June 30, 1971, so I said roughly nine months. I said it was a terminal date. But you have no terminal date.
Kissinger: I want to have the Minister set a terminal date. All you have to do is sign an agreement and there will be a terminal date nine months later. You have an obsession with the terminal date.
Le Duc Tho: But you explain too simply.
Kissinger: I’m trying to learn, but I am a slow student. I think the Minister knows why we are doing what we are doing.
Xuan Thuy: My third question is about the political question. You said you were prepared to settle both military questions and political questions in this forum of private meetings. But when you discuss, you don’t discuss political questions but only how to influence the process in South Vietnam. Therefore, when and how shall we discuss political problems? I would like to know if political problems will make up one of the items of our agenda?
Kissinger: The Minister has a very special definition of discussing political problems. His definition is that we must discuss the replacement of the existing government in Saigon. We are prepared in any agreement in principle which we make to state a number of political propositions such as neutrality, limitations on aid, and other matters. That in itself is a political discussion. As for the domestic structure in South Vietnam, we’ve always said we are not competent to discuss it alone.
Xuan Thuy: Mr. Special Adviser referred previously to the Indochina question. I would like to know, how do you visualize settlement of this Indochina question?
Kissinger: What does the Minister mean by the Indochina question?
Xuan Thuy: For instance the question of cease-fire, the question of prisoners in Indochina countries which you refer to. These questions are linked to military questions and political questions concerning these Indochinese countries. For instance the question of the 1962 Geneva [Page 826] Agreements and so on. How do you envisage that we will settle these questions?
Kissinger: We believe, first, that the political solution of each country in Indochina should be discussed first by the various parties in each country.
I believe, secondly, that this meeting here could make recommendations to the parties on some of the military issues, such as cease-fire and release of prisoners.
Thirdly, there could be an international guarantee for these various arrangements and also the provision of international supervision such as you proposed in your Points 8 and 9.
I do not believe personally, but we are open on this, that the exact membership of the Geneva Conference of 1954 is necessarily the best grouping to provide this, and we would be open to your suggestions on what countries would be best to provide international supervision and guarantees. We both have the same interests in this respect, to get a reasonable group, and I think we could agree.
Xuan Thuy: Are you finished?
Kissinger: Yes, thank you.
Le Duc Tho: I have one more question. Have I correctly understood you? The problems concerning Laos will be settled by the Laotian people themselves.
Kissinger: By the Laotian-speaking people, not the North Vietnamese-speaking people.
Xuan Thuy: Would the Laotians who speak Vietnamese well be allowed to come to these discussions?
Kissinger: That’s right.
Xuan Thuy: The Cambodian problems will be settled by the Cambodian people. The Vietnamese problems will be settled by the Vietnamese people. After that settlement there will be an international conference to guarantee the agreements reached?
Kissinger: Except for those aspects here, such as cease-fire and prisoners of war and neutralization, and of course withdrawal of our forces.
Le Duc Tho: Then where will these questions be discussed?
Kissinger: Here and at Avenue Kleber for details.
Le Duc Tho: But the troop withdrawals and release of prisoners concern only South Vietnam, not the Indochinese countries.
Kissinger: As I understand the Minister and Special Adviser, they have pointed out to me that your proposal concerns all Indochina and that this is one of the big differences between your 9 points and the 7 points of Mme. Binh.
Secondly, you must understand that it is absolutely not possible to make peace unless all prisoners in Indochina are released. That is [Page 827] not open to discussion. How you accomplish this is your problem, but I have great confidence in your persuasive powers.
We do not insist that the details of everything be worked out at an international conference.
Le Duc Tho: Then what will the international conference deal with?
Kissinger: Suppose we agree on a cease-fire, to give you a concrete example. The international conference would deal with the technical supervision of the cease-fire, e.g., how many teams, where they should be.
Similarly with neutrality. Suppose we agree on the neutralization of all the countries of Indochina. Then an international conference can guarantee this and recognize it.
We are not asking that an international conference work out the conditions of our arrangements.
Le Duc Tho: That is understood.
Kissinger: You see we take the Special Adviser seriously when he says that we must make peace directly. I am serious about this.
Xuan Thuy: Now I would like to speak a few words.
First, I agree with Mr. Special Adviser Kissinger on the way to conduct negotiations for a peaceful solution of Vietnamese problems. That is to say we agree to these two forums. First, this forum to discuss, to negotiate, to settle all questions of principle and a number of important details. The second forum to negotiate and settle details on the basis of the principles agreed upon.
Kissinger: I understand.
Xuan Thuy: When there is a deadlock at Kleber Street on details, we should meet again here. We hope there is no deadlock, and it goes smoothly.
Kissinger: Of course, we haven’t even agreed here.
Le Duc Tho: There is a roadblock.
Xuan Thuy: Now may I make my remarks on the content of the questions to be discussed here.
Kissinger: Right.
Xuan Thuy: But I will express my remarks on principal points only, because on the other points I will speak to them later. These are preliminary remarks.
Now about the time limit for troop withdrawals. First, you say that the period of nine months is based on my view. It is not true. My view concerns a terminal date.
Kissinger: I don’t want to claim too much. This was not our governing consideration.
Xuan Thuy: I’ve repeatedly said that when President Nixon proposed a time period of twelve months for troop withdrawals, Mr. Special [Page 828] Adviser at that period mentioned twelve months and at Kleber Street the U.S. Delegation mentioned also a twelve month period. I remember when you proposed a twelve month period and then the twelve months constantly remained. But it must be fixed. You say that tomorrow here we will discuss the question. But tomorrow will remain always. It is like an advertisement in a restaurant that tomorrow you will dine free.
There should be a specific date so that you will make an effort to fulfill things at that date. Nine months is new, it is a shorter period than twelve months, but without a fixed date it is the same.
Kissinger: But if the Minister signs our 7 points today, today he has a very specific date in front of him.
Xuan Thuy: You have raised many points, and we can’t sign an agreement today.
Le Duc Tho: Thus if you agree to a withdrawal date today, we will release prisoners and have an agreement.
Kissinger: There is a possibility for a greater agreement. Mr. Special Adviser will be blamed in Hanoi if he gives up 7 of his 9 points.
Le Duc Tho: We shall continue to discuss the other 7 points.
Kissinger: To be realistic, let’s settle an agreement as quickly as possible, and then you have a fixed deadline and the question becomes academic.
Xuan Thuy: Another remaining issue is connected with political problems. Mr. Special Adviser endeavors to elude the substance of this question. You said that to replace Nguyen Van Thieu is beyond your power and is dishonorable. We think you have the capability to do so and are unwilling to do so. The last time we made a number of suggestions and you said you would study the suggestions, but you have not studied it.
Kissinger: Oh, I have studied it.
Xuan Thuy: Because this would be harmful to your honor to maintain Nguyen Van Thieu. On the other hand, if you replace Nguyen Van Thieu you will be welcomed by the South Vietnamese people, the American people, and world public opinion.
Moreover when doing that, we do not ask you to make a public statement. You should do that secretly. No one knows. Let you do that secretly and it will not reflect on your honor.
Kissinger: But it would become pretty obvious, don’t you think?
Xuan Thuy: No one knows that. This understanding is between us only. It is not divulged.
What you have been saying shows that you will maintain Nguyen Van Thieu. Moreover if you maintain Nguyen Van Thieu, it would not only be harmful to U.S. honor, but we cannot settle the problems here. [Page 829] We should settle both military questions and political questions, that is to say set a reasonable time limit for troop withdrawals and replace Nguyen Van Thieu. Because without settling these questions, though you say you want a rapid settlement, in fact the settlement will drag on and effectively we cannot reach a settlement.
Moreover, Mr. Special Adviser says that you cannot do as we have required, and that we should choose between negotiations and each side continuing its course of action, that is to say the war will continue. As a matter of fact, if we don’t come to a settlement the war will continue. This is something logical, certain.
We have foreseen all eventualities. If now a negotiated settlement can be reached, reasonably and in the interest of both sides, we are prepared to do that.
Therefore, I would propose that you think over these two questions. First the military question, that is to say think over about giving a specific date for the withdrawal of all your forces, without leaving any technical personnel or military personnel. For this fact will complicate things and create new questions.
Secondly, on political problems, if you stick by the views of today this will be an obstacle to a settlement.
As for the other questions you have raised, we shall consider them, study them.
Now I give a word to Mr. Le Duc Tho.
Le Duc Tho: You have just said that you agree to discuss, settle both military and political problems. You have just said that you are prepared to discuss and settle military and political questions, but in fact these two questions have not become settled today.
Concerning troop withdrawals, Minister Xuan Thuy has spoken our basic position. I have nothing to add further.
Concerning political problems, it appears as though we have not yet discussed anything today. Looking at the other questions you have raised, you have shown that you are ready to discuss military questions only. There is no war in history that has ended only by discussing military questions. As to the political problems of South Vietnam, now you want to elude them and only settle military problems.
And we have also raised political problems concerned Indochina. Here too you want to settle military problems only. As to political problems in the Indochinese countries, you have eluded them and not expressed your views on them. Then how can we liberate prisoners throughout Indochina and how can we observe a cease-fire throughout Indochina? We participated in the 1954 Geneva Agreements on Vietnam and the 1962 Geneva Agreements on Laos. At these two conferences both military questions and political questions were settled [Page 830] before we reached an agreement. If here you only discuss military problems and set apart political problems then, no settlement is possible.
Regarding the political problems of South Vietnam, we have been expressing our view at great length, and have nothing to add now, but this sentence.
You said that if you replace the Nguyen Van Thieu Administration, this will dishonor you. On the contrary, if you replace this Administration that is something which enhances your honor.
If we now review today’s meeting we can see there is only one point that is different from what happened previously. You have put forward a period of nine months for the withdrawal of U.S. forces. In this connection Minister Xuan Thuy made ample remarks. It is not a fixed date, only a period. Moreover, you have raised the question of leaving behind military personnel.
In sum, you leave behind American personnel and maintain the Thieu Administration. So we can say that in the main your position has not yet changed. So I can say that in our negotiations you go forward by very small steps, and very slowly. This is not proof of your desire for a rapid settlement.
Minister Xuan Thuy and myself have made preliminary remarks today and will consider your remarks today.
Kissinger: Let me make some preliminary remarks, because it is foreseeable that at this rate we will not be getting anywhere.
If you keep pursuing the tactics of stating your demands and then judging our replies, as if we were students taking an examination, I can tell you now that there will be no agreement.
This proposition that we give you a deadline no matter what happens may impress the Special Adviser’s friends at the New York Times, but it will not do you any good in any time period that might interest you. If we give you a fixed deadline now, and then the Special Adviser and the Minister will “consider” all other points, we will have finished our withdrawals and you will still be considering our other points while we have withdrawn. If we are going to retreat regardless of what happens, you must get used to the idea that we will do so at our own pace and one convenient for us, and apart from other issues. If you want to negotiate it, we have to settle the other terms. To retreat on a fixed deadline, we don’t need agreement with you; we can do that on our own.
And we will not settle the war just for prisoners. This is another point you should have no illusions about.
Now as for the political solution. It is not correct that we have not discussed the political problem, and you know very well that it is not correct. We have offered to do a number of things which would make [Page 831] it easier for the forces you support to participate in a political process and to affect the political future. We have expressed our willingness to accept neutrality for South Vietnam, to announce our withdrawals from South Vietnam, to accept limitations on military aid for South Vietnam, to declare publicly we are not supporting any particular force in South Vietnam, and to carry this out strictly. We are willing to listen to other proposals along this line.
What we cannot do is what you ask, to make a secret agreement to replace the leader of a country which is still an ally. Which would then lead to endless debate, moreover, as to what exactly a peaceful administration is, in which you have a veto because you are the only one who knows what is meant by peaceful.
So you have to decide whether you are better off after another year of war, with a further strengthened Saigon Administration and no limitations on our economic and military aid, and at the end of a year there will not be enough American forces left in South Vietnam to affect the political future. You must decide this or to make an agreement this year. I cannot tell your people which decision to make.
We are making major political concessions to you. And we are prepared to listen to proposals in this general framework that I have outlined.
I sometimes think you have learned your historical lessons too well. In 1954 you made peace with John Foster Dulles who wanted to maintain military bases. In 1971 you would make peace with an Administration which has no interest in establishing a neocolonialist government.
And if we stress military issues, it is partly because we think that after a reasonable period of time, which is short, the normal political forces of Vietnam would make themselves felt.
Now you say we should study your remarks, and we will do that. And we may be able to ease some of your concerns on the question of technical personnel. You have to decide whether an agreement in principle this summer would strengthen or weaken your political prospects in South Vietnam. I cannot hold out any prospect that we would make a secret agreement that we would overthrow the existing government in South Vietnam.
And therefore we have to decide where we are going from here. If you want to continue, you will find us within a reasonable framework to be flexible and with good will. We want to end the war. We do not want to stand in the way of the people of South Vietnam. We are not permanent enemies of Vietnam. But you must not expect us to do impossible things.
How do we go from here? [Page 832]
Le Duc Tho: You criticize us for following the tactic of putting forward requests and putting questions to you. But if there is something unclear, we should put forward questions for clarification, just as you have done with our proposals. We have made remarks on your proposals if there is something unclear, and you have done the same to our proposals. This is something that is normal. Actually you said that you were willing to discuss both military and political problems. But in fact your views are not yet clear. You said that we had a veto right on the South Vietnamese Administration, because we define which one is peaceful. Last time I told you that there will soon be elections in South Vietnam, and the elections are not at all democratic under the present regime. But there are candidates with programs favoring peace, independence, neutrality and democracy. The people in South Vietnam, in the cities, in the countryside, approve such a candidate. There is no reason if such a candidate wins the election that we be told how. Moreover, while it is true that you said that you would limit aid to South Vietnam, but if you maintain Nguyen Van Thieu and you maintain aid, then how will there be a peaceful settlement of the war? Because if the subsequent administration is formed, and you continue military aid to such an administration, then this will constitute continuation of the war. If both sides continue military aid, then the war will continue.
Kissinger: Are you prepared to cease all military aid?
Le Duc Tho: You are speaking of military aid to South Vietnam, so I express views to be clear on this point.
Kissinger: Excuse me. General Walters must make a call concerning my technical arrangements for the rest of the day. It will just take five minutes. We will continue and use your interpreter. We have confidence in him.
Le Duc Tho: Minister Xuan Thuy has expressed a number of views. I have expressed my views too. Both sides will study each other’s remarks. If you feel we should continue discussions, then we should meet again for discussions.
Kissinger: I understand your views, but I don’t understand what you expect to happen next time that didn’t happen this time. I explained what is possible.
First, I have to express total disagreement with the Special Adviser’s characterization. To accept limitations on military aid and neutrality for South Vietnam changes the whole political framework. As you know, President Thieu has declared against neutrality and has not accepted limitations on military aid. We are willing to accept limitations on military aid to South Vietnam that you are willing to accept for yourself. It is impossible for you to say that you will accept no limitations on military aid but that other countries should. [Page 833]
We believe that the conditions we have described will help the opposition to President Thieu and therefore will make it more likely that the candidate you prefer may get elected. But it is up to you to decide this. We cannot go further than that.
So we have to decide whether there is any point in continuing these meetings or whether we should stop here. I frankly don’t believe that meetings in this forum will then be resumed.
Xuan Thuy: It is up to you. If we [you?] feel negotiations are useful, and may lead to a settlement, then we should continue. If you stick to your desire to have us do what you want, then we can’t progress.
What we’ve been saying is well-grounded and reasonable. Because we propose a specific date for troop withdrawal; if you do not agree, you should propose one. We can discuss it.
Kissinger: The date is not the problem. The political issue is the problem.
Xuan Thuy: If there is no problem then you should propose a date and we should exchange views. Because we have proposed a date; this date is not definite or obligatory. We should exchange views and see which date is more reasonable.
Kissinger: No one in America, not even people you talk to, would think that it is reasonable to give a date that is totally independent of whatever else happens. We have given you a final date of nine months after an agreement is signed. You can negotiate nine more months. The history has been that you have given us a series of deadlines which we’ve never met. One of these days you will propose a deadline which we can meet and then it will be too late.
Moreover, if we declare as a statement of principle our neutrality in the elections, our acceptance of the future neutrality of South Vietnam, and the other points that I have mentioned, that would leave the basic issue open.
But I have stated my view and we now have to see what we shall do. If you expect me to come here next time prepared to tell you that we will make a secret agreement to overthrow Thieu then we will both be wasting our time. Because the President will never approve this.
Xuan Thuy/Le Duc Tho: Would you repeat that?
Kissinger: (repeats) . . . and this would waste your time and I would go through the physical exertion for nothing.
So this then is the question. Whether we develop a statement of principles which is relatively neutral or whether you insist on what you have said.
Le Duc Tho: What you said about developing a statement on neutrality, this doesn’t mean much. You said that no American would agree to fix a date independent of anything else. However, I can tell you that [Page 834] no Vietnamese fighting for so many years will accept a settlement without knowing what the future of South Vietnam will be. Therefore to settle the South Vietnamese problem there should be an agreement where both military questions and political questions should be settled. There is no statement regarding peace and neutrality that will suffice.
Kissinger: I said a neutral statement, not a statement of neutrality. I said whatever the government in South Vietnam, we will make a statement which says it must be neutral, can accept only limited predetermined military aid, and other points from Point 5 of Mme. Binh. (repeats again) First, the foreign policy must be neutral. We can accept limitations on military aid and other points. I’m talking about a statement that is neutral, noncommittal for either side. In fact, we are wasting time. I feel an agreement in principle right now would have a greater impact on the political situation in South Vietnam than another year of war. But it is up to you to decide.
Le Duc Tho: You mean agreement in principle, agreement on the framework you mentioned.
Kissinger: Right.
Le Duc Tho: But we have not agreed on the basic issues of the framework.
Kissinger: The only other possibility is that you come with another proposal than the secret agreement to overthrow Thieu. And we will examine it seriously.
Le Duc Tho: What would you propose? What is your desire apart from what you are saying? Whatever proposal you have, make it.
Kissinger: I have made our proposals. I have said what we sincerely believe will have maximum political impact in South Vietnam. We sincerely believe if we settle along the lines of our proposal it will have a maximum impact on the elections. We sincerely believe our withdrawal date will have a maximum impact on the political situation, on elections. Once withdrawal begins and one knows that it is beginning that changes the political situation.
We also believe that another year of war, 15 months without agreement, and with our supplies continuing, and no limitations on military aid and economic aid, everything you’re asking us now will be impossible to do and it will be more difficult for you to obtain what you want.
I tell you we are sincerely trying to end the war. To us Vietnam is not a huge issue. We want the war to end and to find a solution which will give us normal relations with the people of Indochina and we don’t search for a way to stay in Vietnam. But we’re not experts on your judgments of your chances, and it may be you are too suspicious. That may be our tragedy. [Page 835]
Le Duc Tho: You have proposed, put forward something concrete to settle the political question, and we propose to think of a way to settle the political question. But the views you expressed now are the same as what you said this morning. What do you propose now?
Kissinger: If you are prepared to come up with a formula other than what you have offered us, then I will be prepared to examine it with great care and the consideration it merits. And I will in turn look at your problem concerning technical advisers. And that would give us a basis for another meeting.
Xuan Thuy: You referred to the period of John Foster Dulles in 1954. Now with the publication of the Pentagon papers in the American press this question is very clear already. I think that the Nixon Administration should redress the mistake of the previous Administration and should not have continued the same course with the same aim, and it should adopt another course.
Kissinger: But I explained that we have a new course.
Well, Mr. Special Adviser, what do you think? Should we have another meeting? You are the senior member here.
Le Duc Tho: I think that if you think that we should have another meeting, then we should have it.
Xuan Thuy: I feel, Mr. Special Adviser, that both sides should continue to examine the views expressed by the other side and we should meet again. I agree to that.
You told us to make a big effort and you will make a big step forward. We tell you to make an effort and we shall take a big step forward. You advance too slowly.
Kissinger: You don’t advance at all.
Xuan Thuy: We’ve made big steps; everything we propose is concrete.
Kissinger: I don’t object to the fact that it is concrete; it is the substance I mind.
Alright, then let’s set another meeting. I know it will be extremely difficult to convince the President that we are not wasting time, but I think I can get authority for another meeting.
Let’s aim for Saturday the 7th. I have to vary my travels.
Xuan Thuy: In order to give you more time to persuade President Nixon, should we delay the meeting?
Kissinger: I will be on the West Coast the following week, and it will be difficult to come much later from there. It will be very difficult for me to leave because people will be watching me.
Le Duc Tho: There is no worry for you at all, moreover from your country. [Page 836]
Kissinger: Except the press watches me all the time.
Le Duc Tho: Not the New York Times.
Kissinger: The Special Adviser monopolizes the New York Times, but other papers watch me.
Le Duc Tho: Anyhow it’s American journalists.
Kissinger: How about the following Saturday, the 14th?
Xuan Thuy: The 21st?
Kissinger: That’s very hard for me. I could come the 15th or the 16th.
Xuan Thuy: So shall we fix it for the 16th?
Kissinger: You just deprived me of another day on the West Coast. OK. I hope the Special Adviser recognizes that Hollywood is only 50 kilometers from San Clemente.
Le Duc Tho: So you have more time to spend there?
Kissinger: 10:30? (Walters notes that August 16 is a French holiday.) I don’t want to keep the Minister from his religious observances.
Xuan Thuy: I will sacrifice that.
Kissinger: 10:30?
Xuan Thuy: 10:30.
Google Translated
Paris, ngày 26 tháng 7 năm 1971, 10:30 sáng - 4 giờ chiều
THAM GIA
Lê Đức Thọ, Cố vấn Phái đoàn Bắc Việt
Xuân Thủy, Trưởng Phái đoàn Bắc Việt
Võ Văn Sung, Tổng Đại biểu Bắc Việt tại Paris
Phan Hiền2, Đại biểu Bắc Việt
Phiên dịch viên Bắc Việt
Hai quan chức Bắc Việt khác
Henry A. Kissinger, Trợ lý Tổng thống về An ninh Quốc gia
Thiếu tướng Vernon Walters, Tùy viên Quốc phòng
W. Richard Smyser, Nhân viên Hội đồng An ninh Quốc gia
Winston Lord, Nhân viên Hội đồng An ninh Quốc gia
David R. Halperin, Nhân viên Hội đồng An ninh Quốc gia
Kissinger: Tôi sợ ông sẽ cố gắng biểu quyết theo đa số nên tôi đã mời thêm một đồng nghiệp đi cùng. (Ông Halperin)
Lê Đức Thọ: Dù sao thì chúng ta cũng đã có đa số rồi.
Kissinger: Tôi chưa bao giờ thắng được đồng nghiệp của mình.
Xuân Thủy: Bây giờ chúng ta làm gì đây? [Trang 808]
Kissinger: Thưa Bộ trưởng, chúng ta đã từng thay phiên nhau phát biểu, và lần trước tôi đã phát biểu khai mạc. Có lẽ hôm nay ông muốn phát biểu trước.
Xuân Thủy: Nếu ông muốn theo thứ tự này, thì tôi xin phát biểu ngay bây giờ.
Kissinger: Cảm ơn ông rất nhiều.
Xuân Thủy: Chúng tôi đã nghiên cứu kỹ lưỡng các quan điểm mà Cố vấn Đặc biệt đã nêu trong cuộc họp trước. Lần trước, Cố vấn Đặc biệt đã dựa trên 9 điểm của chúng tôi để phát biểu về 7 điểm của ông, và kết hợp cả hai hệ thống. Hôm nay tôi cũng sẽ làm theo phương pháp tương tự.
Thưa Cố vấn Đặc biệt, khi nói về 9 điểm của chúng tôi, ông đã nói rằng ông đồng ý về nguyên tắc với điểm một của chúng tôi. Nhưng ông không đề cập đến thời hạn nào cho việc rút toàn bộ quân đội Hoa Kỳ và quân đội các nước khác khỏi Nam Việt Nam và các nước Đông Dương.
Kissinger: Tôi cũng nói rằng tôi nghĩ Bộ trưởng hơi lạc quan. Nhưng tôi sẽ không ngắt lời.
Xuân Thủy: Và ông nói chỉ sau khi đạt được thỏa thuận về khuôn khổ thì mới ấn định ngày rút quân. Nếu vậy, sẽ mất thời gian và không thể đạt được thỏa thuận nhanh chóng.
Chúng tôi đã nói rằng việc rút toàn bộ quân đội Hoa Kỳ và quân đội của các nước khác khỏi Nam Việt Nam và các nước Đông Dương khác phải hoàn tất vào cuối năm 1971. Trong thư trả lời, ông không hề đề cập đến điều đó.
Về Điểm 2, chúng tôi đã có động thái đáp ứng...
Kissinger: Điểm 2 nào, của ông hay của chúng tôi?
Xuân Thủy: Điểm 2 của chúng tôi... là đáp ứng yêu cầu của ông về vấn đề tù binh. Điều này thể hiện thiện chí của chúng tôi. Ông nói rằng ông đồng ý về nguyên tắc và sẵn sàng đề nghị thêm một vài ý kiến nữa. Chúng tôi sẽ xem xét yêu cầu của ông. Theo chúng tôi, chúng tôi không thấy khó khăn gì về những quan điểm mà ông muốn nêu thêm.
Về Điểm 3 của chúng tôi. Một mặt, ông nói rằng điều đó sẽ trái với các nguyên tắc của Hoa Kỳ và là sự phản bội đối với những người đã hợp tác lâu dài với Hoa Kỳ. Vì vậy, chúng tôi muốn hỏi, liệu ông có từ chối thay đổi chính quyền Sài Gòn hiện tại do Nguyễn Văn Thiệu đứng đầu không?
Mặt khác, ông nói rằng ông đồng ý với Điểm 3 nếu điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ nên kiềm chế can thiệp chính trị vào Nam Việt Nam. Lần trước ông nói rằng Hoa Kỳ khẳng định sẽ không ủng hộ bất kỳ ứng cử viên Tổng thống nào trong cuộc bầu cử sắp tới. Nhưng báo chí và dư luận Sài Gòn lại cho rằng bằng cách cung cấp vũ khí cho Chính quyền Sài Gòn, trên thực tế Hoa Kỳ đang ủng hộ Nguyễn Văn Thiệu, mặc dù họ nói rằng họ trung lập trong cuộc bầu cử sắp tới. [Trang 809]
Kissinger: Một điểm. Tôi không tranh luận mà chỉ muốn hiểu. Đây là điều báo chí Sài Gòn nói hay điều ông nói?
Xuân Thủy: Ý tôi là báo chí và dư luận Sài Gòn nói rằng sau khi hỗ trợ bộ máy của Nguyễn Văn Thiệu, nếu bây giờ Hoa Kỳ nói rằng họ sẽ trung lập trong cuộc bầu cử sắp tới, trên thực tế họ sẽ ủng hộ Thiệu.
Trên thực tế, đó cũng là quan điểm của chúng tôi.
Và trong bảy điểm của ông, ông không hề đề cập đến Chính quyền Sài Gòn. Nó không phải là một phần riêng biệt trong đề nghị của ông.
Theo quan điểm của chúng tôi, nếu vấn đề này không được đề cập trong chương trình của ngài, nếu vấn đề này không được nêu rõ trong cuộc thảo luận của chúng ta, thì các chủ đề thảo luận của chúng ta, các vấn đề chính trị và quân sự, sẽ không được phản ánh rõ ràng trong cuộc thảo luận của chúng ta, và nếu vậy, các cuộc thảo luận của chúng ta sẽ không thể tiến triển nhanh chóng. Nếu vậy, chúng ta sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn, và vấn đề Nam Việt Nam sẽ không được giải quyết.
Lần trước, thưa ngài Cố vấn Đặc biệt, ngài đã nói rằng ngài sẽ cân nhắc kỹ lưỡng vấn đề này và trong phiên họp tiếp theo, tức là hôm nay, ngài sẽ bày tỏ quan điểm của mình. Tôi mong được nghe ý kiến của ngài sau.
Kissinger: Điều đó là tương hỗ.
Xuân Thủy: Về Điểm 5, ông nói rằng ông sẽ không khó để đồng ý về nguyên tắc, nhưng ông muốn thấy một cách diễn đạt khác. Chúng ta sẽ xem xét quan điểm này, câu hỏi này. Chúng ta sẽ thảo luận và cố gắng diễn đạt các sự kiện, lịch sử, lý lẽ.
Kissinger: Tôi nghĩ nếu chúng ta có thể tập trung vào lý lẽ và không quá đề cao lịch sử, chúng ta sẽ đạt được nhiều tiến bộ hơn.
Xuân Thủy: Cả hai đều quan trọng, bởi vì lịch sử và lý lẽ có liên hệ với nhau.
Ở Điểm 6, chúng tôi đã thể hiện thiện chí trong một đề nghị hợp lý về việc giải quyết các vấn đề liên quan đến các nước Đông Dương. Thưa Cố vấn Đặc biệt, ông đề nghị chúng tôi nên bỏ câu cuối cùng trong đề nghị. Tôi vẫn chưa hiểu lý do ông yêu cầu, nhưng chúng ta sẽ thảo luận về điều đó.
Về Điểm 7 của chúng tôi, ông nói rằng ông đồng ý về nguyên tắc. Ông nói rằng một khi đạt được sự đồng thuận về Điểm 6 nói trên, thì nên có một lệnh ngừng bắn. Ông đề nghị bổ sung thêm một vài ý tưởng. Tôi nghĩ yêu cầu của ông có thể được xem xét.
Hơn nữa, Cố vấn Đặc biệt đã nói lần trước rằng Điểm 4 và Điểm 5 trong bảy điểm của PRG có thể được thỏa thuận. Chúng tôi không phản đối điều đó.
Kissinger: Ý ông là ông chấp nhận quan điểm của chính mình.
Xuân Thủy: Lần trước ông đã nói...
Kissinger: Chúng tôi đã nói là có thể xem xét. [Trang 810]
Xuân Thủy: Về Điểm 8 và Điểm 9 của chúng tôi, ông đã nói là đồng ý. Tôi không có gì để nói thêm. Khi đến lúc, chúng ta sẽ thảo luận chi tiết về những điểm này.
Về Điểm 4, quan điểm của chúng tôi đã được nêu rõ trong Điểm 4 trong 9 điểm. Chúng tôi đã nêu rõ trách nhiệm của Hoa Kỳ đối với tổn thất về người và tài sản trong chiến tranh ở cả miền Bắc và miền Nam Việt Nam.
Ông muốn nêu vấn đề viện trợ. Chúng tôi sẽ xem xét quan điểm của ông.
Sau khi xem xét quan điểm của chúng tôi và quan điểm của ông được nêu ra tại cuộc họp trước, đây là kết luận mà chúng tôi đã đi đến:
Chúng tôi đã đạt được một số tiến bộ theo nghĩa là chúng tôi đã đồng ý lấy 9 điểm của chúng tôi và 7 điểm của ông làm cơ sở để thảo luận. Tuy nhiên, có hai điểm quan trọng mà quan điểm của ông vẫn chưa rõ ràng.
Điểm quan trọng đầu tiên là vấn đề rút quân. Ông đã nói rằng ông đồng ý với nguyên tắc rút quân của Hoa Kỳ gắn liền với vấn đề tù binh. Hai chiến dịch này bắt đầu và kết thúc cùng ngày. Nhưng điều quan trọng là ngày hoàn tất việc rút quân của Hoa Kỳ. Ông chưa nói rõ, ông chưa đề cập đến điểm đó.
Về phần chúng tôi, chúng tôi đã nói rõ rằng việc rút quân khỏi Nam Việt Nam và các nước Đông Dương khác phải hoàn tất trước năm 1971.
Câu hỏi then chốt thứ hai là vấn đề quyền lực ở miền Nam Việt Nam. Chúng tôi đã nói rõ rằng ông nên thay đổi nhóm cầm quyền hiện tại do Nguyễn Văn Thiệu đứng đầu. Về phần ông, vấn đề quyền lực ở miền Nam Việt Nam không phải là một điểm trong 7 điểm ông đã nêu. Hơn nữa, quan điểm ông nêu ra lần trước cũng không rõ ràng.
Giờ ông nói chúng ta nên thống nhất về một khuôn khổ, nhưng hai câu hỏi này lại không nằm trong khuôn khổ đó. Hai câu hỏi này chính là xương sống của khuôn khổ.
Lê Đức Thọ: Khuôn khổ mà không có xương sống thì làm sao?
Kissinger: Tôi nghĩ Cố vấn Đặc biệt đã soạn thảo một số điều ở đây.
Lê Đức Thọ: Một khuôn khổ không có xương sống sẽ sụp đổ.
Xuân Thủy: Chúng tôi đã có một bước tiến lớn khi đề nghị 9 điểm. Chúng tôi đã thể hiện sự linh hoạt cao khi đáp ứng yêu cầu của ngài về vấn đề tù binh. Chúng tôi đã nêu ra một vấn đề quan trọng cần được giải quyết, không chỉ vấn đề Việt Nam mà còn cả vấn đề Đông Dương. Chúng tôi đã bày tỏ mong muốn tìm ra một giải pháp hợp lý, logic và lâu dài cho toàn bộ khu vực Đông Dương để khu vực này trở nên hòa bình, độc lập và ổn định. Chúng tôi cũng bày tỏ mong muốn rằng sau chiến tranh và hòa bình lập lại, hai nước chúng ta sẽ thiết lập một mối quan hệ mới vì lợi ích của cả Việt Nam và Hoa Kỳ. [Trang 811]
Đó là quan điểm của chúng tôi. Tôi hy vọng rằng hôm nay chúng ta có thể làm rõ những điểm quan trọng đã nêu. Tôi mong được lắng nghe ngài Cố vấn Đặc biệt. Trước đó, tôi xin nhường lời cho ngài Cố vấn Đặc biệt Lê Đức Thọ.
Kissinger: Xin cảm ơn ngài Bộ trưởng.
Lê Đức Thọ: Bộ trưởng Xuân Thủy vừa phát biểu ý kiến về quan điểm của ngài liên quan đến khuôn khổ. Tôi có vài lời muốn bổ sung.
Tôi đã có một cái nhìn tổng quan hồi tưởng để xem xét lợi ích của ngài, cách ngài muốn giải quyết vấn đề Việt Nam, và cách ngài đặt ra những câu hỏi cho việc giải quyết. Đồng thời, xem xét cách chúng ta đã đặt ra những câu hỏi cho một giải pháp cho vấn đề Việt Nam, và để xem ngài và chúng ta nên làm gì để giải quyết vấn đề Việt Nam, vấn đề chiến tranh ở Đông Dương.
Sau đó, tôi nhận thấy rằng trong nhiều năm qua, Hoa Kỳ đã can thiệp quá sâu vào cuộc chiến tranh Việt Nam và Đông Dương. Và trong quá trình đó, ngài đã gặp phải nhiều trở ngại và hiện đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong việc giải quyết vấn đề Việt Nam và vấn đề Đông Dương.
Chúng tôi hiểu rằng hiện nay các ông đang mong muốn rút khỏi cuộc chiến ở Việt Nam và Đông Dương, nhưng chúng tôi nghĩ các ông đang tính toán cách tốt nhất để rút khỏi cuộc chiến. Theo tính toán của các ông, các ông muốn rút quân bằng hai cách. Thứ nhất, bằng đàm phán. Thứ hai, bằng Việt Nam hóa chiến tranh. Hai cách này hỗ trợ lẫn nhau.
Bằng Việt Nam hóa chiến tranh, các ông muốn duy trì ở miền Nam Việt Nam một quân đội mạnh và một chính quyền mạnh để đàm phán.
Và trong các cuộc đàm phán, các ông cũng muốn đàm phán theo cách đảm bảo việc Việt Nam hóa chiến tranh.
Vì vậy, nếu đạt được một thỏa thuận, các ông sẽ có quyền lực mạnh mẽ ở miền Nam Việt Nam, cho phép các ông tiếp tục thực hiện chính sách thực dân mới của mình. Nhưng nếu đàm phán không thành công, các ông sẽ dồn sức vào Việt Nam hóa để đạt được mục đích của mình, biến miền Nam Việt Nam thành một thuộc địa mới.
Đó là mục tiêu của các ông, và vì những mục tiêu này, các ông đặt ra những vấn đề để đạt được những mục tiêu này. Đó là lý do tại sao, trong rất nhiều cuộc họp chúng ta đã có cho đến nay, ý định của ông luôn là tách biệt vấn đề quân sự khỏi vấn đề chính trị của miền Nam Việt Nam.
Ông chỉ muốn giải quyết vấn đề quân sự mà không muốn giải quyết vấn đề chính trị, để duy trì chính quyền Nguyễn Văn Thiệu như một công cụ của chính sách Việt Nam hóa chiến tranh. Đó là lý do tại sao ông cố gắng né tránh thảo luận về vấn đề này. Ông chỉ quan tâm đến các vấn đề quân sự.
Trong việc giải quyết vấn đề quân sự, mục tiêu của ngài là có thể rút quân thật chậm. Sau đó, ngài sẽ rút quân để có thể duy trì Chính quyền Thiệu bằng đàm phán [Trang 812] hoặc bằng các phương tiện khác. Mục tiêu của ngài là giữ cho Chính quyền Thiệu tại vị.
Vì vậy, chúng tôi đã đưa ra đề nghị về việc rút quân gắn liền với việc thả tù binh, và sau nhiều cuộc họp, ngài vẫn không thể đặt ra thời hạn rút quân, và ngài đã đặt ra các điều kiện để đặt ra thời hạn.
Bây giờ ngài đề nghị 7 điểm của mình, và ngài nói rằng cần đạt được thỏa thuận về khuôn khổ. Điều này phản ánh mong muốn của ngài trong việc tách biệt các vấn đề quân sự với các vấn đề chính trị. Ngài đã đề xuất một khuôn khổ và chúng tôi đã nói rằng chúng tôi sẽ xem xét khuôn khổ mà ngài đề nghị. Bây giờ, sau khi xem xét, chúng tôi nghĩ rằng ngài đã đồng ý với những điểm có lợi cho ngài. Ví dụ, Điểm 4 và Điểm 5 đề nghị của Chính quyền Cách mạng Lâm thời, Điểm 8 và Điểm 9 trong 9 điểm của chúng tôi đã được ngài đồng ý vì những điểm này có lợi cho ngài. Do đó, ngài đã đồng ý với chúng rất nhanh chóng.
Những sửa đổi mà ông chuẩn bị cho các điểm cũng nhằm mục đích mang lại lợi thế cho ông, ví dụ như Điểm 4, Điểm 5, Điểm 6, Điểm 7.
Nhưng có hai điểm quan trọng mà Bộ trưởng Xuân Thủy đã đề cập như xương sống của khung mà ông đặt ra ngoài khung.
Nói tóm lại, những điểm ông đồng ý và những điểm mà ông đề xuất sửa đổi chỉ là thứ yếu, nhưng về hai điểm quan trọng đó, cách ông đặt vấn đề khác với chúng tôi.
Về những điểm này, các ông có một chút linh hoạt. Nghĩa là, các ông đã rút lại thời hạn hai tháng để thả tù binh trước khi rút toàn bộ quân.
Như chúng tôi đã nói, chúng tôi đã đạt được một số tiến triển, nhưng những tiến triển đó chỉ liên quan đến những điểm rất nhỏ, rất thứ yếu. Về những điểm mà chúng ta chưa thống nhất, đó là những điểm then chốt.
Các ông nói rằng các ông muốn đạt được tiến triển nhanh chóng. Chúng tôi cũng nói rằng chúng tôi muốn đạt được tiến triển nhanh chóng. Nhưng cách các ông đặt vấn đề sẽ dẫn đến tiến triển rất chậm. Có một mâu thuẫn giữa mong muốn đạt được tiến triển nhanh chóng hướng tới một giải pháp và mục tiêu, mục đích của các ông. Các ông muốn một giải pháp nhanh chóng, nhưng mong muốn, tham vọng của các ông lại quá lớn. Vì vậy, có một mâu thuẫn cản trở việc giải quyết bởi vì các ông chỉ nhượng bộ từng chút một. Chúng chỉ ở mức độ rất nhỏ. Nếu tôi có thể diễn đạt một cách hình dung, thì những đề nghị, những nhượng bộ mà các ông đưa ra ở đây cũng tương đương với việc các ông rút quân từng chút một.
Nếu bây giờ chúng ta so sánh chín điểm của chúng tôi và bảy điểm của Chính quyền Cách mạng Cam-pu-chia, với sự chính xác và chi tiết cao độ, với bảy điểm của ông, thì có rất nhiều khác biệt. Chúng ta có thể nói rằng các đề nghị của chúng tôi đã được đưa ra với tinh thần và bối cảnh thể hiện sự linh hoạt, logic và lý trí cao độ. [Trang 813]
Kissinger: Ông không nghĩ Cố vấn Đặc biệt có thể hơi thiên vị sao?
Lê Đức Thọ: Điều này rất khách quan, hoàn toàn không thiên vị.
Bởi vì bảy điểm do Chính quyền Cách mạng Cam-pu-chia đề nghị không có ai phản đối. Ngay cả ông cũng không thể phản đối.
Kissinger: Tôi nghĩ tôi có thể đưa ra một số phản đối nếu tôi cố gắng.
Lê Đức Thọ: Về mặt khách quan thì không thể.
Vì vậy, các đề nghị của chúng tôi nhằm mục đích đạt được một giải pháp cho toàn bộ vấn đề, tạo ra một cuộc thảo luận nghiêm túc và thiện chí về cả vấn đề quân sự lẫn vấn đề chính trị, cả vấn đề Việt Nam lẫn vấn đề Đông Dương. Chỉ bằng cách đó, chúng ta mới thực sự có thể chấm dứt chiến tranh.
Chúng tôi đồng ý với bạn rằng trước tiên chúng ta nên thống nhất về một khuôn khổ chung, và bắt đầu từ khuôn khổ chung này, chúng ta nên đi sâu vào chi tiết từng điểm. Khuôn khổ chung này phải được cả hai bên chấp nhận.
Nhưng để đạt được thỏa thuận về một khuôn khổ chung, trước tiên chúng ta thống nhất về hai điểm chính, Điểm 1 và Điểm 3. Nếu chúng ta thống nhất về nguyên tắc hai vấn đề này, thì các vấn đề khác có thể được giải quyết dễ dàng. Bởi vì chúng ta đã thống nhất về nguyên tắc các Điểm 8 và 9 trong đề nghị của chúng ta và các Điểm 4 và 5 của Chính phủ Cách mạng lâm thời. Bộ trưởng Xuân Thủy nói rằng chúng ta sẽ xem xét các Điểm 4, 5, 6 và 7. Những điểm này là những điểm phụ.
Kissinger: Các điểm của chúng tôi.
Lê Đức Thọ: Quan điểm của ông về các Điểm 4, 5, 6 và 7 trong đề nghị của chúng tôi. Nhưng những điểm này là những điểm phụ. Nếu chúng ta có thể giải quyết được hai vấn đề chính, quân sự và chính trị, thì việc giải quyết các điểm khác sẽ dễ dàng.
Bây giờ tôi muốn biết liệu ông có đồng ý với cách thảo luận này, cả về quân sự lẫn chính trị, và để đạt được một giải pháp hay không, bởi vì hai vấn đề này là xương sống của khuôn khổ. Không có xương sống, khuôn khổ sẽ sụp đổ.
Tôi muốn hỏi ông một câu hỏi khác. Vậy thì cách đàm phán nào bây giờ để giải quyết vấn đề, toàn bộ vấn đề?
Bây giờ, có một ý tưởng cuối cùng tôi muốn giải thích cho các bạn.
Các ngài đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn ở Đông Dương. Các ngài muốn thoát khỏi những khó khăn này. Mấy năm gần đây, các ngài đã cố gắng đi đây đi đó tìm lối thoát. Tôi không biết các ngài đã rút ra được kinh nghiệm gì từ việc này chưa, vì tôi nghĩ những nỗ lực của các ngài đều vô ích. Tôi nghĩ các ngài đang tự làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn, vì các ngài không đạt được kết quả như mong đợi. Không có cách nào thần kỳ để giải quyết vấn đề Việt Nam ngoài những cuộc đàm phán nghiêm túc tại Paris này, dựa trên những đề xuất của chúng tôi và của các ngài. [Trang 814]
Trong ván cờ vua, bên quyết định thắng thua là người tham gia. Không còn cách nào khác.
Trong việc giải quyết các vấn đề của chúng ta, mấy năm qua, chúng ta đã giữ được độc lập. Nếu các ngài thực sự muốn đàm phán nghiêm túc, tôi nghĩ các ngài không nên dùng những cách thần kỳ này. Tôi nghĩ các ngài nên đàm phán nghiêm túc. Chúng tôi sẵn sàng thảo luận mọi việc với các ngài. Chúng ta không nên quanh co.
Đây là những quan điểm tôi trình bày với các ngài hôm nay. Nếu các ông không muốn giải quyết vấn đề và không muốn đáp ứng các yêu cầu của chúng tôi thì các cuộc đàm phán của chúng ta khó có thể thành công. Và nếu các cuộc đàm phán không thành công, chiến tranh sẽ tiếp diễn.
Tôi tin rằng các ông không muốn tình trạng như vậy. Chúng tôi cũng không muốn. Nhưng nếu các ông không muốn đàm phán nghiêm túc, chúng tôi không còn cách nào khác.
Nếu chiến tranh tiếp diễn, chúng tôi hoàn toàn tin tưởng vào thành công, vào chiến thắng của mình. Bởi vì các nước xã hội chủ nghĩa sẽ tiếp tục hỗ trợ và ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân chúng tôi. Và chúng tôi sẽ tiếp tục đoàn kết với các nước xã hội chủ nghĩa trong cuộc đấu tranh của chúng tôi, với nhân dân thế giới trong cuộc đấu tranh của chúng tôi và chính nghĩa của chúng tôi sẽ chiến thắng. Không gì có thể thay đổi được tiến trình lịch sử.
Tôi đã nói xong.
Kissinger: Tôi đánh giá cao những phát biểu của Bộ trưởng và Cố vấn Đặc biệt, phần lớn đều mang tính xây dựng và được đưa ra với tinh thần tích cực.
Bây giờ, trước tiên tôi xin hỏi một số câu hỏi và sau đó tôi sẽ đưa ra một số nhận xét.
Bộ trưởng đã nói về một số điểm của chúng tôi rằng ông ấy sẽ xem xét chúng. Tôi không hiểu cụm từ đó có nghĩa là gì. Điều đó có nghĩa là ông ấy sẽ xem xét chúng một cách tích cực hay tiêu cực?
Xuân Thủy: Tích cực.
Kissinger: Bộ trưởng đã nói về một số điểm rằng ông ấy sẽ xem xét các đề nghị của chúng tôi. Kinh nghiệm của chúng tôi là bạn phải đổi một sự nhượng bộ từ phía chúng tôi để lấy sự cân nhắc từ phía bạn. Chúng tôi muốn đảm bảo rằng chúng ta đạt được một thỏa thuận.
Xuân Thủy: (cười) Đường lối của chúng tôi luôn là theo đuổi một cuộc thảo luận tích cực để giải quyết vấn đề Việt Nam.
Kissinger: Tôi sẽ không đi sâu vào vấn đề này, nhưng tôi muốn lưu ý rằng trải nghiệm đầu tiên của tôi với những cuộc đàm phán này là vào năm 1967, khi chúng tôi được thông báo rằng một số hành động nhất định từ phía chúng tôi sẽ dẫn đến các cuộc đàm phán và thảo luận mang tính xây dựng. Bây giờ là năm 1971. Tôi muốn đảm bảo rằng khi Bộ trưởng Xuân Thủy xem xét những vấn đề này, chúng ta sẽ không phải chờ đến năm 1975, khi các ngài đưa ra quyết định.
Xuân Thủy: Nếu các cuộc thảo luận của chúng ta ở đây không đạt được kết quả nhanh chóng, thì đó là lỗi của các ngài. [Trang 815]
Ví dụ, chúng tôi yêu cầu chấm dứt hoàn toàn việc ném bom Bắc Việt Nam trước khi thảo luận tất cả các vấn đề khác. Nếu Chính phủ Hoa Kỳ nhanh chóng chấp thuận yêu cầu này, chúng tôi đã có thể giải quyết nhanh chóng, nhưng Chính phủ Hoa Kỳ đã mất hơn năm tháng để đồng ý với chính những điểm đã được nêu ra lúc đầu của các cuộc đàm phán.
Ví dụ thứ hai là khi chúng ta bắt đầu hội nghị bốn bên. Yêu cầu nhất quán của chúng tôi là chúng ta nên thảo luận cả vấn đề quân sự lẫn chính trị. Nhưng các ông đã lảng tránh thảo luận hai vấn đề này, và chúng ta đã như vậy hơn hai năm nay.
Ví dụ thứ ba là về vấn đề tù binh chiến tranh. Đây là vấn đề hậu quả của chiến tranh. Nhưng chúng tôi sẵn sàng giải quyết các vấn đề nếu chúng ta có thể đạt được thỏa thuận về các vấn đề quân sự và chính trị. Vấn đề tù binh không hề khó khăn chút nào.
Nhưng các ông lại muốn dùng vấn đề này để che lấp các vấn đề khác, do đó các cuộc đàm phán bị kéo dài. Và giờ đây, chúng tôi đã thể hiện rõ thiện chí trong vấn đề tù binh, nhưng các ông lại từ chối thảo luận về các vấn đề quân sự và chính trị, các ông từ chối ấn định ngày rút quân, các ông từ chối từ bỏ Chính quyền Sài Gòn, và các ông không muốn thảo luận về vấn đề Chính quyền ở Nam Việt Nam.
Lê Đức Thọ: Tôi muốn bổ sung một nhận xét. Ông Harriman, sau khi tham gia các cuộc đàm phán ở đây, ông ấy đã quay trở lại. Tôi đã đọc bản dịch những gì ông ấy viết. Harriman cho thấy kinh nghiệm trong việc giải quyết vấn đề ngừng ném bom. Tôi tin rằng ông cũng đã đọc cuốn sách đó. Và tôi nghĩ Cố vấn Đặc biệt nên học hỏi từ ông Harriman và không nên đi theo con đường của ông ta.
Kissinger: Tôi chắc chắn rằng sau khi tôi rời nhiệm sở, mọi vấn đề sẽ trở nên dễ dàng với tôi như bây giờ với ông Harriman.
Xuân Thủy: Dù sao thì, ông cũng có thể rút ra một số kinh nghiệm từ việc này.
Kissinger: Tôi hy vọng cả hai chúng ta đều có thể rút ra bài học trước khi rời nhiệm sở. Chúng ta không muốn đợi sáu năm mới giải quyết xong chiến tranh. Cho tôi hỏi thêm một câu hỏi nữa.
Liên quan đến Điểm 2, Bộ trưởng nói rằng ông sẽ xem xét yêu cầu làm rõ của chúng tôi về việc trả tự do cho tù binh. Điều đó có nghĩa là ông sẽ cân nhắc việc cung cấp danh sách vào ngày đạt được thỏa thuận và tù binh trên khắp Đông Dương sẽ được trả tự do không?
Xuân Thủy: Về Điểm 2 trong chín điểm của chúng ta. Lần trước, Cố vấn Đặc biệt đã yêu cầu chúng ta cung cấp thêm chi tiết. Tôi nói rằng bây giờ chúng ta nên xem xét những vấn đề bổ sung này. Điều đó có nghĩa là sau khi chúng ta thống nhất về ngày cuối cùng cho việc rút quân, chúng ta có thể xem xét việc cung cấp danh sách quân nhân và thường dân bị bắt trong chiến tranh. [Trang 816]
Về vấn đề tù binh trên khắp Đông Dương, tôi đã nói với Cố vấn Đặc biệt rằng về các vấn đề Đông Dương, chúng ta sẽ đạt được thỏa thuận tại đây và sẽ trao đổi quan điểm với các đồng minh tương ứng.
Kissinger: Ông đánh giá thế nào về mức độ ảnh hưởng của mình với các đồng minh? Về điểm này, tôi rất tin tưởng vào khả năng thuyết phục của ông.
Xuân Thủy: Tôi chỉ nhắc lại quan điểm của ông hôm nọ. Tôi đồng ý với quan điểm của ông.
Kissinger: Một câu hỏi cuối cùng. Tôi nhận thấy Điểm 2 của chúng ta đã không còn được thảo luận trong các cuộc thảo luận của các đồng nghiệp.
Xuân Thủy: Có phải là câu hỏi liên quan đến các thế lực bên ngoài không?
Kissinger: Vâng.
Lê Đức Thọ: Ông nên trả lời câu hỏi của tôi, ông có đồng ý với cách đặt vấn đề và thảo luận vấn đề không, ông có đồng ý đạt được thỏa thuận về hai câu hỏi quan trọng và sau đó chúng ta sẽ thảo luận về vấn đề này không. Ông nên trả lời câu hỏi đó.
Kissinger: Tôi sẽ trả lời câu hỏi đó. Tôi có quyền được Bộ trưởng trả lời câu hỏi của tôi, vì tôi luôn trả lời các câu hỏi của ông ấy.
Xuân Thủy: Tôi nghĩ trong Điểm 2, ông đã nêu vấn đề rút quân song phương. Nhưng trước đó ông đã nói rằng ông sẽ không đặt cùng một vị thế pháp lý cho lực lượng Hoa Kỳ và nhân dân Việt Nam chống xâm lược. Chúng tôi đã có những nhận xét về quan điểm của ông, và bây giờ ông lại đặt câu hỏi đó.
Kissinger: Chúng ta đã đồng ý rằng vấn đề này nên được thảo luận trong một diễn đàn khác, nhưng chúng tôi muốn biết liệu ông có đồng ý về nguyên tắc rằng lực lượng Bắc Việt Nam nên ở trong biên giới Bắc Việt Nam như lực lượng của các nước khác hay không.
Lê Đức Thọ: Câu hỏi này không thể được đặt theo cách đó. Chúng tôi đã nêu vấn đề trong Điểm 6. (Lê Đức Thọ lúc này đang đọc Điểm 6 của họ.) Chúng tôi không đặt câu hỏi như ông. Và tôi không thể trả lời câu hỏi của ông để giải quyết vấn đề này vì ông chưa ấn định ngày rút quân và ông cũng chưa trả lời Điểm 3 của chúng tôi về việc duy trì Chính quyền Thiệu.
Kissinger: Một câu hỏi cuối cùng, và sau đó tôi sẽ trả lời hai con số đối lập của tôi.
Lần trước, khi Cố vấn Đặc biệt có bài phát biểu hùng hồn, ông ta đã nói về việc thay thế Thiệu. Giờ ông ta cứ nói về Chính quyền Thiệu. Liệu đã có sự thay đổi về lập trường chưa?
Lê Đức Thọ: Lập trường của chúng tôi hoàn toàn không thay đổi, bởi vì khi chúng tôi nói về sự thay đổi của Nguyễn Văn Thiệu hay Chính quyền Thiệu, chúng tôi không muốn nói đến sự thay đổi về con người mà là về chính sách. Bởi vì ngay cả bây giờ, nếu thay đổi con người, mà không thay đổi chính sách, nếu vẫn [Trang 817] chính sách chiến tranh, hiếu chiến, độc tài, phát xít, thì cũng chẳng có thay đổi gì cả. Chúng tôi nói về Thiệu vì ông ta tượng trưng và là hiện thân của chính sách hiếu chiến và phát xít này.
Kissinger: Để tôi đảo ngược câu hỏi. Giả sử Thiệu thay đổi chính sách của mình. Liệu ông có chấp nhận ông ta không? Nếu không phải là vấn đề con người.
Lê Đức Thọ: Với một người như Nguyễn Văn Thiệu, tôi không nghĩ rằng ông ta có thể thay đổi chính sách của mình chỉ sau một đêm. Cần phải có một người khác với một chính sách khác.
Chính sách này đã bị người dân ở các thành phố và thị trấn miền Nam Việt Nam phản đối trong nhiều năm nay. Chính sách này được phản ánh qua con người Nguyễn Văn Thiệu.
Kissinger: Vậy ngay khi ông ấy rời đi, ông sẽ quay lại với yêu cầu về một chính phủ hòa hợp dân tộc?
Lê Đức Thọ: Sau khi thành lập một chính quyền mới theo chủ trương hòa bình, độc lập và trung lập, chính quyền mới này sẽ bước vào các cuộc đàm phán nghiêm túc với Chính quyền Cách mạng Cam-pu-chia về mọi vấn đề quân sự và chính trị, bao gồm cả những vấn đề do Chính quyền Cách mạng Cam-pu-chia nêu ra. Như tôi đã nói với ông lần trước, nếu sự thay đổi này được thực hiện, thì chúng tôi sẽ giải quyết vấn đề một cách nghiêm túc, nhanh chóng, hợp lý và hợp tình hợp lý.
Kissinger: Nhưng tôi không chắc Cố vấn Đặc biệt muốn thay đổi điều gì. Chính phủ nên như thế nào?
Lê Đức Thọ: Như tôi đã nói với ông lần trước, chúng tôi yêu cầu thay đổi nhân sự và chính sách. Bởi vì nếu chỉ thay đổi nhân sự, mà chính sách vẫn vậy thì sẽ không có thay đổi gì cả. Nhưng nếu giữ Thiệu bên cạnh một người như vậy thì không thể thay đổi chính sách. Ngay cả khi ông khẳng định chính sách đó đã thay đổi, người dân miền Nam Việt Nam cũng sẽ không tin.
Kissinger: Tôi đã có câu trả lời cho câu hỏi của mình. Bây giờ tôi xin đưa ra một vài nhận xét.
Cuối bài thuyết trình, Cố vấn Đặc biệt đã hỏi tôi hai câu hỏi. Thứ nhất, chúng tôi nghĩ gì về việc giải quyết vấn đề. Thứ hai, liệu chúng ta có đồng ý thảo luận chung về các vấn đề quân sự và chính trị hay không. Tôi sẽ để dành câu hỏi đầu tiên cho phần cuối bài thuyết trình.
Về câu hỏi thứ hai, chúng ta đã thảo luận về chín điểm và bảy điểm trong cuộc họp gần đây nhất. Tôi có ấn tượng rằng Điểm 3 của ngài là một điểm chính trị.
Tôi sẵn sàng chính thức tuyên bố rằng chúng tôi sẵn sàng thảo luận Điểm 1 và Điểm 3, như một phần của thỏa thuận cuối cùng bao gồm tất cả các phần khác.
Và do đó, câu trả lời cho câu hỏi của ngài là chúng tôi sẵn sàng thảo luận về các vấn đề chính trị, mặc dù câu trả lời của chúng tôi không giống với câu trả lời của ngài.
Ngài Cố vấn Đặc biệt đã phân tích chiến lược của chúng tôi trong việc theo đuổi chiến tranh và các cuộc đàm phán. Vì tôi không theo đuổi cùng một chiến thuật [Trang 818] như ngài Cố vấn Đặc biệt và Bộ trưởng là không bao giờ chấp thuận bất cứ điều gì bên kia nói, tôi phải thừa nhận rằng đó là một phân tích rất thông minh.
Lê Đức Thọ: Bởi vì nó liên quan đến thực tế.
Kissinger: Ông ta không bao giờ bỏ cuộc khi đang dẫn trước.
Tương tự, tôi tin rằng chiến lược của Bộ trưởng và Cố vấn Đặc biệt là mang lại hai kết quả: buộc chúng ta phải rút quân càng nhanh càng tốt, và bằng cách này hay cách khác, thay đổi chính quyền ở Sài Gòn.
Nói cách khác, Cố vấn Đặc biệt không đề nghị với chúng ta rằng chúng ta nên thỏa hiệp, mà là trao cho Hà Nội mục tiêu của họ như một phần của thỏa thuận.
Tôi tôn trọng chiến thuật này, nhưng không thể đạt được điều này trong các cuộc đàm phán này. Cả hai chúng ta phải thực tế. Không bên nào trong chúng ta sẽ ký một thỏa thuận trao cho bên kia tất cả các mục tiêu của mình. Ông nói rằng ông muốn tiếp tục chiến tranh hơn là chấp nhận những điều kiện mà ông cho là vô lý.
Chúng ta sẽ tiếp tục chiến lược mà Cố vấn Đặc biệt đã mô tả rất đúng nếu chúng ta không thể đạt được một thỏa thuận thương lượng hợp lý và nhanh chóng.
Chúng ta sẵn sàng thỏa hiệp, và chúng ta thực sự muốn một thỏa thuận nhanh chóng.
Nhưng nếu anh tiếp tục cho rằng việc chấp nhận đề nghị của anh là hợp lý và nếu anh coi đó là một sự nhượng bộ chỉ để thảo luận quan điểm của chúng ta, thì sẽ không có giải pháp nào, dù nhanh chóng hay chậm trễ, và chúng ta cũng nên thực tế.
Nếu anh không sẵn sàng thỏa hiệp, anh sẽ phải đấu tranh cho điều mình muốn. Và rồi chúng ta sẽ thấy hậu quả ra sao. Việc khoe khoang ở cả hai bên đều chẳng có ý nghĩa gì.
Giờ tôi xin chuyển sang quan điểm của anh.
Tôi nợ ông câu trả lời cho Điểm 1, 3 và 4.
Về Điểm 4, đây là câu dễ nhất, và do đó tôi sẽ trả lời trước.
Lần trước tôi ở đây, tôi đã nói với Bộ trưởng rằng tôi sẽ nghiên cứu ở Washington về những gì có thể thực hiện được trong lĩnh vực viện trợ kinh tế. Sau khi ký kết một thỏa thuận về nguyên tắc, Tổng thống đã sẵn sàng trình lên Quốc hội và đề nghị với Quốc hội một chương trình viện trợ 5 năm cho tất cả các nước Đông Dương.
Số tiền mà ông ấy sẵn sàng đề nghị với Quốc hội là khoảng 7,5 tỷ đô la trong thời hạn 5 năm, trong đó 2 đến 2,5 tỷ đô la sẽ được dành cho Bắc Việt Nam.
Vấn đề hoàn trả sẽ không thành vấn đề. Hơn hai phần ba số tiền sẽ được tài trợ hoàn toàn. Phần còn lại sẽ [Trang 819] dưới dạng các khoản vay dài hạn, lãi suất rất thấp, không gây ra vấn đề thực tế nào về việc hoàn trả. Ngay cả điều đó cũng có thể điều chỉnh được.
Chương trình viện trợ này sẽ không có điều kiện nào kèm theo.
Chúng tôi đề nghị điều này như một dấu hiệu cho thấy mong muốn của chúng tôi trong việc bắt đầu một mối quan hệ mới với nhân dân Đông Dương, đặc biệt là với nhân dân Bắc Việt Nam.
Về Điểm 1.
Chúng tôi đã sẵn sàng ấn định ngày rút toàn bộ lực lượng của chúng tôi cũng như các lực lượng đồng minh, thời điểm hoàn tất chín tháng sau khi ký kết hiệp định.
Bây giờ, tôi xin chuyển sang Điểm 3 của ông. Nếu Cố vấn Đặc biệt muốn thảo luận về Điểm 3 của chúng tôi, tôi cũng sẵn sàng làm điều đó. Tôi đồng ý rằng Điểm 3 là vấn đề then chốt đối với phía ông.
Điều ông yêu cầu chúng tôi là thay thế Chính quyền Sài Gòn, và thay thế bằng một chính quyền mà ông coi là hòa bình theo định nghĩa đặc biệt của ông, và do đó, đạt được các mục tiêu mà ông đã đấu tranh bằng hành động của chúng tôi.
Chúng tôi đã nói với ông vô số lần rằng chúng tôi không thể làm điều này vì nó nằm ngoài khả năng của chúng tôi, và vì làm như vậy sẽ là một điều sỉ nhục.
Ông không thể mong đợi chúng tôi rút quân khỏi Việt Nam nhanh chóng và làm tất cả công việc chính trị cho ông.
Nếu đây là những lời cuối cùng của ông, chúng tôi sẽ rút quân theo tốc độ của riêng mình, và ông sẽ phải tự mình làm công việc chính trị. Chúng tôi đã thể hiện thiện chí của mình, cả bằng các đề nghị chúng tôi đã đưa ra liên quan đến Điểm 4 và các đề nghị chúng tôi đã đưa ra liên quan đến Điểm 1, và bây giờ tôi sẽ cung cấp cho ông thêm một số nhận xét về Điểm 3.
Chúng tôi đã nói với ông vô số lần rằng chúng tôi sẵn sàng chấp nhận kết quả của bất kỳ tiến trình chính trị nào diễn ra sau khi chúng tôi rời đi.
Chúng tôi tin rằng việc chúng tôi rút quân sẽ có những hậu quả nhất định, như chính ông đã nhiều lần chỉ ra.
Lê Đức Thọ: Xin ông nói rõ hơn về điểm cuối cùng. (Lúc này, ông ấy nhắc lại một đoạn trong lời nói của Tiến sĩ Kissinger, và Tiến sĩ Kissinger cũng nhắc lại đoạn đó cho Lê Đức Thọ.)
Tiến sĩ Kissinger: Vì Bộ trưởng và Cố vấn Đặc biệt đã chỉ ra với tôi trong mỗi chín cuộc họp rằng Chính quyền Sài Gòn được duy trì bởi lực lượng của chúng tôi, nên việc chúng tôi rút quân chắc chắn sẽ có những hậu quả nhất định.
Thứ hai, chúng tôi tin rằng việc tuyên bố rút quân sẽ gây ra những hậu quả chính trị to lớn ngay cả trước khi việc rút quân hoàn tất. [Trang 820]
Chúng tôi tin rằng việc chúng tôi sẵn sàng chấp nhận một số yếu tố trong Điểm 5 trong đề nghị của Bà Bình, cụ thể là các điều khoản về trung lập, sẽ gây ra những hậu quả chính trị to lớn ở Nam Việt Nam. Chúng tôi tin rằng việc chúng tôi sẵn sàng chấp nhận một số hạn chế nhất định đối với viện trợ quân sự cho chính phủ Nam Việt Nam sẽ gây ra những hậu quả chính trị to lớn, trước tiên là khi được công bố và sau đó là khi nó diễn ra.
Chúng tôi tin rằng việc chúng tôi tuyên bố trung lập hoàn toàn trong bất kỳ cuộc đấu tranh chính trị nào ở Nam Việt Nam sẽ có tác động chính trị to lớn cả khi được công bố và khi được thực hiện.
Chúng tôi sẵn sàng đưa ra tất cả những tuyên bố này và chúng tôi sẵn sàng thực hiện chúng một cách thận trọng như một phần của thỏa thuận.
Tóm lại, chúng tôi sẵn sàng, trong phạm vi khả năng của mình, xóa bỏ những biến dạng trong đời sống chính trị Nam Việt Nam mà sự hiện diện và can thiệp của chúng tôi có thể đã gây ra.
Chúng tôi không sẵn sàng tham gia tích cực vào việc đưa ra giải pháp mà ngài mong muốn. Chúng tôi muốn người dân Việt Nam thực sự được tự do lựa chọn tương lai của mình.
Vì vậy, lựa chọn là tùy thuộc vào ngài. Chúng tôi sẵn sàng giải quyết nhanh chóng.
Lê Đức Thọ: (ngắt lời) Xin ngài nhắc lại câu cuối.
Tiến sĩ Kissinger: (lặp lại câu) Các vị hiểu chứ. Tôi không muốn các vị đấu đá lẫn nhau.
Lê Đức Thọ: Ý ông là gì khi nói "bóp méo"?
Tiến sĩ Kissinger: Sự hiện diện của chúng tôi, thậm chí cả sự can thiệp vô tình của chúng tôi, có giúp ích cho ứng cử viên này hay ứng cử viên khác hay không.
Lê Đức Thọ: Rõ ràng rồi.
Tiến sĩ Kissinger: Vậy nên lựa chọn là tùy thuộc vào các vị.
Chúng ta có thể đạt được một thỏa thuận nhanh chóng, trong trường hợp đó, tiến trình chính trị sẽ bắt đầu sớm hơn, hoặc chúng ta có thể tiếp tục chiến tranh một thời gian, trong trường hợp đó, điều tốt nhất các vị có thể mong đợi là tiến trình chính trị sẽ bắt đầu muộn hơn, điều mà chúng tôi đã sẵn sàng bắt đầu ngay bây giờ.
Theo phân tích của Cố vấn Đặc biệt, sau khi chúng tôi đơn phương rút quân và sau khi Việt Nam hóa hoàn tất, bất kể các vị làm gì, chúng tôi sẽ không thể đáp ứng các điều kiện mà các vị yêu cầu, theo Điểm 3.
Chúng tôi không muốn một lập trường thực dân mới ở Việt Nam. Chúng tôi không thay đổi chính sách đối ngoại và rút quân khỏi khắp nơi trên thế giới để duy trì vị thế thực dân ở góc nhỏ này.
Việt Nam là vấn đề duy nhất của các bạn. Nó chỉ là một trong số rất nhiều vấn đề của chúng tôi. Chúng tôi muốn nhìn nhận vấn đề này một cách đúng đắn. [Trang 821]
Trong suốt một giai đoạn lịch sử, tôi xin nhắc lại, chúng tôi không phải là mối đe dọa đối với nền độc lập của các bạn. Có rất nhiều quốc gia khác, bao gồm cả một số quốc gia gần các bạn hơn, là những ứng cử viên sáng giá hơn nhiều cho vị trí đó.
Như chúng tôi đã nêu rõ trong phản hồi về Điểm 4, chúng tôi mong muốn có mối quan hệ hợp tác và cuối cùng là hữu nghị với toàn thể nhân dân Đông Dương, đặc biệt là nhân dân Bắc Việt Nam.
Chúng tôi biết rằng chúng tôi phải giải quyết chiến tranh tại Paris nếu muốn giải quyết bằng đàm phán. Chúng tôi tôn trọng và ngưỡng mộ tinh thần độc lập mà các bạn đã thể hiện và chúng tôi không mong đợi các bạn từ bỏ điều này, và chúng tôi cũng không muốn các bạn từ bỏ.
Chúng ta phải đi trên nhiều con đường, một số con đường sẽ quanh co với các bạn, nhưng không phải tất cả đều liên quan đến tương lai của các bạn hay đến cuộc thảo luận của chúng ta ở đây.
Chúng tôi sẽ không tìm kiếm giải pháp ở bất kỳ nơi nào khác ngoài nơi này. Với tinh thần đó, tôi muốn trả lời câu hỏi đầu tiên của Cố vấn Đặc biệt: Chúng ta sẽ tiến hành theo hướng nào từ đây?
Lê Đức Thọ: Câu hỏi của tôi là chúng ta sẽ tiến hành như thế nào từ đây.
Tiến sĩ Kissinger: Đó chính là điều tôi định trả lời. Tôi muốn đưa ra một đề nghị thực tế cụ thể, trừ khi Cố vấn Đặc biệt cho rằng đề nghị đó vô ích sau khi nghe tôi trình bày.
Lê Đức Thọ: Xin mời.
Tiến sĩ Kissinger: Đề nghị cụ thể của tôi là thế này. Chúng ta có hai loại vấn đề: Vấn đề nguyên tắc và vấn đề chi tiết kỹ thuật.
Tôi tin rằng đối với các vấn đề kỹ thuật, diễn đàn này mất quá nhiều thời gian và có thể họp quá ít.
Vì vậy, tôi đề nghị, nhưng tôi sẵn sàng tiếp thu các đề xuất, rằng nếu chúng ta tiếp tục các cuộc đàm phán này, chúng ta nên thống nhất ở đây về một tuyên bố nguyên tắc chi tiết đáng kể, và chúng ta nên chuyển những nguyên tắc đó cho các phái đoàn của chúng ta tại Đại lộ Kleber để họ làm việc về các chi tiết ở đó. Nếu có bất kỳ bế tắc nào, chúng ta có thể họp lại để cố gắng giải quyết.
Đó là tất cả những nhận xét tôi muốn đưa ra hôm nay.
Tôi có thể hỏi Cố vấn Đặc biệt một câu hỏi riêng tư không?
Lê Đức Thọ: Xin mời.
Tiến sĩ Kissinger: Ông ấy đã đọc cuốn sách của Harriman bằng ngôn ngữ nào?
Lê Đức Thọ: Bản dịch. Tiếng Việt. (Người phiên dịch nói rằng anh ta đã dịch cho Cố vấn Đặc biệt.)
Tiến sĩ Kissinger: Tôi sẽ chấp nhận việc Cố vấn Đặc biệt biết tiếng Pháp, nhưng nếu ông ta cũng biết tiếng Anh thì quá đáng, vì điều đó sẽ cho ông ta ba cơ hội để phản bác lại những phát biểu của tôi. Tôi không muốn tạo cho ông ta quá nhiều lợi thế.
Lê Đức Thọ: Nhưng ông có toàn thời gian để suy nghĩ về những gì chúng ta đã nói. Dù sao thì, suy nghĩ sâu sắc là cần thiết. [Trang 822]
Tôi đề nghị bây giờ chúng ta tạm nghỉ một chút.
(Lúc này, chúng tôi tạm nghỉ khoảng một tiếng. Trong khoảng mười lăm phút đầu, Lê Đức Thọ đã gặp Kissinger trên ban công để trò chuyện khá thân mật. Tiến sĩ Kissinger có nhắc sơ qua về thời gian ông ở Trung Quốc bằng cách nói rằng khi trở về từ chuyến đi, ông đã tăng cân rất nhiều. Lê Đức Thọ không mở rộng chủ đề này để thảo luận thêm. Lê Đức Thọ một lần nữa bày tỏ giả định rằng CIA đã lật đổ Sihanouk bất chấp sự phủ nhận kiên quyết của Kissinger.)
Kissinger: Ghi chép của tôi đâu? [Nói với phiên dịch viên tiếng Việt] Ông có mang theo không?
Xuân Thủy: Có lẽ ông là một giáo sư đãng trí?
Kissinger: Khi tôi mời ông đến Harvard, ông sẽ được phép phát biểu năm mươi phút, Cố vấn Đặc biệt về lịch sử và Bộ trưởng về ngoại giao.
Xuân Thủy: Nói ngắn gọn thì khó hơn. Nói dài dòng thì chúng tôi giỏi hơn.
Kissinger: Như Đại sứ Lodge và Đại sứ Bruce đã nhận ra trong nỗi buồn của họ.
Xuân Thủy: Tôi nói riêng với ông điều này. Ông không nên nói với Đại sứ Bruce, vì nếu Đại sứ Bruce mất kiên nhẫn, ông ấy sẽ phải ra đi.
Kissinger: Tôi phải nói với ông điều này ngay bây giờ; tôi định nói sau. Ông ấy bị bệnh, mắc bệnh tuần hoàn, và phải được thay thế trong vài tuần tới. Điều này không phải là phản ánh các cuộc thảo luận của chúng ta, và cũng không phải là một hành động chính trị. Ông ấy đã bảy mươi tư tuổi. Người thay thế ông ấy sẽ đến trong vòng một hoặc hai tuần sau khi ông ấy rời đi, vì vậy sẽ không có vấn đề gì. Chúng tôi sẽ thay thế ông ấy bằng Đại sứ Porter.
Xuân Thủy: Còn ông Habib?
Kissinger: Ông ấy sẽ rời đi. Ông ấy sẽ không ở lại đây. Ông ấy chỉ ở đây để chuyển tiếp, chỉ một hoặc hai tuần thôi.
Xuân Thủy: Tùy ông quyết định.
Kissinger: Tôi chỉ muốn thông báo cho ông biết. [Trang 823]
Xuân Thủy: Sau những quan điểm của Cố vấn Đặc biệt Kissinger, tôi muốn đặt ra một vài câu hỏi và sau những câu hỏi đó tôi sẽ đưa ra một vài nhận xét.
Câu hỏi đầu tiên của tôi là về việc rút toàn bộ lực lượng Hoa Kỳ và các nước khác khỏi Việt Nam và khỏi các nước Đông Dương khác. Tôi muốn hỏi ông điều này để làm rõ. Điều chúng tôi yêu cầu là rút toàn bộ lực lượng Hoa Kỳ, bao gồm lục quân, hải quân, không quân, thủy quân lục chiến, vũ khí, quân nhu, căn cứ quân sự, quân nhân, cố vấn quân sự, v.v. Ông Cố vấn Đặc biệt đôi khi đề cập đến tất cả các lực lượng Hoa Kỳ, nhưng ở đây và đó, dành cho báo chí và ở những nơi khác, có những tài liệu tham khảo khác với những gì chúng tôi nói ở đây. Xin hãy nói rõ về điểm đó và giải thích rõ hơn cho chúng tôi về điểm đó.
Kissinger: Chúng tôi đề nghị rút toàn bộ lực lượng quân sự có tổ chức; tất cả các căn cứ, hoàn toàn là căn cứ của Mỹ, sẽ bị bỏ lại; và rút toàn bộ cố vấn cùng các đơn vị chiến đấu.
Xuân Thủy: Cố vấn cho các đơn vị chiến đấu ở Sài Gòn?
Kissinger: Vâng.
Xuân Thủy: Ông đã đề cập đến lực lượng quân sự có tổ chức. Ý ông là gì? Còn lực lượng quân sự không có tổ chức thì sao?
Kissinger: Tôi không thể thoát tội.
Lê Đức Thọ: Ông đã ngăn cản tôi nhiều lần rồi.
Kissinger: Không, đó là một câu hỏi hay.
Chúng tôi đề nghị giữ lại một số lượng rất nhỏ nhân viên kỹ thuật và hậu cần để giám sát thiết bị của Mỹ, một con số cố định trong thỏa thuận và sẽ giảm dần.
Lê Đức Thọ: Nhưng tất cả thiết bị sẽ được rút đi. Vậy thiết bị nào sẽ được giữ lại?
Kissinger: Chúng ta phải hiểu ý ông khi nói đến thiết bị. Tất cả thiết bị thuộc về lực lượng Mỹ sẽ được rút đi, chứ không phải thiết bị thuộc về lực lượng Nam Việt Nam.
Lê Đức Thọ: Nhưng ông đề nghị giữ lại nhân viên kỹ thuật và hậu cần để giám sát thiết bị của Mỹ. Vì thiết bị thuộc về lực lượng Mỹ sẽ được rút đi, vậy sẽ có thiết bị nào để giám sát?
Kissinger: Có hai điều. Thứ nhất, những nhân viên này sẽ hỗ trợ trong một thời gian giới hạn để duy trì và đào tạo nhân viên Việt Nam về các khía cạnh kỹ thuật của thiết bị phức tạp của các đơn vị Nam Việt Nam. Thứ hai, họ sẽ giám sát việc phân phối bất kỳ thiết bị mới nào được phép trong thỏa thuận.
Ở đây chúng ta đang nói về một số lượng rất nhỏ; chúng ta không nói đến hàng chục nghìn. Đây là con số chúng ta có thể ghi rõ trong thỏa thuận và dần dần giảm xuống thành một văn phòng tùy viên quân sự bình thường với chức năng được mở rộng hơn một chút. [Trang 824]
Xuân Thủy: Tại văn phòng tùy viên quân sự Hoa Kỳ tại Đại sứ quán Hoa Kỳ?
Kissinger: Vâng. Như thường lệ.
Xuân Thủy: Ông nói rằng sẽ là văn phòng tùy viên quân sự bình thường với chức năng được mở rộng hơn một chút. Số lượng thành viên trong văn phòng tùy viên quân sự sẽ là bao nhiêu? Ngoài ra, ban đầu, ông dự định để lại bao nhiêu cố vấn kỹ thuật và hậu cần?
Kissinger: Thật lòng mà nói, tôi không có con số chính xác. Chúng tôi chưa nghiên cứu chi tiết vấn đề này. Nhưng tôi có thể nói với ông rằng con số này sẽ nhỏ hơn đáng kể so với số quân trong nước khi quân chiến đấu được gửi đến vào năm 1964. Tôi nghĩ, không cần đưa ra con số cụ thể, rằng số quân còn lại sau khi hoàn tất việc rút quân sẽ ít hơn đáng kể so với 10.000 và sẽ giảm dần sau đó. Và sẽ không có bất kỳ đơn vị quân sự có tổ chức nào.6
Lê Đức Thọ: Và ông có đề cập đến việc Văn phòng Tùy viên Quân sự sẽ được mở rộng sau này. Ý ông là các chức năng sẽ được mở rộng, và ý ông là ông cũng sẽ mở rộng số lượng nhân sự phải không?
Kissinger: Để trả lời ông một cách nghiêm túc, tôi muốn làm như chúng ta đã làm về viện trợ kinh tế, nghiên cứu câu hỏi này và trả lời ông vào lần tới. Tôi có thể nói ngay rằng khi đạt đến mức đó, con số sẽ ít hơn 1.000 rất nhiều. Các chức năng sẽ chỉ giới hạn ở trang bị kỹ thuật và không liên quan gì đến chiến đấu.
Lê Đức Thọ: Còn huấn luyện thì sao?
Kissinger: Không. Không có huấn luyện.
Xuân Thủy: Ông nói là để huấn luyện nhân sự Việt Nam.
Kissinger: Để bảo trì trang thiết bị, chứ không phải để chiến đấu. Chúng ta có thể đồng ý chấm dứt hoạt động huấn luyện cho tất cả mọi thứ, chẳng hạn một năm sau khi quân đội Hoa Kỳ rút toàn bộ.
Xuân Thủy: Ông đã hoàn tất chưa? [Trang 825]
Kissinger: Vâng.
Xuân Thủy: Câu hỏi thứ hai của tôi là, tại sao ông không thể ấn định một ngày cụ thể trong năm 1971 cho việc rút quân? Và ông đề nghị chín tháng. Lý do là gì?
Kissinger: Thứ nhất, theo tôi nhớ, chín tháng đã được chính Bộ trưởng đề xuất vào tháng 9 năm ngoái.
Xuân Thủy: (Cười) Ngày cuối cùng được đề nghị cho việc rút quân lúc đó là 30 tháng 6 năm 1971, nên tôi nói khoảng chín tháng. Tôi nói đó là ngày cuối cùng. Nhưng ông không có ngày cuối cùng nào cả.
Kissinger: Tôi muốn Bộ trưởng ấn định một ngày cuối cùng. Ông chỉ cần ký một thỏa thuận và sẽ có ngày cuối cùng chín tháng sau. Ông bị ám ảnh bởi ngày cuối cùng.
Lê Đức Thọ: Nhưng ông giải thích quá đơn giản.
Kissinger: Tôi đang cố gắng học, nhưng tôi là một người học chậm. Tôi nghĩ Bộ trưởng biết tại sao chúng ta lại làm những gì chúng ta đang làm.
Xuân Thủy: Câu hỏi thứ ba của tôi là về vấn đề chính trị. Ông nói rằng ông đã sẵn sàng giải quyết cả vấn đề quân sự lẫn chính trị trong diễn đàn họp kín này. Nhưng khi thảo luận, ông không thảo luận về vấn đề chính trị mà chỉ thảo luận về cách thức tác động đến tiến trình ở Nam Việt Nam. Vậy, khi nào và bằng cách nào chúng ta sẽ thảo luận về các vấn đề chính trị? Tôi muốn biết liệu các vấn đề chính trị có nằm trong một trong những mục tiêu trong chương trình nghị sự của chúng ta không?
Kissinger: Bộ trưởng có một định nghĩa rất đặc biệt về việc thảo luận các vấn đề chính trị. Định nghĩa của ông ấy là chúng ta phải thảo luận về việc thay thế chính quyền hiện tại ở Sài Gòn. Về nguyên tắc, trong bất kỳ thỏa thuận nào chúng ta ký kết, chúng ta đều sẵn sàng nêu ra một số đề nghị chính trị như trung lập, hạn chế viện trợ và các vấn đề khác. Bản thân điều đó đã là một cuộc thảo luận chính trị. Về cơ cấu nội bộ ở Nam Việt Nam, chúng ta luôn nói rằng chúng ta không đủ năng lực để thảo luận một mình.
Xuân Thủy: Trước đây, ông Cố vấn Đặc biệt đã đề cập đến vấn đề Đông Dương. Tôi muốn biết, ông hình dung việc giải quyết vấn đề Đông Dương này như thế nào?
Kissinger: Bộ trưởng muốn nói gì về vấn đề Đông Dương?
Xuân Thủy: Ví dụ như vấn đề ngừng bắn, vấn đề tù binh ở các nước Đông Dương mà ông vừa đề cập. Những vấn đề này liên quan đến các vấn đề quân sự và chính trị liên quan đến các nước Đông Dương này. Ví dụ như vấn đề Hiệp định Geneva năm 1962, v.v. Ông dự kiến chúng ta sẽ giải quyết những vấn đề này như thế nào?
Kissinger: Chúng tôi tin rằng, trước hết, giải pháp chính trị của mỗi nước ở Đông Dương nên được các bên ở mỗi nước thảo luận trước.
Thứ hai, tôi tin rằng cuộc họp này có thể đưa ra khuyến nghị cho các bên về một số vấn đề quân sự, chẳng hạn như ngừng bắn và thả tù binh.
Thứ ba, có thể có một sự bảo đảm quốc tế cho những thỏa thuận khác nhau này, cũng như việc cung cấp sự giám sát quốc tế như ông đã đề nghị trong Điểm 8 và 9.
Cá nhân tôi không tin, nhưng chúng tôi công khai về vấn đề này, rằng việc có đúng số lượng thành viên của Hội nghị Geneva năm 1954 nhất thiết là nhóm tốt nhất để cung cấp điều này, và chúng tôi sẵn sàng lắng nghe những đề nghị của ông về những quốc gia nào sẽ là tốt nhất để cung cấp sự giám sát và bảo đảm quốc tế. Cả hai chúng ta đều có cùng lợi ích về vấn đề này, để có được một nhóm hợp lý, và tôi nghĩ chúng ta có thể đồng ý.
Xuân Thủy: Ông đã nói xong chưa?
Kissinger: Vâng, cảm ơn ông.
Lê Đức Thọ: Tôi còn một câu hỏi nữa. Tôi có hiểu đúng ý ông không? Các vấn đề liên quan đến Lào sẽ do chính người dân Lào giải quyết.
Kissinger: Do người nói tiếng Lào, chứ không phải người nói tiếng Bắc Việt.
Xuân Thủy: Liệu những người Lào nói tiếng Việt tốt có được phép tham gia các cuộc thảo luận này không?
Kissinger: Đúng vậy.
Xuân Thủy: Các vấn đề Campuchia sẽ do chính người dân Campuchia giải quyết. Vấn đề Việt Nam sẽ do nhân dân Việt Nam giải quyết. Sau khi giải quyết xong, sẽ có một hội nghị quốc tế để bảo đảm các thỏa thuận đã đạt được?
Kissinger: Ngoại trừ những khía cạnh ở đây, chẳng hạn như ngừng bắn, tù binh chiến tranh, trung lập hóa, và tất nhiên là rút quân.
Lê Đức Thọ: Vậy thì những vấn đề này sẽ được thảo luận ở đâu?
Kissinger: Chi tiết tại đây và tại Đại lộ Kleber.
Lê Đức Thọ: Nhưng việc rút quân và thả tù binh chỉ liên quan đến Nam Việt Nam, chứ không phải các nước Đông Dương.
Kissinger: Theo tôi hiểu, Bộ trưởng và Cố vấn Đặc biệt đã chỉ ra với tôi rằng đề nghị của ông liên quan đến toàn bộ Đông Dương và đây là một trong những điểm khác biệt lớn giữa 9 điểm của ông và 7 điểm của Bà Bình.
Thứ hai, ông phải hiểu rằng hoàn toàn không thể có hòa bình nếu tất cả tù binh ở Đông Dương không được thả. Điều đó [Trang 827] không thể bàn luận. Làm thế nào ông thực hiện được điều này là vấn đề của ông, nhưng tôi rất tin tưởng vào khả năng thuyết phục của ông.
Chúng tôi không nhất thiết phải giải quyết chi tiết mọi việc tại một hội nghị quốc tế.
Lê Đức Thọ: Vậy thì hội nghị quốc tế sẽ giải quyết vấn đề gì?
Kissinger: Giả sử chúng ta đồng ý ngừng bắn, để ông lấy một ví dụ cụ thể. Hội nghị quốc tế sẽ bàn về việc giám sát kỹ thuật lệnh ngừng bắn, ví dụ như số lượng đội, vị trí của họ.
Tương tự với tính trung lập. Giả sử chúng ta đồng ý về việc trung lập hóa tất cả các nước Đông Dương. Khi đó, một hội nghị quốc tế có thể đảm bảo và công nhận điều này.
Chúng tôi không yêu cầu một hội nghị quốc tế đưa ra các điều kiện cho thỏa thuận của chúng tôi.
Lê Đức Thọ: Điều đó tôi hiểu.
Kissinger: Ông thấy đấy, chúng tôi rất coi trọng ý kiến của Cố vấn Đặc biệt khi ông ấy nói rằng chúng ta phải trực tiếp đàm phán hòa bình. Tôi rất nghiêm túc về vấn đề này.
Xuân Thủy: Bây giờ tôi xin phát biểu đôi lời.
Trước hết, tôi đồng ý với Cố vấn Đặc biệt Kissinger về cách thức tiến hành đàm phán để tìm ra giải pháp hòa bình cho vấn đề Việt Nam. Nghĩa là chúng ta đồng ý với hai diễn đàn này. Diễn đàn thứ nhất là để thảo luận, đàm phán, giải quyết mọi vấn đề nguyên tắc và một số chi tiết quan trọng. Diễn đàn thứ hai là để đàm phán và giải quyết các chi tiết trên cơ sở các nguyên tắc đã được thống nhất.
Kissinger: Tôi hiểu.
Xuân Thủy: Khi nào bế tắc ở phố Kleber về chi tiết, chúng ta nên gặp lại nhau ở đây. Chúng tôi hy vọng sẽ không có bế tắc nào và mọi việc sẽ diễn ra suôn sẻ.
Kissinger: Tất nhiên, chúng ta thậm chí còn chưa thống nhất ở đây.
Lê Đức Thọ: Có một rào cản.
Xuân Thủy: Bây giờ tôi xin phép được phát biểu về nội dung các vấn đề sẽ được thảo luận ở đây.
Kissinger: Đúng vậy.
Xuân Thủy: Nhưng tôi sẽ chỉ phát biểu về những điểm chính, vì về những điểm khác tôi sẽ nói sau. Đây là những nhận xét sơ bộ.
Bây giờ là về thời hạn rút quân. Trước hết, ông nói rằng thời hạn chín tháng dựa trên quan điểm của tôi. Điều đó không đúng. Quan điểm của tôi liên quan đến một ngày kết thúc.
Kissinger: Tôi không muốn khẳng định quá nhiều. Đây không phải là cân nhắc chính của chúng tôi.
Xuân Thủy: Tôi đã nhiều lần nói rằng khi Tổng thống Nixon đề nghị thời hạn mười hai tháng cho việc rút quân, Cố vấn Đặc biệt [Trang 828] vào thời hạn đó đã đề cập đến mười hai tháng và tại Phố Kleber, Phái đoàn Hoa Kỳ cũng đề cập đến thời hạn mười hai tháng. Tôi nhớ khi ông đề nghị thời hạn mười hai tháng và sau đó mười hai tháng đó vẫn luôn được giữ nguyên. Nhưng thời hạn đó phải được cố định. Ông nói rằng ngày mai chúng ta sẽ thảo luận vấn đề này. Nhưng ngày mai sẽ luôn luôn được giữ nguyên. Nó giống như một quảng cáo trong một nhà hàng rằng ngày mai bạn sẽ được ăn miễn phí.
Nên có một ngày cụ thể để ông có thể nỗ lực hoàn thành mọi việc vào ngày đó. Chín tháng là một khái niệm mới, ngắn hơn mười hai tháng, nhưng nếu không có ngày cụ thể thì cũng như nhau.
Kissinger: Nhưng nếu Bộ trưởng ký 7 điểm của chúng ta hôm nay, thì hôm nay ông ấy có một ngày rất cụ thể trước mắt.
Xuân Thủy: Ông đã nêu ra nhiều điểm, và chúng ta không thể ký thỏa thuận hôm nay.
Lê Đức Thọ: Vì vậy, nếu ông đồng ý với một ngày rút quân hôm nay, chúng ta sẽ thả tù binh và đạt được một thỏa thuận.
Kissinger: Có khả năng đạt được một thỏa thuận lớn hơn. Cố vấn Đặc biệt sẽ bị quy trách nhiệm ở Hà Nội nếu ông ta từ bỏ 7 trong số 9 điểm của mình.
Lê Đức Thọ: Chúng ta sẽ tiếp tục thảo luận về 7 điểm còn lại.
Kissinger: Thực tế mà nói, chúng ta hãy đạt được thỏa thuận càng nhanh càng tốt, và sau đó ông sẽ có một thời hạn cố định và vấn đề sẽ trở nên mang tính học thuật.
Xuân Thủy: Một vấn đề còn lại liên quan đến các vấn đề chính trị. Ông Cố vấn Đặc biệt cố gắng lảng tránh nội dung câu hỏi này. Ông nói rằng việc thay thế Nguyễn Văn Thiệu nằm ngoài khả năng của ông và là điều đáng hổ thẹn. Chúng tôi nghĩ ông có khả năng làm điều đó nhưng lại không muốn làm. Lần trước chúng tôi đã đưa ra một số đề nghị và ông nói sẽ nghiên cứu, nhưng ông chưa nghiên cứu.
Kissinger: Ồ, tôi đã nghiên cứu rồi.
Xuân Thủy: Bởi vì việc duy trì Nguyễn Văn Thiệu sẽ gây tổn hại đến danh dự của ông. Mặt khác, nếu ông thay thế Nguyễn Văn Thiệu, ông sẽ được nhân dân miền Nam Việt Nam, nhân dân Mỹ và dư luận thế giới hoan nghênh.
Hơn nữa, khi làm điều đó, chúng tôi không yêu cầu ông đưa ra tuyên bố công khai. Ông nên làm điều đó một cách bí mật. Không ai biết. Cứ để ông làm điều đó một cách bí mật và nó sẽ không ảnh hưởng đến danh dự của ông.
Kissinger: Nhưng điều đó sẽ trở nên khá rõ ràng, ông không nghĩ vậy sao?
Xuân Thủy: Không ai biết điều đó. Thỏa thuận này chỉ giữa chúng ta. Nó không được tiết lộ.
Những gì ông đã nói cho thấy ông sẽ duy trì Nguyễn Văn Thiệu. Hơn nữa, nếu ông duy trì Nguyễn Văn Thiệu, điều đó không chỉ gây tổn hại đến danh dự của Hoa Kỳ mà chúng ta còn không thể giải quyết được vấn đề ở đây. [Trang 829]
Chúng ta nên giải quyết cả vấn đề quân sự lẫn chính trị, tức là đặt ra một thời hạn hợp lý cho việc rút quân và thay thế Nguyễn Văn Thiệu. Bởi vì nếu không giải quyết được những vấn đề này, mặc dù ông nói rằng ông muốn một giải pháp nhanh chóng, nhưng trên thực tế, việc giải quyết sẽ kéo dài và về cơ bản chúng ta không thể đạt được một giải pháp.
Hơn nữa, ông Cố vấn Đặc biệt nói rằng ông không thể làm như chúng tôi yêu cầu, và rằng chúng ta nên lựa chọn giữa đàm phán và mỗi bên tiếp tục hành động của mình, nghĩa là chiến tranh sẽ tiếp diễn. Thực tế, nếu chúng ta không đạt được một giải pháp, chiến tranh sẽ tiếp diễn. Đây là điều hợp lý, chắc chắn.
Chúng tôi đã lường trước mọi tình huống. Nếu bây giờ có thể đạt được một giải pháp thông qua đàm phán, một cách hợp lý và vì lợi ích của cả hai bên, chúng tôi sẵn sàng làm điều đó.
Vì vậy, tôi đề nghị ông hãy suy nghĩ kỹ về hai vấn đề này. Trước hết là vấn đề quân sự, tức là cân nhắc kỹ lưỡng về việc ấn định ngày cụ thể rút toàn bộ lực lượng, không để lại bất kỳ nhân viên kỹ thuật hay quân sự nào. Bởi điều này sẽ làm phức tạp thêm tình hình và nảy sinh những vấn đề mới.
Thứ hai, về các vấn đề chính trị, nếu ông vẫn giữ quan điểm hiện tại, điều này sẽ cản trở việc giải quyết.
Về những vấn đề khác mà ông đã nêu, chúng tôi sẽ xem xét và nghiên cứu.
Bây giờ tôi xin trao đổi với ông Lê Đức Thọ.
Ông Lê Đức Thọ: Ông vừa nói rằng ông đồng ý thảo luận, giải quyết cả vấn đề quân sự lẫn chính trị. Ông vừa nói rằng ông sẵn sàng thảo luận và giải quyết cả vấn đề quân sự lẫn chính trị, nhưng thực tế hai vấn đề này vẫn chưa được giải quyết trong ngày hôm nay.
Về việc rút quân, Bộ trưởng Xuân Thủy đã nói lên lập trường cơ bản của chúng tôi. Tôi không có gì để nói thêm.
Về vấn đề chính trị, dường như hôm nay chúng ta chưa thảo luận gì cả. Xem xét những câu hỏi khác mà ông đã nêu, ông cho thấy ông chỉ sẵn sàng thảo luận về các vấn đề quân sự. Không có cuộc chiến tranh nào trong lịch sử kết thúc chỉ bằng việc thảo luận về các vấn đề quân sự. Về các vấn đề chính trị của miền Nam Việt Nam, giờ đây ông lại muốn né tránh chúng và chỉ giải quyết các vấn đề quân sự.
Và chúng tôi cũng đã nêu ra các vấn đề chính trị liên quan đến Đông Dương. Ở đây, ông cũng chỉ muốn giải quyết các vấn đề quân sự. Về các vấn đề chính trị ở các nước Đông Dương, ông đã né tránh và không bày tỏ quan điểm của mình về chúng. Vậy thì làm sao chúng ta có thể giải phóng tù binh trên khắp Đông Dương và làm sao chúng ta có thể thực hiện lệnh ngừng bắn trên toàn Đông Dương? Chúng ta đã tham gia Hiệp định Geneva năm 1954 về Việt Nam và Hiệp định Geneva năm 1962 về Lào. Tại hai hội nghị này, cả vấn đề quân sự lẫn vấn đề chính trị đều đã được giải quyết [Trang 830] trước khi chúng ta đạt được thỏa thuận. Nếu ở đây ông chỉ thảo luận về các vấn đề quân sự và tách biệt các vấn đề chính trị thì không thể có giải pháp nào.
Về vấn đề chính trị của miền Nam Việt Nam, chúng tôi đã trình bày quan điểm rất dài dòng, và giờ không còn gì để nói thêm ngoài câu này.
Ông nói rằng nếu ông thay thế Chính quyền Nguyễn Văn Thiệu, điều đó sẽ làm mất danh dự của ông. Ngược lại, nếu ông thay thế Chính quyền này, đó lại là điều làm tăng thêm danh dự của ông.
Nếu chúng ta xem lại cuộc họp hôm nay, chúng ta có thể thấy chỉ có một điểm khác biệt so với những gì đã xảy ra trước đó. Ông đã đề nghị thời hạn chín tháng cho việc rút quân đội Hoa Kỳ. Về vấn đề này, Bộ trưởng Xuân Thủy đã có những phát biểu khá dài. Đó không phải là một ngày cố định, mà chỉ là một khoảng thời gian. Hơn nữa, ông đã nêu vấn đề để lại quân nhân.
Tóm lại, ông để lại quân nhân Hoa Kỳ và duy trì Chính quyền Thiệu. Vì vậy, chúng ta có thể nói rằng về cơ bản, lập trường của ông vẫn chưa thay đổi. Vì vậy, tôi có thể nói rằng trong các cuộc đàm phán của chúng ta, ông tiến triển từng bước rất nhỏ và rất chậm. Điều này không chứng minh được mong muốn của ông về một giải pháp nhanh chóng.
Bộ trưởng Xuân Thủy và tôi đã có những phát biểu sơ bộ hôm nay và sẽ xem xét những phát biểu của ông hôm nay.
Kissinger: Cho phép tôi đưa ra một số nhận xét sơ bộ, bởi vì có thể thấy trước rằng với tốc độ này, chúng ta sẽ chẳng đi đến đâu cả.
Nếu ông cứ tiếp tục theo đuổi chiến thuật nêu ra các yêu cầu của mình rồi phán đoán câu trả lời của chúng tôi, như thể chúng ta là những học sinh đang làm bài kiểm tra, thì tôi có thể nói với ông ngay rằng sẽ không có thỏa thuận nào cả.
Đề xuất rằng chúng tôi sẽ cho các ông một thời hạn bất kể chuyện gì xảy ra có thể gây ấn tượng với bạn bè của Cố vấn Đặc biệt tại tờ New York Times, nhưng nó sẽ không có lợi cho các ông trong bất kỳ khoảng thời gian nào mà các ông quan tâm. Nếu chúng tôi đưa ra một thời hạn cố định ngay bây giờ, và sau đó Cố vấn Đặc biệt và Bộ trưởng sẽ "xem xét" tất cả các điểm khác, thì chúng tôi sẽ hoàn tất việc rút quân và các ông vẫn sẽ xem xét các điểm khác của chúng tôi trong khi chúng tôi đã rút quân. Nếu chúng tôi sẽ rút quân bất kể chuyện gì xảy ra, các ông phải làm quen với ý tưởng rằng chúng tôi sẽ làm như vậy theo tốc độ của riêng mình và thuận tiện cho chúng tôi, và ngoài các vấn đề khác. Nếu các ông muốn thương lượng, chúng tôi phải giải quyết các điều khoản khác. Để rút quân theo một thời hạn cố định, chúng tôi không cần thỏa thuận với các ông; chúng tôi có thể tự làm điều đó.
Và chúng tôi sẽ không giải quyết cuộc chiến chỉ vì tù binh. Đây là một điểm nữa mà các ông không nên ảo tưởng.
Bây giờ, về giải pháp chính trị. Việc chúng ta chưa thảo luận về vấn đề chính trị là không đúng, và ngài biết rõ điều đó là không đúng. Chúng tôi đã đề nghị thực hiện một số việc giúp các lực lượng mà ngài ủng hộ dễ dàng tham gia vào tiến trình chính trị và tác động đến tương lai chính trị hơn. Chúng tôi đã bày tỏ thiện chí chấp nhận trung lập cho Nam Việt Nam, tuyên bố rút quân khỏi Nam Việt Nam, chấp nhận hạn chế viện trợ quân sự cho Nam Việt Nam, tuyên bố công khai rằng chúng tôi không hỗ trợ bất kỳ lực lượng cụ thể nào ở Nam Việt Nam, và thực hiện điều này một cách nghiêm ngặt. Chúng tôi sẵn sàng lắng nghe các đề xuất khác theo hướng này.
Điều chúng tôi không thể làm là làm theo yêu cầu của ngài, ký kết một thỏa thuận bí mật để thay thế lãnh đạo của một quốc gia vẫn còn là đồng minh. Điều đó sẽ dẫn đến những cuộc tranh luận bất tận, hơn nữa, về việc chính quyền hòa bình thực sự là gì, trong đó ngài có quyền phủ quyết vì ngài là người duy nhất hiểu rõ ý nghĩa của từ hòa bình.
Vậy nên, các vị phải quyết định xem liệu các vị có khá hơn sau một năm chiến tranh nữa, với một Chính quyền Sài Gòn được củng cố hơn nữa và không còn bất kỳ hạn chế nào về viện trợ kinh tế và quân sự của chúng ta, và đến cuối năm, sẽ không còn đủ quân đội Mỹ ở Nam Việt Nam để ảnh hưởng đến tương lai chính trị. Các vị phải quyết định điều này hoặc đạt được một thỏa thuận trong năm nay. Tôi không thể nói cho người dân của các vị biết nên đưa ra quyết định nào.
Chúng tôi đang có những nhượng bộ chính trị lớn đối với các vị. Và chúng tôi sẵn sàng lắng nghe các đề xuất trong khuôn khổ chung mà tôi đã vạch ra.
Đôi khi tôi nghĩ rằng các vị đã học quá rõ những bài học lịch sử của mình. Năm 1954, các vị đã ký kết hòa bình với John Foster Dulles, người muốn duy trì các căn cứ quân sự. Năm 1971, các vị lại ký kết hòa bình với một Chính quyền không hề quan tâm đến việc thiết lập một chính phủ tân thực dân.
Và nếu chúng ta nhấn mạnh vào các vấn đề quân sự, một phần là vì chúng ta nghĩ rằng sau một khoảng thời gian hợp lý, tức là ngắn ngủi, các lực lượng chính trị bình thường của Việt Nam sẽ tự thể hiện mình.
Bây giờ ông nói chúng ta nên nghiên cứu những phát biểu của ông, và chúng tôi sẽ làm vậy. Và chúng tôi có thể xoa dịu một số lo ngại của ông về vấn đề nhân sự kỹ thuật. Ông phải quyết định xem một thỏa thuận về nguyên tắc vào mùa hè này sẽ củng cố hay làm suy yếu triển vọng chính trị của ông ở Nam Việt Nam. Tôi không thể đưa ra bất kỳ viễn cảnh nào rằng chúng ta sẽ ký một thỏa thuận bí mật để lật đổ chính quyền hiện tại ở Nam Việt Nam.
Và do đó, chúng ta phải quyết định hướng đi tiếp theo. Nếu ông muốn tiếp tục, ông sẽ thấy chúng ta trong một khuôn khổ hợp lý để linh hoạt và thiện chí. Chúng tôi muốn chấm dứt chiến tranh. Chúng tôi không muốn cản trở người dân Nam Việt Nam. Chúng tôi không phải là kẻ thù vĩnh viễn của Việt Nam. Nhưng ông không được mong đợi chúng tôi làm những điều không thể.
Chúng ta sẽ tiếp tục như thế nào từ đây? [Trang 832]
Lê Đức Thọ: Ông chỉ trích chúng tôi vì đã theo chiến thuật đưa ra yêu cầu và đặt câu hỏi cho ông. Nhưng nếu có điều gì chưa rõ ràng, chúng tôi nên đưa ra câu hỏi để làm rõ, giống như ông đã làm với các đề xuất của chúng tôi. Chúng tôi đã đưa ra nhận xét về đề xuất của ông nếu có điều gì chưa rõ ràng, và ông cũng đã làm như vậy với đề xuất của chúng tôi. Đây là điều bình thường. Thực ra, ông đã nói rằng ông sẵn sàng thảo luận cả vấn đề quân sự lẫn chính trị. Nhưng thực tế, quan điểm của ông vẫn chưa rõ ràng. Ông nói rằng chúng tôi có quyền phủ quyết đối với Chính quyền Nam Việt Nam, bởi vì chúng tôi là người quyết định chính quyền nào là hòa bình. Lần trước tôi đã nói với ông rằng sẽ sớm có bầu cử ở Nam Việt Nam, và các cuộc bầu cử hoàn toàn không dân chủ dưới chế độ hiện tại. Nhưng có những ứng cử viên với chương trình ủng hộ hòa bình, độc lập, trung lập và dân chủ. Người dân Nam Việt Nam, ở thành thị, nông thôn, đều ủng hộ một ứng cử viên như vậy. Nếu một ứng cử viên như vậy thắng cử thì chúng tôi không có lý do gì để được biết kết quả như thế nào. Hơn nữa, mặc dù đúng là ông đã nói rằng ông sẽ hạn chế viện trợ cho Nam Việt Nam, nhưng nếu ông vẫn duy trì Nguyễn Văn Thiệu và viện trợ, thì làm sao có thể có một giải pháp hòa bình cho chiến tranh? Bởi vì nếu chính quyền tiếp theo được thành lập, và ông tiếp tục viện trợ quân sự cho chính quyền đó, thì điều này sẽ cấu thành sự tiếp tục của chiến tranh. Nếu cả hai bên tiếp tục viện trợ quân sự, thì chiến tranh sẽ tiếp diễn.
Kissinger: Ông có sẵn sàng ngừng mọi viện trợ quân sự không?
Lê Đức Thọ: Ông đang nói về viện trợ quân sự cho Nam Việt Nam, nên tôi xin bày tỏ quan điểm rõ ràng về điểm này.
Kissinger: Xin lỗi. Tướng Walters phải gọi điện thoại về các sắp xếp kỹ thuật của tôi trong phần còn lại của ngày hôm nay. Chỉ mất năm phút thôi. Chúng tôi sẽ tiếp tục và sẽ dùng phiên dịch của ông. Chúng tôi tin tưởng vào anh ấy.
Lê Đức Thọ: Bộ trưởng Xuân Thủy đã bày tỏ một số quan điểm. Tôi cũng đã bày tỏ quan điểm của mình. Cả hai bên sẽ nghiên cứu ý kiến của nhau. Nếu ông cảm thấy chúng ta nên tiếp tục thảo luận, thì chúng ta nên gặp lại nhau để thảo luận.
Kissinger: Tôi hiểu quan điểm của ông, nhưng tôi không hiểu ông mong đợi điều gì sẽ xảy ra lần tới mà lần này đã không xảy ra. Tôi đã giải thích những gì có thể xảy ra.
Trước hết, tôi phải hoàn toàn không đồng ý với nhận định của Cố vấn Đặc biệt. Việc chấp nhận những hạn chế về viện trợ quân sự và sự trung lập cho Nam Việt Nam sẽ làm thay đổi toàn bộ khuôn khổ chính trị. Như ông đã biết, Tổng thống Thiệu đã tuyên bố chống lại sự trung lập và không chấp nhận những hạn chế về viện trợ quân sự. Chúng tôi sẵn sàng chấp nhận những hạn chế về viện trợ quân sự cho Nam Việt Nam mà ngài cũng sẵn sàng chấp nhận. Ngài không thể nói rằng ngài sẽ không chấp nhận bất kỳ hạn chế nào về viện trợ quân sự nhưng các nước khác thì nên chấp nhận. [Trang 833]
Chúng tôi tin rằng những điều kiện chúng tôi đã mô tả sẽ giúp phe đối lập với Tổng thống Thiệu và do đó sẽ làm tăng khả năng ứng cử viên mà ngài ủng hộ đắc cử. Nhưng quyết định này là tùy thuộc vào ngài. Chúng tôi không thể đi xa hơn thế.
Vậy nên chúng ta phải quyết định xem có nên tiếp tục các cuộc họp này hay nên dừng lại ở đây. Thực lòng mà nói, tôi không tin rằng các cuộc họp tại diễn đàn này sẽ được nối lại.
Xuân Thủy: Tùy các ngài. Nếu chúng tôi [các ngài?] cảm thấy đàm phán là hữu ích và có thể dẫn đến một giải pháp, thì chúng ta nên tiếp tục. Nếu các ngài cứ khăng khăng muốn chúng tôi làm theo ý các ngài, thì chúng ta không thể tiến triển được.
Những gì chúng tôi đã nói là có cơ sở và hợp lý. Bởi vì chúng tôi đề xuất một ngày cụ thể cho việc rút quân; nếu các ngài không đồng ý, các ngài nên đề xuất một ngày. Chúng ta có thể thảo luận về vấn đề này.
Kissinger: Ngày không phải là vấn đề. Vấn đề chính trị mới là vấn đề.
Xuân Thủy: Nếu không có vấn đề gì thì các ngài nên đề xuất một ngày và chúng ta nên trao đổi quan điểm. Bởi vì chúng tôi đã đề xuất một ngày; ngày này không phải là ngày chắc chắn hay bắt buộc. Chúng ta nên trao đổi quan điểm và xem ngày nào hợp lý hơn.
Kissinger: Không ai ở Mỹ, kể cả những người mà ông nói chuyện, nghĩ rằng việc đưa ra một ngày hoàn toàn độc lập với bất cứ điều gì khác xảy ra là hợp lý. Chúng tôi đã cho ông thời hạn cuối cùng là chín tháng sau khi thỏa thuận được ký kết. Ông có thể đàm phán thêm chín tháng nữa. Lịch sử cho thấy ông đã đưa ra một loạt hạn chót mà chúng tôi chưa bao giờ đáp ứng được. Một ngày nào đó, ông sẽ đề xuất một hạn chót mà chúng tôi có thể đáp ứng được và khi đó sẽ là quá muộn.
Hơn nữa, nếu chúng tôi tuyên bố nguyên tắc trung lập của chúng tôi trong các cuộc bầu cử, chấp nhận sự trung lập trong tương lai của Nam Việt Nam, và những điểm khác mà tôi đã đề cập, thì điều đó sẽ bỏ ngỏ vấn đề cơ bản.
Nhưng tôi đã nêu quan điểm của mình và bây giờ chúng ta phải xem xét chúng ta sẽ làm gì. Nếu ông mong đợi tôi đến đây lần sau với sự chuẩn bị sẵn sàng để nói với ông rằng chúng tôi sẽ ký một thỏa thuận bí mật để lật đổ Thiệu thì cả hai chúng ta sẽ chỉ lãng phí thời gian. Bởi vì Tổng thống sẽ không bao giờ chấp thuận điều này.
Xuân Thủy/Lê Đức Thọ: Ông có thể nhắc lại điều đó không?
Kissinger: (lặp lại)... và điều này sẽ lãng phí thời gian của ông, còn tôi thì sẽ cố gắng hết sức mà chẳng được gì.
Vậy thì đây chính là vấn đề. Liệu chúng ta có nên đưa ra một tuyên bố về các nguyên tắc tương đối trung lập hay ông cứ khăng khăng giữ nguyên những gì mình đã nói.
Lê Đức Thọ: Những gì ông nói về việc đưa ra một tuyên bố về sự trung lập chẳng có ý nghĩa gì mấy. Ông nói rằng không người Mỹ nào đồng ý ấn định một ngày cụ thể mà không phụ thuộc vào bất cứ điều gì khác. Tuy nhiên, tôi có thể nói với ông rằng [Trang 834] không người Việt Nam nào đã chiến đấu trong nhiều năm như vậy sẽ chấp nhận một giải pháp mà không biết tương lai của Nam Việt Nam sẽ ra sao. Do đó, để giải quyết vấn đề Nam Việt Nam, cần phải có một thỏa thuận trong đó cả vấn đề quân sự lẫn vấn đề chính trị đều được giải quyết. Không có tuyên bố nào về hòa bình và trung lập là đủ.
Kissinger: Tôi đã nói một tuyên bố trung lập, chứ không phải một tuyên bố về sự trung lập. Tôi đã nói rằng bất kể chính phủ nào ở Nam Việt Nam, chúng tôi sẽ đưa ra một tuyên bố nói rằng họ phải trung lập, chỉ có thể chấp nhận viện trợ quân sự hạn chế được xác định trước, và các điểm khác từ Điểm 5 của Bà. Bình. (lặp lại) Trước hết, chính sách đối ngoại phải trung lập. Chúng ta có thể chấp nhận những hạn chế về viện trợ quân sự và các vấn đề khác. Tôi đang nói về một tuyên bố trung lập, không cam kết cho cả hai bên. Thực tế, chúng ta đang lãng phí thời gian. Tôi cảm thấy một thỏa thuận về nguyên tắc ngay bây giờ sẽ có tác động lớn hơn đến tình hình chính trị ở Nam Việt Nam so với một năm chiến tranh nữa. Nhưng quyết định là tùy thuộc vào anh.
Lê Đức Thọ: Ý anh là thỏa thuận về nguyên tắc, thỏa thuận về khuôn khổ mà anh đã đề cập.
Kissinger: Đúng vậy.
Lê Đức Thọ: Nhưng chúng ta chưa thống nhất về các vấn đề cơ bản của khuôn khổ.
Kissinger: Khả năng duy nhất còn lại là anh đưa ra một đề xuất khác ngoài thỏa thuận bí mật lật đổ Thiệu. Và chúng ta sẽ xem xét nghiêm túc.
Lê Đức Thọ: Anh đề xuất gì? Mong muốn của anh ngoài những gì anh đang nói là gì? Bất kỳ đề xuất nào anh có, hãy thực hiện.
Kissinger: Tôi đã đưa ra các đề xuất của chúng tôi. Tôi đã nói những gì chúng tôi chân thành tin rằng sẽ có tác động chính trị tối đa ở Nam Việt Nam. Chúng tôi chân thành tin rằng nếu chúng tôi giải quyết theo đúng đề xuất của mình, nó sẽ có tác động tối đa đến các cuộc bầu cử. Chúng tôi chân thành tin rằng ngày rút quân của chúng tôi sẽ có tác động tối đa đến tình hình chính trị, đến các cuộc bầu cử. Một khi việc rút quân bắt đầu và ai cũng biết rằng chính sự bắt đầu đó sẽ thay đổi tình hình chính trị.
Chúng tôi cũng tin rằng thêm một năm chiến tranh nữa, 15 tháng không có thỏa thuận, và với việc tiếp tế của chúng tôi vẫn tiếp tục, và không có giới hạn nào về viện trợ quân sự và viện trợ kinh tế, thì mọi điều các ông yêu cầu chúng tôi bây giờ sẽ là bất khả thi và các ông sẽ khó có được những gì mình muốn.
Tôi nói với các ông rằng chúng tôi chân thành cố gắng chấm dứt chiến tranh. Đối với chúng tôi, Việt Nam không phải là vấn đề lớn. Chúng tôi muốn chiến tranh kết thúc và tìm ra một giải pháp mang lại cho chúng tôi mối quan hệ bình thường với nhân dân Đông Dương và chúng tôi không tìm cách ở lại Việt Nam. Nhưng chúng tôi không phải là chuyên gia về những đánh giá của các ông về cơ hội của mình, và có thể các ông quá đa nghi. Đó có thể là bi kịch của chúng tôi. [Trang 835]
Lê Đức Thọ: Ông đã đề xuất, đưa ra một điều gì đó cụ thể để giải quyết vấn đề chính trị, và chúng tôi đề xuất tìm cách giải quyết vấn đề chính trị. Nhưng quan điểm ông bày tỏ bây giờ vẫn giống như những gì ông đã nói sáng nay. Vậy bây giờ ông đề xuất gì?
Kissinger: Nếu ông sẵn sàng đưa ra một công thức khác với những gì ông đã đề xuất, thì tôi sẽ sẵn sàng xem xét nó một cách cẩn thận và cân nhắc kỹ lưỡng. Và tôi cũng sẽ xem xét vấn đề của ông liên quan đến các cố vấn kỹ thuật. Và điều đó sẽ tạo cơ sở cho một cuộc họp khác.
Xuân Thủy: Ông đã nhắc đến thời kỳ của John Foster Dulles năm 1954. Giờ đây, với việc công bố các tài liệu của Lầu Năm Góc trên báo chí Mỹ, vấn đề này đã rất rõ ràng. Tôi nghĩ rằng Chính quyền Nixon nên sửa chữa sai lầm của Chính quyền tiền nhiệm và không nên tiếp tục con đường cũ với cùng một mục tiêu, mà nên chọn một con đường khác.
Kissinger: Nhưng tôi đã giải thích rằng chúng ta đang có một hướng đi mới.
Vậy, thưa Cố vấn Đặc biệt, ông nghĩ sao? Chúng ta nên họp lại không? Ông là thành viên cao cấp nhất ở đây.
Lê Đức Thọ: Tôi nghĩ nếu ông nghĩ chúng ta nên họp lại thì nên họp.
Xuân Thủy: Thưa Cố vấn Đặc biệt, tôi thấy cả hai bên nên tiếp tục xem xét các quan điểm mà bên kia đã nêu và chúng ta nên gặp lại nhau. Tôi đồng ý với điều đó.
Ông đã bảo chúng tôi nỗ lực hết mình và ông sẽ tiến một bước dài. Chúng tôi bảo ông nỗ lực hết mình và chúng ta sẽ tiến một bước dài. Ông tiến quá chậm.
Kissinger: Ông chẳng tiến được chút nào.
Xuân Thủy: Chúng tôi đã có những bước tiến lớn; mọi đề xuất của chúng tôi đều cụ thể.
Kissinger: Tôi không phản đối việc nó cụ thể; tôi quan tâm đến bản chất.
Được rồi, vậy thì chúng ta hãy sắp xếp một cuộc họp khác. Tôi biết sẽ rất khó để thuyết phục Tổng thống rằng chúng ta không lãng phí thời gian, nhưng tôi nghĩ tôi có thể xin phép cho một cuộc họp khác.
Chúng ta hãy nhắm đến thứ Bảy, ngày 7. Tôi phải thay đổi lịch trình.
Xuân Thủy: Để ông có thêm thời gian thuyết phục Tổng thống Nixon, chúng ta có nên hoãn cuộc họp lại không?
Kissinger: Tôi sẽ ở Bờ Tây vào tuần sau, và sẽ rất khó để đến đó muộn hơn. Tôi sẽ rất khó rời đi vì mọi người sẽ theo dõi tôi.
Lê Đức Thọ: Ông không phải lo lắng gì cả, nhất là từ đất nước của ông. [Trang 836]
Kissinger: Ngoại trừ việc báo chí luôn theo dõi tôi.
Lê Đức Thọ: Không phải tờ New York Times.
Kissinger: Cố vấn Đặc biệt độc quyền tờ New York Times, nhưng các tờ báo khác lại theo dõi tôi.
Lê Đức Thọ: Dù sao thì cũng là báo chí Mỹ.
Kissinger: Thứ Bảy tuần sau, ngày 14 thì sao?
Xuân Thủy: Ngày 21?
Kissinger: Khó lắm. Tôi có thể đến vào ngày 15 hoặc 16.
Xuân Thủy: Vậy chúng ta sẽ sắp xếp vào ngày 16 nhé?
Kissinger: Anh vừa tước mất của tôi thêm một ngày ở Bờ Tây. Được rồi. Tôi hy vọng Cố vấn Đặc biệt nhận ra rằng Hollywood chỉ cách San Clemente 50 km.
Lê Đức Thọ: Vậy là anh có nhiều thời gian hơn ở đó sao?
Kissinger: 10:30? (Walters lưu ý rằng ngày 16 tháng 8 là ngày lễ của Pháp.) Tôi không muốn cản trở Bộ trưởng thực hiện các nghi lễ tôn giáo.
Xuân Thủy: Tôi sẽ hy sinh điều đó.
Kissinger: 10:30?
Xuân Thủy: 10:30.
Thân thế (các) nhân vật/
General, USA; Commander, United States Military Assistance Command, Vietnam (MACV) from July 3, 1968, until June 28, 1972; Army Chief of Staff from October 12, 1972, until September 4, 1974
https://en.wikipedia.org/wiki/Creighton_Abrams
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/people/abrams-creighton-w
https://militaryhallofhonor.com/honoree-record.php?id=51
https://www.agawam.ma.us/149/General-Abrams
Bruce, David K.E.,
Head of the U.S. Delegation to the (plenary) Paris Peace Talks from July 1970 until July 1971
https://en.wikipedia.org/wiki/David_K._E._Bruce
https://www.trumanlibrary.gov/library/oral-histories/bruce
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/d41
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v42/persons
https://www.britishpathe.com/asset/235113/
https://digitalcommons.chapman.edu/upi_vietnam/95/
Dulles, John Foster,
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Foster_Dulles
https://history.state.gov/departmenthistory/people/dulles-john-foster
https://www.britannica.com/biography/John-Foster-Dulles
https://diplomacy.state.gov/encyclopedia/john-foster-dulles-secretary-of-state/
https://www.acton.org/publications/transatlantic/2020/03/10/john-foster-dulles-cold-war-architect
https://www.youtube.com/watch?v=BtyFClyli9c
Habib, Philip C.,
member, U.S. Delegation to the Paris Peace Talks from May 1968 until October 1971; Ambassador to Korea from September 30, 1971, until August 19, 1974; Assistant Secretary of State for East Asian and Pacific Affairs from September 27, 1974
https://en.wikipedia.org/wiki/Philip_C._Habib
https://en.wikipedia.org/wiki/Under_Secretary_of_State_for_Political_Affairs
https://en.wikipedia.org/wiki/Assistant_Secretary_of_State_for_East_Asian_and_Pacific_Affairs
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_Korea
https://diplomacy.state.gov/u-s-diplomact-philip-c-habib-presidential-medal-of-freedom-winner/
https://nsuworks.nova.edu/nsudigital_forums/13/
https://www.arabamerica.com/arabamericans/philip-habib-3/
https://www.britannica.com/biography/Philip-Charles-Habib
Major General, USA, Deputy Assistant to the President for National Security Affairs until January 1973; Army Vice Chief of Staff from January until August 1973; Assistant to the President and White House Chief of Staff from August 1973 until August 1974
https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Haig
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Secretary_of_State
https://en.wikipedia.org/wiki/Supreme_Allied_Commander_Europe
https://en.wikipedia.org/wiki/White_House_Chief_of_Staff
https://en.wikipedia.org/wiki/Deputy_National_Security_Advisor_(United_States)
https://history.state.gov/departmenthistory/people/haig-alexander-meigs
https://history.state.gov/departmenthistory/people/principalofficers/secretary
https://www.u-s-history.com/pages/h1971.html
Halperin, David R.,
member, National Security Council Staff
https://www.citizen.org/about/person/david-halperin/
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v19p2/persons
https://www.nixonlibrary.gov/finding-aids/national-security-council-files
https://library.cqpress.com/cqalmanac/document.php?id=cqal93-1106294#_=_
https://nsarchive2.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB66/
https://israelpolicyforum.org/about/staff/david-halperin/
Henry A Kissinger
Assistant to the President for National Security Affairs until November 3, 1975; also Secretary of State from September 21, 1973
https://www.theguardian.com/world/2023/may/20/bilderberg-meeting-group-lisbon-kissinger
https://www.theguardian.com/world/bilderberg
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76ve13/summary
https://china.usc.edu/getting-beijing-henry-kissingers-secret-1971-trip
https://china.usc.edu/catalog/documents/us-china
http://www.archives.gov/press/press-releases/2001/nr01-47.html
https://china.usc.edu/talking-points-july-22-august-3-2011
https://china.usc.edu/getting-beijing-henry-kissingers-secret-1971-trip#meetings
https://china.usc.edu/getting-beijing-henry-kissingers-secret-1971-trip#nixon-announcement
https://china.usc.edu/getting-beijing-henry-kissingers-secret-1971-trip#chinese-accept
https://china.usc.edu/getting-beijing-henry-kissingers-secret-1971-trip#signals
https://china.usc.edu/getting-beijing-henry-kissingers-secret-1971-trip#the_aim
http://www.foreignaffairs.com/articles/23927/richard-m-nixon/asia-after-viet-nam
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v17/d4
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v17/d12
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v17/d13
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v17/d141
https://2001-2009.state.gov/documents/organization/100324.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Kissinger_and_the_Vietnam_War
Lesson in Vietnam from Kissinger to Nixon: “when we made it “our war” we would not let the South Vietnamese fight it; when it again became “their war”, we would not help them fight it.”
(We also had trouble with excesses here: when we made it “our war” we would not let the South Vietnamese fight it; when it again became “their war,” we would not help them fight it. Ironically, we prepared the South Vietnamese for main force warfare after 1954 (anticipating another Korean-type attack), and they faced a political war; they had prepared themselves for political warfare after 1973 only to be faced with a main force invasion 20 years after it had been expected.)
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v10/d280
Lesson of Vietnam May 12 1975 by Henry A. Kissinger
https://www.fordlibrarymuseum.gov/library/exhibits/vietnam/032400091-002.pdf
https://thebattleofkontum.com/extras/kissinger.html
“Richard M. Nixon and Kissinger on 3 August 1972,” Conversation 760-006, Presidential Recordings Digital Edition [Fatal Politics, ed. Ken Huges] (Charlottesville: University of Virginia Press, 2014-). URL:https://prde.upress.virginia.edu/conversations/4006748
https://player.vimeo.com/video/889937807?h=e44572c8f3&color=e57200&title=0&byline=0&portrait=0
https://player.vimeo.com/video/889937807?h=e44572c8f3&color=e57200&title=0&byline=0&portrait=0
Discover the Truth at:
https://www.theblackvault.com/documentarchive/the-cias-vietnam-document-cd-rom/
Secretary of Defense after January 22, 1969, Secretary of Defense until January 29, 1973,
Counselor to the President for domestic affairs from June 1973 until February 1974,
https://en.wikipedia.org/wiki/Melvin_Laird
https://history.defense.gov/Multimedia/Biographies/Article-View/Article/571291/melvin-r-laird/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Battle-of-Quang-Tri/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Battle-of-An-Loc/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Battle-of-Dong-Hoi/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Battle-of-Kontum/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Operation-LINEBACKER/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Peace-Talks-Stall/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Operation-LINEBACKER-II/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Final-Arc-Light-Strikes/
https://www.vietnamwar50th.com/1972-1974_negotiations_and_passing_the_torch/Battle-of-Phuoc-Long/
https://www.vietnamwar50th.com/1945-1964_the_road_to_war/
https://www.vietnamwar50th.com/1965_stemming_the_tide/
https://www.vietnamwar50th.com/1966-1967_taking_the_offensive/
https://www.vietnamwar50th.com/1968_tet_and_shifting_views/
https://www.vietnamwar50th.com/1969-1971_vietnamization/
https://www.vietnamwar50th.com/1975_the_fall_of_saigon/
https://millercenter.org/president/nixon/essays/laird-1969-secretary-of-defense
https://www.encyclopedia.com/people/history/us-history-biographies/melvin-robert-laird
member of the Politburo of the Democratic Republic of Vietnam and Special Advisor to, and de facto head of, the DRV Delegation to the Paris Peace Talks on Vietnam until 1973; Special Adviser to the President of the Democratic Republic of Vietnam from January 1973
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/people
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/people/le-duc-tho-le-duc-tho
https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1973/tho/speedread/
Lodge, Henry Cabot, Jr.,
Ambassador to South Vietnam from August 26, 1963, Head of the U.S. Delegation to the Paris Peace Talks on Vietnam, January 20–November 20, 1969
https://en.wikipedia.org/wiki/Henry_Cabot_Lodge_Jr.
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ambassadors_of_the_United_States_to_South_Vietnam
https://www.encyclopedia.com/people/history/us-history-biographies/henry-cabot-lodge
https://en.wikipedia.org/wiki/Cabot_family
member, National Security Council staff until 1973; Director of the Policy Planning Staff, Department of State from October 1973 until January 1977
https://en.wikipedia.org/wiki/Winston_Lord
https://en.wikipedia.org/wiki/Assistant_Secretary_of_State_for_East_Asian_and_Pacific_Affairs
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ambassadors_of_the_United_States_to_China
https://en.wikipedia.org/wiki/Council_on_Foreign_Relations
https://en.wikipedia.org/wiki/Director_of_Policy_Planning
https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/07/19981208.pdf
https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2016/07/19991104.pdf
https://nsarchive.gwu.edu/document/22669-document-04-winston-lord-director-policy
https://www.ncafp.org/about-us/faps-board-of-advisors/ambassador-winston-lord/
McCain, Admiral John S., Jr.,
USN, Commander in Chief, Pacific
https://en.wikipedia.org/wiki/John_S._McCain_Jr.
https://www.usni.org/press/oral-histories/mccain-john
https://veterantributes.org/TributeDetail.php?recordID=319
https://www.usni.org/people/john-s-mccain-jr
https://www.usni.org/magazines/proceedings/1963/january/amphibious-warfare-during-next-decade
Moorer, Thomas H.,
Admiral, USN, Chairman of the Joint Chiefs of Staff until July 1, 1974
https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Hinman_Moorer
https://www.jcs.mil/About/The-Joint-Staff/Chairman/Admiral-Thomas-Hinman-Moorer/
https://www.usni.org/press/oral-histories/moorer-thomas
https://www.usni.org/people/thomas-h-moorer
https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/1988/january/oral-history-black-jack-reeves
often referred to as Madame Binh, Foreign Minister, Provisional Revolutionary Government, and Head of the NLF/PRG Delegation to the (plenary) Paris Peace Talks from 1969 until 1972
Nguyen Van Thieu,
President of the Republic of Vietnam (South Vietnam) until April 21, 1975
PHỎNG VẤN VỚI LỊCH SỬ - TỔNG THỐNG NGUYỄN VĂN THIỆU - Năm 1972
https://www.facebook.com/groups/373876840199844/permalink/1216306329290220/
https://www.facebook.com/groups/373876840199844/
Tổng thống Thiệu trả lời phỏng vấn năm 1972 (Ms.O Fallaci) - Ep.1
https://www.youtube.com/watch?v=67J_48hfPik
Tổng thống Thiệu trả lời phỏng vấn năm 1972 (Ms.O Fallaci) - Ep.2
https://www.youtube.com/watch?v=INAfcRW3Prc
Tổng thống Thiệu trả lời phỏng vấn năm 1972 (Ms.O Fallaci) - Ep.3
https://www.youtube.com/watch?v=P_tOrafUIOY
Phỏng vấn cố Tổng thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu full
https://www.youtube.com/watch?v=c_36BXxpEjw
Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đáp trả xuất sắc những gì Kissinger đề cập về Vietnam War | NAMDUONGTV
https://www.youtube.com/watch?v=FrA2OaHueFM&t=1802s
3/29/75 - Evacuation of Vietnamese Refugees
4/3/75 - Phnom Penh Evacuation
4/5/75 - Evacuation of Vietnamese Refugees (1)
4/5/75 - Evacuation of Vietnamese Refugees (2)
4/5/75 - Evacuation of Vietnamese Refugees (3)
4/5/75 - Evacuation of Vietnamese Refugees (4)
4/29/75 - Final Evacuation of Saigon (1)
4/29/75 - Final Evacuation of Saigon (2)
Dau Bach Ho1X Feb 11 1975 Thieu
Tôi Không Chết Đâu | Hồi Ức Miền Nam
https://www.youtube.com/watch?v=fJdQN0DYBvA
Thư Tổng Thống Thiệu Gửi Tổng Thống Gerald Ford
https://bachvietnhan.blogspot.com/2024/03/20240322-cdtl-thu-thieu-gui-gerald-ford.html
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v10/d166
Cambodia Arms and Ammunition to the Vietnamese Communists
Discover the Truth at:
https://www.theblackvault.com/documentarchive/the-cias-vietnam-document-cd-rom/
https://documents2.theblackvault.com/documents/cia/EOM-2019-00201-highlighted.pdf
Giây Phút Xé Lòng | Hồi Ức Miền Nam | Hồi Ký Miền Nam
https://www.youtube.com/watch?v=5WVwGiPD8Cs&t=2329
The Palace File Paperback – January 1, 1989
by Nguyen Tien Hung (Author), Jerrold L. Schecter (Author)
https://www.amazon.com/Palace-File-Nguyen-Tien-Hung/dp/0060915722
https://www.goodreads.com/en/book/show/2098486
Khi đồng minh tháo chạy
Nguyen Tien Hung
https://www.goodreads.com/book/show/32865811-khi-ng-minh-th-o-ch-y?ref=nav_sb_noss_l_23
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 1 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=PDhuGRvfKjw
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 2 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=ZceUYCf7rqA
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 3 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=G2ET40EOGno
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 4 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=FFzsesWm25E
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 5 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=m2GMhs4DmBI
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 6 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=zMxfY_QGgwo
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 7 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=Kvjmvn78kgo
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 8 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=sylK7RDtLrc
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 9 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=gmF6urvaz0c
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 10 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=4Ig4PIzMFZM
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 11 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=WUFtNrT9sRo
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 12 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=A4KYPScqNMY
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 13 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=29lrLqX6vEo
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 14 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=j-WAarbW-fo
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 15 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=_GAo2fXzGBQ
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 16 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=X4Kb37dchNw
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 17 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=0DChfJXgR-8
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 18 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=wCYj9b4Tw6E
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 19 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=Qm45ygXmqzY
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 20 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=GvUiF8wVJBg
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 21 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=ZIZRlk6m4Eg
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 22 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=WNv27DbdcOI
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 23 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=-C5qfHEJNu4
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 24 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=iyg98DfK31E
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 25 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=CxcX0dKgKlA
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 26 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=adUtaGlDcho
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 27 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=f-1xxI1OWh8
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 28 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=PazkNBf3rGA
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 29 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=OpIbsM20p14
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 30 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=F_ZcLZtx_6M
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 31 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=n4u5jqW3nbg
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 32 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=PHHx5wQlabw
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 33 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=gpKZuQNdJJU
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 34 / Nguyễn Tiến Hưng/ Dễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=oGesHXnpZkw
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 35 / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=M6ZOXJyjMTk
Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập Phần 36 Cuối Cùng / Nguyễn Tiến Hưng/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=IYztC95fn4M
Khi Đồng Minh Nhảy Vào
https://www.amazon.com/-/es/Nguy%E1%BB%85n-Ti%E1%BA%BFn-H%C6%B0ng/dp/1495148629
Khi Đồng Minh Tháo Chạy Hardcover – January 1, 2005
https://www.amazon.com/Khi-%C4%90%E1%BB%93ng-Minh-Th%C3%A1o-Ch%E1%BA%A1y/dp/B00GQIWRA6
https://www.goodreads.com/book/show/32865811-khi-ng-minh-th-o-ch-y
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 1)
https://www.youtube.com/watch?v=C7YpCRv6MlI&t=487s
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 2)
https://www.youtube.com/watch?v=vX9-eocj8hQ&t=803s
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 3)
https://www.youtube.com/watch?v=z6rCp-RnGQ4&t=561s
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 4)
https://www.youtube.com/watch?v=3Y1YWYjcYUs
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 5)
https://www.youtube.com/watch?v=cL7LO65oI_k&t=11s
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 6)
https://www.youtube.com/watch?v=BsYcJCD0cwY
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 7)
https://www.youtube.com/watch?v=kclMjgFLtUw&t=371s
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 8)
https://www.youtube.com/watch?v=5bsh7jTMF_o
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 9)
https://www.youtube.com/watch?v=NzhsA-ZZQ4Q&t=1265s
HỒI KÝ: NHỮNG UẤT HẬN TRONG TRẬN CHIẾN MẤT NƯỚC 1975 (Phần 10)
https://www.youtube.com/watch?v=IKBXiYNQMbc&t=18s
Bỏ Rơi Hay Phản Bội/ Tác Giả Bùi Anh Trinh/ Diễn Đọc Thiên Hoàng
https://www.youtube.com/watch?v=q3Seaq3ymmE
Chuyện Chưa Kể Về TT Thiệu Lúc Rời Khỏi Sài Gòn- (Ông và Nhân Viên Tùy Tùng May Mắn Thoát Chết)
https://www.youtube.com/watch?v=OoFEncck23U
20241102 Nixon Kissinger and the Decent Interval
https://player.vimeo.com/video/889937807?h=e44572c8f3&color=e57200&title=0&byline=0&portrait=0
A Decent Interval
https://www.youtube.com/watch?v=8xPzs3NZdN4
Richard Nixon Addresses The "Decent Interval Theory"
https://www.youtube.com/watch?v=8Q-H0281kfM
Transcript
In the Oval Office on August 3, 1972, Secretary of State Henry Kissinger tells President Richard Nixon that there’s a 50-50 chance of reaching a settlement with North Vietnam.
That deal would give Nixon a “decent interval,” a face-saving delay of a year or two between his final withdrawal of American troops and the Communists’ final takeover of South Vietnam. “We’ve got to find some formula that holds the thing together [for] a year or two, after which — after a year, Mr. President, Vietnam will be a backwater. If we settle it, say, this October, by January ’74 no one will give a damn.”
August 3, 1972
Richard M. Nixon, Henry A. Kissinger
Conversation: 760-006
Having established a framework for an armistice and the departure a American troops from Vietnam, President Nixon and National Security Adviser Henry A. Kissinger discussed the future trajectory of the war. Most importantly, they wanted to secure a “decent interval” between the removal of those troops, Nixon’s reelection in 1972 and the expected fall of Saigon. At this point in the conversation, Kissinger had just told Nixon they had a 50/50 chance of reaching a settlement with North Vietnam.
President Nixon: Now, let’s look at that just a moment again, think about it some more, but… let’s be perfectly… cold-blooded about it. If you look at it from the standpoint of our game… with the Soviets and the Chinese, from the standpoint of running this country… I think we could take, in my view, almost anything, frankly, that we can force on Nguyễn Văn Thiệu. Almost anything. I just come down to that. You know what I mean?
President Nixon: Because I have a feeling we would not be doing, like I feel about the Israel, I feel that in the long run we’re probably not doing them an in – a disfavor due to the fact that I feel that the North Vietnamese are so badly hurt that the South Vietnamese are probably going to do fairly well. [Kissinger attempts to interject.] But also due to the fact-because I look at the tide of history out there-South Vietnam probably is never going to survive anyway. I’m just being perfectly candid. I-
Henry A. Kissinger: In the pull-out area-
President Nixon: [Unclear] we’ve got to be – if we can get certain guarantees so that they aren’t… as you know, looking at the foreign policy process, though, I mean, you’ve got to be-we also have to realize, Henry, that winning an election is terribly important.
It’s terribly important this year. But can we have a viable foreign policy if a year from now or two years from now, North Vietnam gobbles up South Vietnam? That’s the real question.
Kissinger: If a year or two year from now North Vietnam gobbles up South Vietnam, we can have a viable foreign policy if it looks as if it’s the result of South Vietnamese incompetence.
Kissinger: If we now sell out in such a way that, say, within a three-to four-month period, we have pushed President Thieu over the brink-we-ourselves-I think, there is going to be -even the Chinese won’t like that. I mean, they’ll pay verbal-verbally, they’ll like it.
President Nixon: But it’ll worry them.
Kissinger: But it will worry everybody. And domestically in the long run it won’t help us all that much because our opponents will say we should’ve done it three years ago.
President Nixon: I know.
Kissinger: So we’ve got to find formula that holds the thing together a year or two, after which-after a year, Mr. President, Vietnam will be a backwater. If we settle it, this October, by January 74 no one will give a damn.
President Nixon: Yeah, having in mind the fact that, you know, as we all know, the-the analogy-comparison [to] Algeria is not on-I not at all for us. But on the other hand, nobody gives a goddamn about what happened to Algeria-
Kissinger: Mm-hmm.
President Nixon: -after they got out. [chuckling] You know what I mean? But Vietnam, I must say… Jesus, they’ve fought so long, dying, and now… I don’t know.
End of excerpt.
Miller Center
University of Virginia
“Richard M. Nixon and Kissinger on 3 August 1972,” Conversation 760-006, Presidential Recordings Digital Edition [Fatal Politics, ed. Ken Huges] (Charlottesville: University of Virginia Press, 2014-). URL:https://prde.upress.virginia.edu/conversations/4006748
https://player.vimeo.com/video/889937807?h=e44572c8f3&color=e57200&title=0&byline=0&portrait=0
https://player.vimeo.com/video/889937807?h=e44572c8f3&color=e57200&title=0&byline=0&portrait=0
Discover the Truth at:
https://www.theblackvault.com/documentarchive/the-cias-vietnam-document-cd-rom/
PHỎNG VẤN ÔNG THIỆU: Về vấn đề Cộng Sản sau hiệp định Paris (phụ đề Pháp Việt)
https://www.youtube.com/watch?v=qUCl1EwGBuo
Oriana Fallaci on Interviewing South Vietnamese President Nguyễn Văn Thiệu | The Dick Cavett Show
https://www.youtube.com/watch?v=rmgtOX1Gkfs
SYND 26-1-73 PRESIDENT THIEU PRESS CONFERENCE ON PEACE AGREEMENT
https://www.youtube.com/watch?v=uSeKp8CEHMo
SYND 04-04-73 PRESIDENT NIXON MEETS SOUTH VIETNAMESE PRESIDENT THEU IN SAN CLEMENTE, CALIFORNIA
https://www.youtube.com/watch?v=fYUQw3q3eXE
EP 1 | Tổng thống Thiệu và cuộc phỏng vấn tàn bạo với nhà báo Ý năm 1972
https://www.youtube.com/watch?v=l0aBx_TG2zg
Tổng thống Thiệu trả lời phỏng vấn năm 1972 (Ms.O Fallaci) - Ep.2
https://www.youtube.com/watch?v=INAfcRW3Prc&t=10s
Tổng thống Thiệu trả lời phỏng vấn năm 1972 (Ms.O Fallaci) - Ep.3
https://www.youtube.com/watch?v=P_tOrafUIOY
Trung tướng Nguyễn văn Thiệu tuyên bố hiến pháp Đệ Nhị Việt Nam Cộng Hoà 1967
https://www.youtube.com/watch?v=AwLHVNeQFCw
“NÁO LOẠN” HỘI TRƯỜNG: Phỏng vấn tổng thống Thiệu năm 1990
https://www.youtube.com/watch?v=OVQCSkHOMLU
CỰU TỔNG THỐNG VIỆT NAM CỘNG HÒA NGUYỄN VĂN THIỆU TRẢ LỜI PHỎNG VẤN BÁO CHÍ NGƯỜI VIỆT HẢI NGOẠI
https://www.youtube.com/watch?v=VLKKzrIqj54
Phỏng vấn Tổng Thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu - TTMD - V1
https://www.youtube.com/watch?v=HUQbqzkmqMk
SYND 1-11-72 THIEU SPEAKS ON VIETNAM PEACE
https://www.youtube.com/watch?v=tM643Wx6IyY
Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu trả lời phỏng vấn năm 1970
https://www.youtube.com/watch?v=LAoWc0zpuuc
Phỏng vấn Cựu Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu ngày 03 tháng 05 năm 1993
https://www.youtube.com/watch?v=-fmSh6ihTcw&t=1305s
Dau Bach Ho1X Feb 11 1975 Thieu
Tôi Không Chết Đâu | Hồi Ức Miền Nam
https://www.youtube.com/watch?v=fJdQN0DYBvA
Nixon Richard M.,
Vice President of the United States
https://www.history.com/topics/us-presidents/richard-m-nixon
https://www.britannica.com/event/Watergate-Scandal
https://soundcloud.com/the-miller-center-at-uva/14-nov-68-lbj-and-nixon
https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Nixon
https://soundcloud.com/the-miller-center-at-uva
https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Nixon
http://www.pbs.org/wgbh/amex/honor/peopleevents/e_paris.html
https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
http://www.nytimes.com/2016/12/31/opinion/sunday/nixons-vietnam-treachery.html
http://www.nytimes.com/interactive/2016/12/31/opinion/sunday/haldeman-notes.html
http://www.bbc.com/news/magazine-21768668
https://www.nixonlibrary.gov/index.php
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1964-68v07/ch5
https://www.lovethetruth.com/books/13_bloodlines/bundy.htm
https://www.lovethetruth.com/books/13_bloodlines/toc.htm
Nixon, Richard M.,
President of the United States
https://2001-2009.state.gov/documents/organization/100324.pdf
https://www.history.com/topics/us-presidents/richard-m-nixon
https://www.britannica.com/event/Watergate-Scandal
https://soundcloud.com/the-miller-center-at-uva/14-nov-68-lbj-and-nixon
https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Nixon
https://soundcloud.com/the-miller-center-at-uva
https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Nixon
http://www.pbs.org/wgbh/amex/honor/peopleevents/e_paris.html
https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
http://www.nytimes.com/2016/12/31/opinion/sunday/nixons-vietnam-treachery.html
http://www.nytimes.com/interactive/2016/12/31/opinion/sunday/haldeman-notes.html
http://www.bbc.com/news/magazine-21768668
https://www.nixonlibrary.gov/index.php
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1964-68v07/ch5
https://www.lovethetruth.com/books/13_bloodlines/bundy.htm
https://www.lovethetruth.com/books/13_bloodlines/toc.htm
Nixon had a Trip to China from February 21 to 28 1972,
https://www.nixonlibrary.gov/nixons-trip-china
http://www.presidentialtimeline.org/
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-656-10a.pdf
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-656-10b.pdf
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-92-1a.pdf
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-92-1b.pdf
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-21-56.pdf
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-656-10a.mp3
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-656-10b.mp3
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-92-1a.mp3
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-92-1b.mp3
https://www.nixonlibrary.gov/sites/default/files/virtuallibrary/tapeexcerpts/china-21-56.mp3
https://nsarchive.gwu.edu/briefing-book/nuclear-vault-vietnam/2023-03-24/movement-and-madman
The Vietnam War Johnson and Nixon Administrations Videos
March 2, 2016 Last Aired May 5, 2016
https://www.c-span.org/program/the-presidency/reflections-on-richard-nixon/431130
July 16, 1973 Last Aired July 22, 2013
Senate Watergate Committee Testimony
https://www.c-span.org/program/vignette/senate-watergate-committee-testimony/316346
April 26, 2016 Last Aired June 5, 2016
Vietnam War Commander in Chief
https://www.c-span.org/program/american-history-tv/vietnam-war-commanders-in-chief/439971
June 12, 2008 Last Aired July 22, 2013
Alexander Butterfield Oral History Interview, Part 2
June 12, 2008 Last Aired July 15, 2013
Alexander Butterfield Oral History Interview, Part 1
January 27, 2012 Last Aired June 11, 2012
President Nixon's Secret White House Tapes
https://www.c-span.org/program/american-history-tv/president-nixons-secret-white-house-tapes/277123
July 25, 1994 Last Aired June 20, 2008
Watergate: Corruption of American Politics
https://www.c-span.org/program/public-affairs-event/watergate-corruption-of-american-politics/119480
February 16, 2003 Last Aired December 25, 2003
Presidential Tapes: Taping Systems History
https://www.c-span.org/program/public-affairs-event/presidential-tapes-taping-systems-history/122572
Alexander Butterfield: The 60 Minutes Watergate Interview (1975)
https://www.youtube.com/watch?v=ss9AkLUmM4g
Watergate Hearing: Alexander Butterfield Testimony
Alexander Butterfield Was ‘Worried To Death’ Testifying Against Nixon
https://www.youtube.com/watch?v=c52oIe3Gj6w
How Nixon’s Invasion of Cambodia Triggered a Check on Presidential Power
Vietnam War Cambodia and Laos
https://www.history.com/articles/nixon-war-powers-act-vietnam-war-cambodia
Phan Hien,
member, DRV Delegation to Paris Conference on Vietnam, DRV Delegation to the Kissinger-Le Duc Tho negotiations
Porter, William J.,
Under Secretary of State for Political Affairs, Department of State from 1973 until 1974
https://en.wikipedia.org/wiki/Under_Secretary_of_State_for_Political_Affairs
https://1997-2001.state.gov/about_state/history/officers/usecpol.html
https://en.wikipedia.org/wiki/William_J._Porter
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_Algeria
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_South_Korea
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_Canada
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_Saudi_Arabia
https://history.state.gov/departmenthistory/people/porter-william-james
Norodom Sihanouk,
King of Cambodia to March 1955, thereafter Prince of Cambodia; Prime Minister and Foreign Minister, October 1955–January 1956; Prime Minister, Foreign Minister, and Minister of the Interior, March–April 1956; Prime Minister, September–October 1956; Prime Minister, Foreign Minister, Minister of Plans, and Minister of the Interior, April–July 1957
Cambodian Head of State until March 1970; thereafter, leader of Cambodian Government in exile in Beijing
Prince, Head of State of Cambodia until March 18, 1970; thereafter, leader of the Cambodian government-in-exile in Beijing (GRUNK)
4/11/75 - Phnom Penh Evacuation
member, National Security Council Operations staff/East Asia from 1973 until 1975
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v06/d330
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/90119/download
Vo Van Sung,
DRV Delegate General in Paris after November 1970
General, USA, Deputy Director of Central Intelligence until July 31, 1976
https://www.cia.gov/static/20dc4319f6e8d3a9d63b7076a30b3e1d/Vernon-Walters-Renaissance-Man.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Vernon_A._Walters
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_Germany
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_Germany
https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Ambassador_to_the_United_Nations
https://en.wikipedia.org/wiki/Director_of_Central_Intelligence
https://en.wikipedia.org/wiki/Deputy_Director_of_the_Central_Intelligence_Agency
https://www.cia.gov/readingroom/document/cia-rdp99-00418r000100380001-0
Foreign Minister of the Democratic Republic of Vietnam
Head of the DRV Delegation to the (plenary) Paris Peace Talks; also, titular Head of the DRV Delegation to the Kissinger-Le Duc Tho negotiations, occasionally meeting with Kissinger in Le Duc Tho’s stead; usually referred to as Minister
https://en.wikipedia.org/wiki/Xu%C3%A2n_Th%E1%BB%A7y
Cố Trung Tướng Nguyễn Viết Thanh 31 March 1931 2 May 1970
TRINH SÁT 11 MỘT THỜI ĐỂ NHỚ | Hồi Ký Miền Nam VN
https://www.youtube.com/watch?v=4-VYR61whrI&t=1633s
Danh tính vợ con tướng Nguyễn Viết Thanh VNCH - Được lòng dân khiến Mỹ ngỡ ngàng | TN Lịch Sử
https://www.youtube.com/watch?v=8m5AzTrn-ZI
Hưng Việt Cố Trung Tướng Nguyễn Viết Thanh
https://hung-viet.org/p22826a30597/co-trung-tuong-nguyen-viet-thanh
Dấu Chân Binh Lữa Trung tướng Nguyễn Viết Thanh
https://daubinhlua.blogspot.com/2012/05/trung-tuong-nguyen-viet-thanh.html
https://dongsongcu.wordpress.com/2024/12/02/co-trung-tuongnguyen-viet-thanh-nguyen-minh-thanh/
DANH NHÂN NƯỚC VIỆT: Trung Tướng Nguyễn Viết Thanh
https://vietnamvanhien.org/TrungTuongNguyenVietThanh.pdf
Điện Thần Việt Thần tướng Nguyễn Viết Thanh (1930 - 1971)
Wordpress Trung Tướng Nguyễn Viết Thanh
https://linhvnch.wordpress.com/tr-tuong-nguyen-viet-thanh/
HonViet CoUk Cố Trung Tướng Nguyễn Viết Thanh
https://hon-viet.co.uk/NguyenMinhThanh_TrungTuongNguyenVietThanh.htm
Cố Đại Tướng Đỗ Cao Trí chết khi hành quân ngày February 23, 1971
How Did the Death of ARVN General Do Cao Tri Affect the ARVN?
https://www.youtube.com/watch?v=tXBr_WOuaVU
Chiến Dịch Bình Tây Hành Quân Kampuchia 1970
https://dongsongcu.wordpress.com/2016/05/24/chien-dich-binh-tay-hanh-quan-kampuchia-1970/
Hồi Ký Miền Nam | Chiến Dịch Bình Tây (Full)
https://www.youtube.com/watch?v=pmrua__EZQw
TD 8 TQLC Trận Cam Bốt 1969 1970
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td8-hq-cambodia.htm
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-hanhquan-cambodia.htm
Tiểu Đoàn 4 - Hành quân Cambodia
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td4-hq-cambodia.htm
Lữ Đoàn B - Vượt biên qua Kampuchia
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-ldb-hq-cambodia.htm
LỮ ÐOÀN B/TQLC HÀNH QUÂN VƯỢT BIÊN QUA KAMPUCHEA NĂM 1970
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-ldb-hq-cambodia.htm
Những ngày đầu của Tiểu Đoàn 7 Thủy Quân Lục Chiến
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td7-nhungngaydau.htm
29. Chiến Dịch Bình Tây (Từ ngày 27-3-1970)
https://nhayduwdc.org/ls/qsnd/2016/ndwdc_ls_qsnd_2016_bcnd20nChiensu_B_28_32_2016JUL30.htm#B29
30. Hành Quân Toàn Thắng 42 (29/4 – 22-7-1970)
https://nhayduwdc.org/ls/qsnd/2016/ndwdc_ls_qsnd_2016_bcnd20nChiensu_B_28_32_2016JUL30.htm#B30
31. Hành Quân Toàn Thắng 43 (1/5– 30-6-1970)
https://nhayduwdc.org/ls/qsnd/2016/ndwdc_ls_qsnd_2016_bcnd20nChiensu_B_28_32_2016JUL30.htm#B31
32. Hành Quân Toàn Thắng 45 (6/5 – 30-6-1970)
https://nhayduwdc.org/ls/qsnd/2016/ndwdc_ls_qsnd_2016_bcnd20nChiensu_B_28_32_2016JUL30.htm#B32
SOUTH VIETNAM: GENERAL TRI INTERVIEWED (1968)
https://www.britishpathe.com/asset/121940/
https://www.britishpathe.com/asset/121940/#
https://www.youtube.com/watch?v=5J1zKwT2sN8
General Do Cao Tri - Vietnam War Tướng Đỗ Cao Trí trả lời phỏng vấn về vấn đề Campuchia năm 1970
https://www.youtube.com/watch?v=nHEdSxUZpiw
Phỏng vấn tướng Đỗ Cao Trí
https://www.youtube.com/watch?v=Sb2YCSeKR5E
SYND27/02/71 FUNERAL OF SOUTH VIETNAMESE GENERAL DO CAO TRI
https://www.youtube.com/watch?v=XAw_3QiB5as
Trung tướng Đỗ Cao Trí thị sát các đơn vị tại Campuchia năm 1970
https://www.youtube.com/shorts/J6L6mMjdjMI
Đỗ Cao Trí
https://valor.militarytimes.com/recipient/recipient-24907/
ĐẠI TƯỚNG ĐỖ CAO TRÍ VÀ TÔI || Hồi Ký Miền Nam VN
https://www.youtube.com/watch?v=TYXrAwPrHFI
http://batkhuat.net/tl-tuong-dct-va-toi.htm
The Cambodian Incursion by Brig. Gen. Tran Dinh Tho
https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/ADA324718.pdf
Do Cao Tri born 1929 died on February 23 1971
https://valor.militarytimes.com/recipient/recipient-24907/
https://time.com/archive/6838606/the-world-the-death-of-a-fighting-general/
https://www.youtube.com/watch?v=5J1zKwT2sN8
https://www.youtube.com/watch?v=nHEdSxUZpiw
https://www.youtube.com/watch?v=Sb2YCSeKR5E
https://www.youtube.com/watch?v=XAw_3QiB5as
https://www.youtube.com/shorts/J6L6mMjdjMI
https://valor.militarytimes.com/recipient/recipient-24907/
https://www.youtube.com/watch?v=TYXrAwPrHFI
U.S. Command Is Seeking Cause of Copter Crash That Killed Saigon General and Newsweek Man
The Patton of the Parrot’s Beak
The Death of a Fighting General
Two Fighting Generals. General Do Cao Tri and Nguyen Viet Thanh
https://web.archive.org/web/20130703132313/http://www.generalhieu.com/trithanh.htm
Vinh danh Cố Đại tướng Đỗ Cao Trí
https://www.youtube.com/watch?v=O3uQcy6ok7s
Chân Trời Tím - Nguyên Khang, Ngọc Hạ I ST: Trần Thiện Thanh
https://www.youtube.com/watch?v=vtMNfru9vPE
https://www.youtube.com/watch?v=n5x2KPzhcaE
https://www.youtube.com/watch?v=v-BOVRPuVYg
Declassified CIA documents on the Vietnam War
https://library.usask.ca/vietnam/index.php?state=browse&descriptor=DO+CAO+TRI
https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP79T00975A018300090002-8.pdf
20180529 Cái Chết Của Tướng Đổ Cao Trí
https://bachvietnhan.blogspot.com/2018/05/20180529-cai-chet-cua-tuong-o-cao-tri.html
Đại Tướng Đỗ Cao Trí - tác giả Trương Văn Quang (Úc)
https://www.youtube.com/watch?v=WHU7c0g0Qh0
D175 corruption in SVN Saigon, January 31, 1970, 1140Z.
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v06/d175
HẠ LÀO Lam Sơn 719 February 08, 1971 - April 07, 1971
20190927 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 01
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/09/20190927-tu-chien-ha-lao-1971-01.html
20190928 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 02
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/09/20190928-tu-chien-ha-lao-1971-02.html
20190929 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 03
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/09/20190929-tu-chien-ha-lao-1971-03.html
20190930 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 04
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/09/20190930-tu-chien-ha-lao-1971-04.html
20191002 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 05
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191002-tu-chien-ha-lao-1971-05.html
20191004 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 06
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191004-tu-chien-ha-lao-1971-06.html
20191005 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 07
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191005-tu-chien-ha-lao-1971-07.html
20191007 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 08
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191007-tu-chien-ha-lao-1971-08.html
20191010 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 09
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191010-tu-chien-ha-lao-1971-09.html
20191011 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 10
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191011-tu-chien-ha-lao-1971-10.html
20191012 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 11
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191012-tu-chien-ha-lao-1971-11.html
20191013 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 12
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191013-tu-chien-ha-lao-1971-12.html
20191017 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 13
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191017-tu-chien-ha-lao-1971-13.html
20191018 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 14
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191018-tu-chien-ha-lao-1971-14.html
20191019 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 15
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191019-tu-chien-ha-lao-1971-15.html
20191021 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 16
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191021-tu-chien-ha-lao-1971-16.html
20191022 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 17
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191022-tu-chien-ha-lao-1971-17.html
20191022 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 18
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191022-tu-chien-ha-lao-1971-18.html
20191023 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 19
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191023-tu-chien-ha-lao-1971-19.html
20191023 TỬ CHIẾN HẠ LÀO 1971 20
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/10/20191023-tu-chien-ha-lao-1971-20.html
20191225 ĐỒI 30 HẠ LÀO Trương Duy Hy
https://bachvietnhan.blogspot.com/2019/12/20191225-oi-30-ha-lao-truong-duy-hy.html
SƯ ĐOÀN NHẢY DÙ VIỆT NAM và CUỘC HÀNH QUÂN LAM SƠN 719
http://batkhuat.net/tl-sdnhvn-lamson-719.htm
Hạ Lào Người Lính Không Trở Về – Phan Nhật Nam
https://dongsongcu.wordpress.com/2024/08/15/ha-laonguoi-linh-khong-tro-ve-phan-nhat-nam/
https://www.youtube.com/watch?v=_f86Qus0Xq0
Rồi người lính có về không?
http://nhaydu.com/index_83hg_files/left_files/T-Chien/RoiNguoiLinhCoVeKhong.htm
Hành Quân Lam Sơn 719 (Từ ngày 8/2 – ngày 6/4/1971)
https://nhayduwdc.org/ls/qsnd/2016/ndwdc_ls_qsnd_2016_bcnd20nChiensu_B_33_36_2016JUL30.htm#B33
HÀNH QUÂN LAM SƠN 719 – ĐƯỜNG 9 NAM LÀO NGÀY 8 THÁNG 2 NĂM 1971
LD 1 Biệt Động Quân LS719
http://bietdongquan.org/tailieu/bietdongquan/BDQ719.htm
Phóng Ðồ các trận đánh của Biệt Ðộng Quân
https://doanket.orgfree.com/quansu/ls719map.html
https://doanket.orgfree.com/dkpict/ls719.gif
BDQ Hanh Quan LS719 P01
https://doanket.orgfree.com/quansu/bdqpart1.html
BDQ Hanh Quan LS719 P02
https://doanket.orgfree.com/quansu/bdqpart2.html
BDQ Hanh Quan LS719 P03
https://doanket.orgfree.com/quansu/bdqpart3.html
BDQ Hanh Quan LS719 P04
https://doanket.orgfree.com/quansu/bdqpart4.html
BDQ Hanh Quan LS719 P05
https://doanket.orgfree.com/quansu/bdqpart5.html
TD 3 PB TQLC Tai Can Cu Hoa Luc Hong Ha Ha Lao 1971
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td3pb-hq-lamson719.htm
TĐ4/TQLC - Đêm Hạ Lào! Đêm sao dài quá!
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td4-hq-lamson719.htm
https://bachvietnhan.blogspot.com/2024/01/20240107-dem-ha-lao-dem-sao-dai-qua.html
Khoá 22 và Lam Sơn 719 Hạ Lào
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-khoa22-ls719.htm
Hành quân Lam Sơn 719
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-hq-lamson719.htm
TD 1 PB Loi Hoa Sang Lao1971
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-loihoa-sanglao.htm
TQLC Hanh Quan LS719 Ha Lao 1971
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td2-hq-lamson719.htm
TD 3 PB CCHL Hoang Ha 1971
http://tqlcvn.org/chiensu/cs-td3pb-hq-lamson719.htm
Cơn Uất Hạ Lào, Sự Thật Về Hành Quân Lam Sơn 719 - Mũ Đỏ Bùi Đức Lạc
https://quanlucvnchblog.wordpress.com/con-uat-ha-lao/
Cơn Uất Hạ Lào, Sự Thật Về Hành Quân Lam Sơn 719 - Mũ Đỏ Bùi Đức Lạc
https://www.youtube.com/watch?v=SQxeVEYHExA&t=1462s
Cơn Uất Hạ Lào, Sự Thật Về Hành Quân Lam Sơn 719, Phần 2, Mũ đỏ Bùi Đức Lạc.
https://www.youtube.com/watch?v=LC0-_YpAngw&t=257s
Cuộc Hành quân Lam Sơn 719 Thật Sự Thành Công Hay Thất Bại
https://www.youtube.com/watch?v=Y6bqzqE4_Qw&t=9s
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 1 Trương Duy Hy- Xác Định Một Tọa Độ
https://www.youtube.com/watch?v=waJ1Do8eDPw&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 2 Nhận Lệnh Lên Đường- Trương Duy Hy
https://www.youtube.com/watch?v=A_ASa612P_0&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=2
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 3 Vượt Biên Giới- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=5Tzxf8zJM2I&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=3
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 4 Tác xạ và thiết lập căn cứ hỏa lực 31 và A-Lưới. Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=bXdZofPYlD4&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=4
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 5 Cánh Thư Nhà- Trương Duy Hy- Giọng đọc Thiên Thanh
https://www.youtube.com/watch?v=yEqQwG-2syI&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=5
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 6 Lời Ngợi Khen Của Thượng Cấp- Trương Duy Hy- Thiên Thanh đọc
https://www.youtube.com/watch?v=pOs7F7XHH_E&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=6
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 7 Kỷ Luật Của Tiểu Đoàn 2 Dù- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=mhy6vj14Qk8&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=7
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 8 Khả Năng Pháo Binh Địch- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=qa_mFv_BfqE&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=8
Đồi Hạ Lào- Kỳ 9 Trong Những Ngày Tử Thủ- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=_2seQ2It36I&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=9
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 10 Phút Chót Của Căn Cứ Hỏa Lực 31- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=xUMmPHzmaMI&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=10
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 11 Vĩnh Biệt Đại úy Nguyễn Văn Đương- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=Wr9CVsg0MQs&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=11
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 12 Tử thủ căn cứ Hỏa Lực 30- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=5Djj-UY-Xdw&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=12
Hill 30 Lower Laos - Part 13: Defending Fire Base 30 (continued) - Truong Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=Hf8yRTNsrU0&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=13
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 14 Tử Thủ Căn Cứ Hỏa Lực 30 (tt)- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=f5VyG1Hws5E&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=14
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 15 Tử Thủ Căn Cứ Hỏa Lực 30 tt- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=n04oxfbYR_o&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=15
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 16 Hai lần triệt thoái hai lần đình hoãn- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=lI7lukVZqmc&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=16
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 17 Hai lần triệt thoái hai lần đình hoãn (tt)- Trương Duy Hy.
https://www.youtube.com/watch?v=NHX40anUqTA&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=17
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 18 Trận đánh cuối cùng trước khi rời căn cứ Hỏa Lực 30
https://www.youtube.com/watch?v=3VrubrFZMcc&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=18
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 19 Triệt thoái ra khỏi căn cứ Hỏa Lực 30.
https://www.youtube.com/watch?v=2uLJMWf67eU&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=19
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 20 Sự Mất Tích Đau Thương Bí Ẩn Của Một Binh Sĩ
https://www.youtube.com/watch?v=kHcMoUuIP90&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=20
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 21 Về Khe Sanh sau 23 ngày tử thủ căn cứ Hỏa Lực 30
https://www.youtube.com/watch?v=ijrmEEvsA7o&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=21
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 22 và 23 Trở lại Khe Sanh tiếp tục chiến đấu
https://www.youtube.com/watch?v=DGki9zLUYtM&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=22
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ 24 Đông Hà những ngày tạm trú
https://www.youtube.com/watch?v=tekU-f-ddaE&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=23
Đồi 30 Hạ Lào- Kỳ cuối Cảm Tưởng và kết thúc hành quân Lam Sơn 719
https://www.youtube.com/watch?v=Nrz9XOyD2zc&list=PLTzRMLq3e4FmiOwYWQ0FunrtM4lyfBI08&index=24
163. Memorandum From the President’s Assistant for National Security Affairs (Kissinger) to President Nixon 1
Washington, undated.
SUBJECT
Covert Action Campaign on Lam Son 719
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/d163
Overall ARVN performance was quite impressive and resulted in heavy damage to numerically superior NVA forces.
Tựu chung, khả năng của ARVN rất đáng thán phục đã gây ra thiệt hại nặng nề cho lực lượng NVA có số lượng vượt trội.
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v07/d163
Có Những Người Anh - Hợp Ca Asia (Asia 58)
https://www.youtube.com/watch?v=H_3NlVu0ibc
Giờ Này Anh Ở Đâu | Cát Lynh, Ngọc Anh Vi, Kimberly Trương & Angela Gia Hân | Sáng tác: Khánh Băng
https://www.youtube.com/watch?v=TOF4x0jm5o8
Tôi Nhớ Tên Anh | Trình bày: Ngọc Anh Vi | Sáng tác: Hoàng Thi Thơ | Hoà âm: Trúc Sinh & Trúc Hồ
https://www.youtube.com/watch?v=LDyhlNg1Kl0
Asia 50 | Người Ở Lại Charlie - Lâm Thúy Vân & Lâm Nhật Tiến
https://www.youtube.com/watch?v=qbTYv-PJa8c
Rừng Lá Thấp [Trần Thiện Thanh] - Hoà âm [Trúc Hồ] - Trình bày [Huỳnh Phi Tiễn]
https://www.youtube.com/watch?v=_s-_YxKqfyY
Nhạc Cảnh Anh Không Chết Đâu Anh | Trần Thiện Thanh | Đêm Thắp Nến & Lễ Tưởng Niệm 50 Năm 30/4/1975
https://www.youtube.com/watch?v=Na0TKmbTIhU
https://www.youtube.com/watch?v=Wqed6guXAzI
Thương Anh - Cát Lynh, Cardin (ASIA 72)
https://www.youtube.com/watch?v=M-XyIS8d6yo
https://www.youtube.com/watch?v=yma6UxRwodY
Declassified CIA documents on the Vietnam War
https://library.usask.ca/vietnam/index.php?state=browse&descriptor=DO+CAO+TRI
https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP79T00975A018300090002-8.pdf
20180529 Cái Chết Của Tướng Đổ Cao Trí
https://bachvietnhan.blogspot.com/2018/05/20180529-cai-chet-cua-tuong-o-cao-tri.html
Đại Tướng Đỗ Cao Trí - tác giả Trương Văn Quang (Úc)
https://www.youtube.com/watch?v=WHU7c0g0Qh0
D175 corruption in SVN Saigon, January 31, 1970, 1140Z.
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v06/d175
Richard Nixon and Henry A Kissinger on 15 April 1971
https://prde.upress.virginia.edu/conversations/4001717
Discover the Truth at:
https://www.theblackvault.com/documentarchive/the-cias-vietnam-document-cd-rom/
Ngọn Đồi Vĩnh Biệt Phần 1 - Trung đội trưởng Phan Hội Yên
https://www.youtube.com/watch?v=9CmFFAD7AIA&t=588s
Ngọn Đồi Vĩnh Biệt Phần 2 - Trung úy Phan Hội Yên
https://www.youtube.com/watch?v=q0XPmzqDZns&t=1207s
Ngọn Đồi Vĩnh Biệt Phần 3 - Trung úy Phan Hội Yên
https://www.youtube.com/watch?v=1mK6jK0GjIc
Ngọn Đồi Vình Biệt Phần 4 (hết)- Núi Rừng Bùng Cháy!
/https:/tf-cmsv2-smithsonianmag-media.s3.amazonaws.com/filer/f4/cb/f4cb92c9-4131-4e0f-ae4a-307144393214/nixoncampaigns.jpg){kind=link}
No comments:
Post a Comment