Lãnh Thổ Lãnh Hải Việt-Nam: 20250106 CDTL Chuyen Di Ruoc Giac Jul 20 1954 Chu Tep Phan Geneva

20250106 CDTL Chuyen Di Ruoc Giac Jul 20 1954 Chu Tep Phan Geneva

July 20, 1954

Minutes of Conversation between Zhou Enlai and Cambodian Foreign Minister Tep Phan (Summary)

Time: 20 July 1954, 11:00 a.m. to 12:45 p.m.
Place: Prime Minister Zhou Enlai's residence
[Attendees on] the Chinese side: Zhou Enlai, Chen Dingmin (interpreter and recorder)
[Attendees on] the Cambodian side: Tep Phan, [Head of Cambodian military delegation at the Geneva Conference, Nhiek] Tioulong, [personal delegate to the King of Cambodia] Sam Sary, Thao Lenam.
Ngày 20 tháng 7 năm 1954

Biên bản cuộc hội đàm giữa Chu Ân Lai và Bộ trưởng Ngoại giao Campuchia Tep Phan (Tóm tắt)

Thời gian: Ngày 20 tháng 7 năm 1954, từ 11:00 sáng đến 12:45 chiều

Địa điểm: Dinh Thủ tướng Chu Ân Lai

[Những người tham dự] phía Trung Quốc: Chu Ân Lai, Trần Định Mẫn (phiên dịch và ghi chép)

[Những người tham dự] phía Campuchia: Tep Phan, [Trưởng đoàn quân sự Campuchia tại Hội nghị Geneva, Nhiek] Tioulong, [phái viên riêng của Quốc vương Campuchia] Sam Sary, Thao Lenam.
Zhou Enlai:We have almost finished our working documents except for some problems concerning the Cambodian issue. We will work harder on them and hopefully we can reach an agreement at the same time [with the other agreements] at today's meeting. I have already read two documents concerning Cambodia: one was [issued on] 16 July, the other was [issued on] 19 July. We have already discussed the longer document, but have not yet discussed the shorter one in detail.
Tep Phan: We have not yet read the document of 19 July. We received a new proposal from the Vietnamese side on Sunday evening [18 July]. Our opinions still have differences regarding political issues and some on military issues as well.
Zhou Enlai: We also have something in common. We can discuss the differences.
Chu Ân Lai: Chúng tôi đã gần hoàn thành các văn bản làm việc ngoại trừ một số vấn đề liên quan đến vấn đề Campuchia. Chúng tôi sẽ nỗ lực hơn nữa và hy vọng có thể đạt được thỏa thuận cùng lúc [với các thỏa thuận khác] tại cuộc họp hôm nay. Tôi đã đọc hai văn bản liên quan đến Campuchia: một văn bản [ban hành ngày] 16 tháng 7, văn bản kia [ban hành ngày] 19 tháng 7. Chúng tôi đã thảo luận về văn bản dài hơn, nhưng vẫn chưa thảo luận chi tiết về văn bản ngắn hơn.

Tep Phan: Chúng tôi vẫn chưa đọc văn bản ngày 19 tháng 7. Chúng tôi đã nhận được một đề xuất mới từ phía Việt Nam vào tối Chủ Nhật [ngày 18 tháng 7]. Quan điểm của chúng tôi vẫn còn khác biệt về các vấn đề chính trị và một số khác biệt về các vấn đề quân sự.

Chu Ân Lai: Chúng tôi cũng có điểm chung. Chúng tôi có thể thảo luận về những khác biệt.
Tioulong: It is difficult for us to accept some of the suggestions from the Vietnamese side. We have currently prepared a joint statement for the conference. We also have a unilateral statement to be presented to the conference by the Cambodian delegation. Some points we referred to in the unilateral statement can also be included in the joint statement. There are also some differences regarding military issues. We have not yet exchanged our opinions with the Vietnamese delegation. I wanted to meet with the Vietnamese delegation yesterday but was not able to do so since they were very busy. I hope I can meet with them today. As the Cambodian delegation claimed in the unilateral statement presented to the conference, we will not discriminate against Vietnamese elements in Cambodia. They will enjoy the same rights and freedoms as other Cambodian citizens. We definitely will not discriminate against them. We will make no reprisals against either themselves or their families. After they have returned to civilian life, they can be employed by administrative organizations on the same terms as other citizens.

Tioulong: Chúng tôi khó có thể chấp nhận một số đề nghị từ phía Việt Nam. Hiện tại, chúng tôi đã chuẩn bị một tuyên bố chung cho hội nghị. Chúng tôi cũng có một tuyên bố đơn phương để phái đoàn Campuchia trình lên hội nghị. Một số điểm chúng tôi đã đề cập trong tuyên bố đơn phương cũng có thể được đưa vào tuyên bố chung. Cũng có một số khác biệt liên quan đến vấn đề quân sự. Chúng tôi vẫn chưa trao đổi ý kiến với phái đoàn Việt Nam. Tôi muốn gặp phái đoàn Việt Nam ngày hôm qua nhưng không thể gặp vì họ rất bận. Tôi hy vọng tôi có thể gặp họ hôm nay. Như phái đoàn Campuchia đã tuyên bố trong tuyên bố đơn phương trình lên hội nghị, chúng tôi sẽ không phân biệt đối xử với các thành phần người Việt Nam tại Campuchia. Họ sẽ được hưởng các quyền và tự do giống như những công dân Campuchia khác. Chúng tôi chắc chắn sẽ không phân biệt đối xử với họ. Chúng tôi sẽ không trả thù bản thân họ hoặc gia đình họ. Sau khi họ trở về cuộc sống dân sự, họ có thể được các tổ chức hành chính tuyển dụng với các điều khoản giống như những công dân khác.
We would also like to talk with you about [military] personnel. After peace is restored, they can enter military institutes, military academies, and military training schools.
Regarding the issue of foreign military personnel, [we believe that this issue] should be distinguished from [other military issues]. There are French combatant personnel in Cambodia; there are also technicians and experts here, and they are not soldiers.
We accept the provisions of the joint statement claiming that there should be no combatant personnel in Cambodia; however, we should be allowed to keep foreign technicians and experts there. The number [of such people] will not be too many.

Chúng tôi cũng muốn trao đổi với ngài về nhân sự [quân sự]. Sau khi hòa bình được lập lại, họ có thể vào các viện nghiên cứu quân sự, học viện quân sự và trường đào tạo quân đội.

Về vấn đề nhân sự quân sự nước ngoài, [chúng tôi tin rằng vấn đề này] cần được phân biệt với [các vấn đề quân sự khác]. Có nhân sự chiến đấu người Pháp ở Campuchia; cũng có các kỹ thuật viên và chuyên gia ở đây, và họ không phải là lính.

Chúng tôi chấp nhận các điều khoản của tuyên bố chung tuyên bố rằng không nên có nhân sự chiến đấu ở Campuchia; tuy nhiên, chúng tôi nên được phép giữ các kỹ thuật viên và chuyên gia nước ngoài ở đó. Số lượng [những người như vậy] sẽ không quá nhiều.
In addition, there is [a difference regarding] the issue of the introduction of weapons and armaments. We have already talked about that last time. Under the condition that we do not threaten our neighbors, we wish to be allowed to introduce a certain number of weapons and armaments for our own security reasons. Our troops are in the process of being consolidated. This is for the protection of our own country's security.
Now I would like to talk about other differences [between the Vietnamese and us]:
First of all, the Viet Minh suggested a six-month period for withdrawal. This is too long. According to our side's estimate, it will only take one month to withdraw the Viet Minh troops and elements from Cambodia.
Ngoài ra, còn có [một sự khác biệt liên quan đến] vấn đề đưa vũ khí và quân trang vào. Chúng ta đã nói về điều đó lần trước. Với điều kiện là chúng tôi không đe dọa các nước láng giềng, chúng tôi muốn được phép đưa vào một số lượng vũ khí và quân trang nhất định vì lý do an ninh của chính chúng tôi. Quân đội của chúng tôi đang trong quá trình củng cố. Điều này là để bảo vệ an ninh của đất nước chúng ta.

Bây giờ tôi muốn nói về những dị biệt [giữa người Việt Nam và chúng tôi]:

Trước hết, Việt Minh đề nghị thời hạn rút quân là sáu tháng. Thời hạn này quá dài. Theo ước tính của phía chúng ta, sẽ chỉ mất một tháng để rút quân và các thành phần Việt Minh khỏi Campuchia.
Zhou Enlai: The areas are too spread out. There are some difficulties for them to withdraw.
Tioulong: But six months is still too long. There is another suggestion that we cannot accept: the Viet Minh suggested that people who were originally non-Cambodian nationals should remain armed until the general elections or even until the realization of the unification of Cambodia.
Tep Phan: It is unreasonable for us to keep these armed elements gathered in local areas. We hope that all people in Cambodia can join the national community life. It does not matter whether they originally grew up in Cambodia or came here later. In addition, according to our constitution, [military] personnel cannot participate in general elections.
Chu Ân Lai: Các khu vực quá phân tán. Có một số khó khăn để họ rút lui.

Tioulong: Nhưng sáu tháng vẫn là quá dài. Có một đề nghị khác mà chúng tôi không thể chấp nhận: Việt Minh đề nghị rằng những người ban đầu không phải là công dân Campuchia nên tiếp tục được trang bị vũ khí cho đến cuộc tổng tuyển cử hoặc thậm chí cho đến khi thực hiện thống nhất Campuchia.

Tep Phan: Thật vô lý khi chúng tôi giữ những thành phần vũ trang này tập trung tại các khu vực địa phương. Chúng tôi hy vọng rằng tất cả mọi người ở Campuchia đều có thể tham gia vào cuộc sống cộng đồng quốc gia. Không quan trọng họ ban đầu lớn lên ở Campuchia hay đến đây sau này. Ngoài ra, theo hiến pháp của chúng tôi, quân nhân [quân đội] không thể tham gia vào cuộc tổng tuyển cử.
Zhou Enlai: Why is that?
Tep Phan: According to our constitution, people on active service do not have the right to participate in elections or to be elected either.
Zhou Enlai: Don't you have a system of military service?
Tep Phan: Yes, we do have one. France and many European countries all have this system.
Zhou Enlai: American servicemen can participate in elections.
Tioulong: French police officers can participate in elections. In our country, servicepersons cannot participate in elections; monks do not participate in elections either.
Chu Ân Lai: Tại sao vậy?

Tep Phan: Theo hiến pháp của chúng tôi, những người đang tại ngũ không có quyền tham gia bầu cử hoặc được bầu.

Chu Ân Lai: Ông không có hệ thống nghĩa vụ quân sự sao?

Tep Phan: Có, chúng tôi có. Pháp và nhiều nước châu Âu đều có hệ thống này.

Chu Ân Lai: Quân nhân Mỹ có thể tham gia bầu cử.

Tioulong: Cảnh sát Pháp có thể tham gia bầu cử. Ở nước chúng tôi, quân nhân không được tham gia bầu cử; nhà sư cũng không được tham gia bầu cử.
Tep Phan: There are about 60,000 monks in our country. None of them participate in elections.
Zhou Enlai: Why?
Tep Phan: Because they renounce the world, and stand aloof from worldly affairs. They are not interested in politics. The monks I am talking about are people who wear the yellow kasaya robe. In our country everyone is Buddhist.
Tioulong:There is another issue. Some people also ask us to declare that we will not establish military bases within our own territory.
Tep Phan: Our country is an independent country. We need to have our own military bases and airports for defensive purposes.
Tep Phan: Có khoảng 60.000 nhà sư ở đất nước chúng tôi. Không ai trong số họ tham gia bầu cử.

Chu Ân Lai: Tại sao?

Tep Phan: Bởi vì họ từ bỏ thế gian, và tách biệt khỏi các vấn đề thế gian. Họ không quan tâm đến chính trị. Những nhà sư mà tôi đang nói đến là những người mặc áo cà sa vàng. Ở đất nước chúng tôi, mọi người đều theo đạo Phật.

Tioulong: Có một vấn đề khác. Một số người cũng yêu cầu chúng tôi tuyên bố rằng chúng tôi sẽ không thiết lập căn cứ quân sự trong lãnh thổ của mình.

Tep Phan: Đất nước chúng tôi là một quốc gia độc lập. Chúng tôi cần có căn cứ quân sự và sân bay riêng cho mục đích phòng thủ.
Zhou Enlai: This is ridiculous. Of course [you] should not make strict rules like these.
Tep Phan: It is completely for self-defense. Every Cambodian believes in the independence of our country. We should have the right to build our own bases and airports within our own territory.
Zhou Enlai: You surely can build your own airports.
Chu Ân Lai: Thật nực cười. Tất nhiên [ông] không nên đưa ra những quy định nghiêm ngặt như thế này.

Tep Phan: Hoàn toàn là để tự vệ. Mọi người Campuchia đều tin vào nền độc lập của đất nước chúng tôi. Chúng tôi nên có quyền xây dựng căn cứ và sân bay của riêng mình trong lãnh thổ của mình.

Chu Ân Lai: Chắc chắn ông có thể xây dựng sân bay của riêng mình.
Tioulong: In addition, the Vietnamese proposal suggested that we should withdraw our troops two kilometers from each side of the road along which they are to withdraw their troops. We cannot accept that either, since the width of two kilometers extends to places we live. However, our side agreed to guarantee their security when the Viet Minh withdraw their troops. We are also getting ready to provide them all with conveniences and we will provide the means of transportation such as trains, trucks and ships on the railway, on the road and on the sea. We are willing to do so. The above are the differences concerning military issues I would like to point out.
Tioulong: Ngoài ra, đề xuất của Việt Nam cho rằng chúng ta nên rút quân hai kilomet mỗi bên con đường mà họ sẽ rút quân. Chúng tôi cũng không thể chấp nhận điều đó, vì chiều rộng hai kilomet kéo dài đến tận nơi chúng tôi sinh sống. Tuy nhiên, phía chúng tôi đã đồng ý đảm bảo an ninh cho họ khi Việt Minh rút quân. Chúng tôi cũng đang chuẩn bị cung cấp cho họ tất cả các tiện nghi và chúng tôi sẽ cung cấp các phương tiện vận chuyển như tàu hỏa, xe tải và tàu thủy trên đường sắt, trên đường bộ và trên biển. Chúng tôi sẵn sàng làm như vậy. Trên đây là những khác biệt liên quan đến các vấn đề quân sự mà tôi muốn chỉ ra.
Sam Sary: There is another difference regarding the type and amount of the military personnel and weapons imported to Cambodia. [Although they said to] discuss it separately, it is not clear enough to us. With whom on earth should we discuss this? When should we discuss it? And where should we discuss it? I was wondering if we can present the issue in the unilateral statement of the Cambodian delegation on whether we are allowed to introduce a certain number of weapons and military personnel for the requirements of territorial defense.
[Passage excised by the Department of Archives of the PRC Ministry of Foreign Affairs.]

Sam Sary: Có một sự khác biệt nữa liên quan đến loại hình và số lượng quân nhân và vũ khí nhập khẩu vào Campuchia. [Mặc dù họ nói rằng] phải thảo luận riêng, nhưng chúng tôi vẫn chưa hiểu rõ. Chúng ta nên thảo luận vấn đề này với ai trên đời này? Chúng ta nên thảo luận khi nào? Và chúng ta nên thảo luận ở đâu? Tôi tự hỏi liệu chúng ta có thể trình bày vấn đề này trong tuyên bố đơn phương của phái đoàn Campuchia về việc chúng ta có được phép đưa vào một số lượng vũ khí và quân nhân nhất định để phục vụ cho yêu cầu bảo vệ lãnh thổ hay không.

[Đoạn văn bị Cục Lưu trữ của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cắt bỏ.]
Tioulong: [Mr. Prime Minister,] our opinions on general and even practical issues can be quite close to [yours] when we discuss them with you. However, they are different [when we talk with] the [Vietnamese] side.
It is also worth studying the way we express ourselves. [For example,] what issues we need to raise in the joint statement for the conference, and what issues we can raise in the unilateral statement of our delegation.
It is stipulated in Chapter 3 Article 5 of the draft armistice agreement of Cambodia: after the restoration of peace in Cambodia, the original non-Cambodian elements can be accepted in the Cambodian Royal Army or local police forces or can be demobilized based on their own free will. After they are demobilized and become civilians they can be employed by all administrative or other organizations of the Royal government of Cambodia.
Tioulong: [Thưa Thủ tướng,] quan điểm của chúng tôi về các vấn đề chung và thậm chí là thực tế có thể khá gần với [quan điểm của ngài] khi chúng tôi thảo luận với ngài. Tuy nhiên, chúng lại khác [khi chúng tôi nói chuyện với] phía [Việt Nam].

Cũng đáng để nghiên cứu cách chúng tôi thể hiện bản thân. [Ví dụ,] những vấn đề nào chúng tôi cần nêu trong tuyên bố chung của hội nghị và những vấn đề nào chúng tôi có thể nêu trong tuyên bố đơn phương của phái đoàn chúng tôi.

Điều này được quy định trong Chương 3 Điều 5 của dự thảo hiệp định đình chiến Campuchia: sau khi hòa bình lập lại ở Campuchia, các thành phần ban đầu không phải người Campuchia có thể được chấp nhận vào Quân đội Hoàng gia Campuchia hoặc lực lượng cảnh sát địa phương hoặc có thể được giải ngũ dựa trên ý chí tự do của họ. Sau khi giải ngũ và trở thành thường dân, họ có thể được tuyển dụng bởi tất cả các tổ chức hành chính hoặc các tổ chức khác của Chính phủ Hoàng gia Campuchia.
Zhou Enlai: I appreciate that you raised all these differences in detail.
Tioulong: We fully intend to make more efforts to help reach the agreement. We hope that we can revise the documents. Moreover, we believe that it is necessary to let our counterparts understand that the agreement should be reached on an equal footing.
I would also like to discuss the suggestion that we should gather these elements together and not disarm them temporarily. However, if they do not enter the military academy, they cannot obtain military ranking. They will be trained at the military academy and should pass their exams. Other service persons will oppose them if these people obtain military positions without military training and passing exams.
Chu Ân Lai: Tôi đánh giá cao việc ông nêu chi tiết tất cả những khác biệt này.

Tioulong: Chúng tôi hoàn toàn có ý định nỗ lực hơn nữa để giúp đạt được thỏa thuận. Chúng tôi hy vọng rằng chúng tôi có thể sửa đổi các tài liệu. Hơn nữa, chúng tôi tin rằng cần phải để các đối tác của chúng tôi hiểu rằng thỏa thuận phải được đạt được trên cơ sở bình đẳng.

Tôi cũng muốn thảo luận về đề xuất rằng chúng ta nên tập hợp các thành phần này lại với nhau và không giải giáp họ tạm thời. Tuy nhiên, nếu họ không vào học viện quân sự, họ không thể có được cấp bậc quân sự. Họ sẽ được đào tạo tại học viện quân sự và phải vượt qua kỳ thi. Những người phục vụ khác sẽ phản đối họ nếu những người này có được vị trí quân sự mà không được đào tạo quân sự và vượt qua kỳ thi.
Tep Phan: We would like to have the Premier's opinions on the issues we presented.
Zhou Enlai: I appreciate the differences you presented. We all hope that we can reach an agreement at today's meeting. We do not have much time left, so let's make some efforts together. I deeply regret that agreements on all other issues have already been reached except the issue of Cambodia.
What we have to do now is to work to resolve our differences. We believe that we can settle the differences. I have already said many times that the basic principles concerning restoration of peace in Cambodia are independence, foreign non-intervention, unification and the integrity of sovereignty. We said on 16 June that we had been insisting on and giving support to such an argument. [We hope that we can] reach a reasonable solution that will not interfere with the sovereignty and territorial integrity of Cambodia and will take care of both internal and external [issues].

Tep Phan: Chúng tôi muốn có ý kiến của Thủ tướng về các vấn đề chúng tôi trình bày.

Chu Ân Lai: Tôi đánh giá cao những khác biệt mà ông trình bày. Tất cả chúng ta đều hy vọng rằng chúng ta có thể đạt được thỏa thuận tại cuộc họp hôm nay. Chúng ta không còn nhiều thời gian nữa, vì vậy hãy cùng nhau nỗ lực. Tôi rất tiếc rằng các thỏa thuận về tất cả các vấn đề khác đã đạt được ngoại trừ vấn đề Campuchia.

Điều chúng ta phải làm bây giờ là nỗ lực giải quyết các khác biệt của chúng ta. Chúng tôi tin rằng chúng ta có thể giải quyết các khác biệt. Tôi đã nói nhiều lần rằng các nguyên tắc cơ bản liên quan đến việc khôi phục hòa bình ở Campuchia là độc lập, không can thiệp của nước ngoài, thống nhất và toàn vẹn chủ quyền. Chúng tôi đã nói vào ngày 16 tháng 6 rằng chúng tôi đã nhấn mạnh và ủng hộ lập luận như vậy. [Chúng tôi hy vọng rằng chúng tôi có thể] đạt được một giải pháp hợp lý mà không can thiệp vào chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Campuchia và sẽ giải quyết cả [các vấn đề] nội bộ và bên ngoài.
The Vietnamese People's Volunteer Forces [Passage excised by the Department of Archives of the PRC Ministry of Foreign Affairs.] will definitely withdraw. Regarding the issues of the period of withdrawal and of passing through the withdrawal route, if [you think] the period is too long, [we can ask them to] cut it short. [However,] one month is too short. Sooner or later they will withdraw.
Regarding the security issue of the withdrawal, the issues of the joint commission and international supervision and the issue of the means of transportation, [we believe that] all these issues can be solved since you have already said that you are willing to cooperate.

Quân tình nguyện nhân dân Việt Nam [Đoạn trích do Cục Lưu trữ Bộ Ngoại giao Trung Quốc cắt bỏ] chắc chắn sẽ rút quân. Về vấn đề thời gian rút quân và đi qua tuyến đường rút quân, nếu [các ngài nghĩ] thời gian quá dài, [chúng tôi có thể yêu cầu họ] rút ngắn lại. [Tuy nhiên,] một tháng là quá ngắn. Sớm hay muộn họ cũng sẽ rút quân. Về vấn đề an ninh khi rút quân, vấn đề ủy ban chung và giám sát quốc tế và vấn đề phương tiện vận chuyển, [chúng tôi tin rằng] tất cả những vấn đề này đều có thể giải quyết được vì các ngài đã nói rằng các ngài sẵn sàng hợp tác.
Regarding internal issues, you should categorize all the soldiers in Cambodia taking their wishes into consideration. Some of them originally lived there and do not want to leave. Some of them are from Cochinchina. However, [you] should not discriminate against them. If some of them hope to stay in Cambodia, you surely cannot expel them. However, they should obey the Kingdom's laws.
Tioulong: Do you mean those elements who joined the resistance movement? People who enter Cambodia from Cochinchina need passes. We inspect all persons who enter Cambodia from foreign countries. [Only after we check] whether they are honest and act dutifully, will we allow them to enter. We have already informed the Vietnamese side about this.
Về vấn đề nội bộ, ngài nên phân loại tất cả những người lính ở Campuchia theo nguyện vọng của họ. Một số người trong số họ ban đầu sống ở đó và không muốn rời đi. Một số người trong số họ đến từ Nam Kỳ. Tuy nhiên, [ngài] không nên phân biệt đối xử với họ. Nếu một số người trong số họ hy vọng ở lại Campuchia, chắc chắn ngài không thể trục xuất họ. Tuy nhiên, họ phải tuân thủ luật pháp của Vương quốc.

Tioulong: Ý ngài là những phần tử tham gia phong trào kháng chiến? Những người nhập cảnh Campuchia từ Nam Kỳ cần phải có giấy thông hành. Chúng tôi kiểm tra tất cả những người nhập cảnh Campuchia từ nước ngoài. [Chỉ sau khi chúng tôi kiểm tra] liệu họ có trung thực và hành động có trách nhiệm hay không, chúng tôi mới cho phép họ nhập cảnh. Chúng tôi đã thông báo cho phía Việt Nam về việc này.
Tep Phan: They surely can choose to leave or stay in Cambodia of their own free will. However, we have to check whether or not they are honest. Only people who act dutifully can stay in our country. We cannot let those dishonest people, even bandits, stay in our country. We must take the necessary measures since we are worried about our national security. Mr. Premier, can we make decisions for our internal affairs?
Zhou Enlai: You surely have the right to deal with [your] internal affairs. However, you should not expel them and create tension. The Royal government should not persecute those who want to stay in Cambodia and are willing to obey the laws. [The Royal government] should not discriminate against those who used to cooperate with the other side, either.
Tep Phan: Họ chắc chắn có thể tự do lựa chọn rời khỏi hoặc ở lại Campuchia. Tuy nhiên, chúng ta phải kiểm tra xem họ có trung thực hay không. Chỉ những người hành động có trách nhiệm mới có thể ở lại đất nước chúng ta. Chúng ta không thể để những kẻ bất lương đó, thậm chí là bọn cướp, ở lại đất nước chúng ta. Chúng ta phải thực hiện các biện pháp cần thiết vì chúng ta lo lắng về an ninh quốc gia của mình. Ngài Thủ tướng, chúng ta có thể đưa ra quyết định cho các vấn đề nội bộ của mình không?

Chu Ân Lai: Ngài chắc chắn có quyền giải quyết các vấn đề nội bộ của [mình]. Tuy nhiên, ngài không nên trục xuất họ và tạo ra căng thẳng. Chính phủ Hoàng gia không nên đàn áp những người muốn ở lại Campuchia và sẵn sàng tuân thủ luật pháp. [Chính phủ Hoàng gia] cũng không nên phân biệt đối xử với những người đã từng hợp tác với phía bên kia.
Tep Phan: We have our own constitution and laws. Our constitution is democratic.
Zhou Enlai: Regarding the armed forces of Cambodia, [you] can first gather them on the spot, and then settle problems with peaceful and political solutions. Try your best to accept them into military and administrative services. As you just said they can enter the military academy or have other choices based on their own will. Regarding political issues, [you] should pay attention to three points:
Tep Phan: Chúng tôi có hiến pháp và luật pháp riêng. Hiến pháp của chúng tôi là dân chủ.

Chu Ân Lai: Về lực lượng vũ trang Campuchia, [ông] trước tiên có thể tập hợp họ tại chỗ, sau đó giải quyết các vấn đề bằng giải pháp hòa bình và chính trị. Cố gắng hết sức để tiếp nhận họ vào các dịch vụ quân sự và hành chính. Như ông vừa nói, họ có thể vào học viện quân sự hoặc có những lựa chọn khác dựa trên ý chí của họ. Về các vấn đề chính trị, [ông] nên chú ý đến ba điểm:
1. Do not persecute people who used to cooperate with the other side.
2. Arrange suitable jobs for them.
3. Since they still have some political organizations, parties and other groups, you should recognize their legal positions based on the constitution. You can meet and negotiate with the leaders of local political organizations.
1. Không được bức hại những người đã từng hợp tác với bên kia.

2. Sắp xếp công việc phù hợp cho họ.

3. Vì họ vẫn còn một số tổ chức chính trị, đảng phái và các nhóm khác, bạn nên công nhận vị trí pháp lý của họ dựa trên hiến pháp. Bạn có thể gặp gỡ và đàm phán với những người lãnh đạo các tổ chức chính trị địa phương.
Tep Phan: We have always gotten in touch with them until now.
Zhou Enlai: It is possible. As long as you keep the door open, you can reach an agreement. Regarding general problems of military issues, [you should] not introduce new troops and weapons from abroad, establish foreign military bases, or join military alliances. The necessary type and amount of weapons that are defined as [being] for the self-defense of Cambodia is not included in this limitation.
Tep Phan: The word "self-defense" can be described by two words in French. One is autodefense, the other is defense a l'interieur du pays (domestic defense). We prefer the second one since the first, "self-defense," which can also be translated as local defense.
Tep Phan: Chúng tôi vẫn luôn liên lạc với họ cho đến tận bây giờ.

Chu Ân Lai: Có thể. Chỉ cần các vị giữ cánh cửa mở, các vị có thể đạt được thỏa thuận. Về các vấn đề chung của vấn đề quân sự, [các vị] không nên đưa quân đội và vũ khí mới từ nước ngoài vào, thiết lập căn cứ quân sự nước ngoài hoặc tham gia các liên minh quân sự. Loại và số lượng vũ khí cần thiết được xác định là [để] tự vệ cho Campuchia không nằm trong giới hạn này.

Tep Phan: Từ "tự vệ" có thể được mô tả bằng hai từ trong tiếng Pháp. Một là tự vệ, từ còn lại là defense a l'interieur du pays (phòng thủ trong nước). Chúng tôi thích từ thứ hai hơn vì từ đầu tiên là "tự vệ", cũng có thể được dịch là phòng thủ địa phương.
Zhou Enlai: I can agree with this.
Tioulong: Mr. Pham Van Dong also used the word self-defense. Regarding the prohibition of the introduction of weapons, we also cannot agree with their interpretation. They even included shotguns. Meanwhile, we need to add "when Cambodia is not invaded by foreign countries or threatened by foreign invasion" to the provision [that Cambodia] "should not establish foreign military bases and join military alliances."
Zhou Enlai: We can consider that.
Tep Phan: Our country is an independent country. Don't we have the right to sign agreements with foreign countries?
Chu Ân Lai: Tôi có thể đồng ý với điều này.

Tioulong: Ông Phạm Văn Đồng cũng sử dụng từ tự vệ. Về lệnh cấm đưa vũ khí vào, chúng tôi cũng không thể đồng ý với cách giải thích của họ. Họ thậm chí còn bao gồm cả súng ngắn. Trong khi đó, chúng tôi cần thêm "khi Campuchia không bị nước ngoài xâm lược hoặc bị nước ngoài đe dọa xâm lược" vào điều khoản [rằng Campuchia] "không được thiết lập căn cứ quân sự nước ngoài và tham gia các liên minh quân sự".

Chu Ân Lai: Chúng ta có thể xem xét điều đó.

Tep Phan: Đất nước chúng tôi là một quốc gia độc lập. Chúng tôi không có quyền ký kết các hiệp định với nước ngoài sao?
Zhou Enlai: Of course you do if you sign a trade agreement.
Tep Phan: What if we sign a military agreement with China?
Zhou Enlai: China has never signed any agreement of military alliance with any country. Regarding French military personnel who are training the troops [of Cambodia]?
Tioulong: (Interrupting) France or foreign countries?
Tep Phan: It's not limited to France. Regarding France, we?
Tioulong: (Interrupting) We have the experience of being ruled by France for several decades. We will not be interested in French ?aid? anymore.
Chu Ân Lai: Tất nhiên là có nếu bạn ký một hiệp định thương mại.

Tep Phan: Thế nếu chúng tôi ký một hiệp định quân sự với Trung Quốc thì sao?

Chu Ân Lai: Trung Quốc chưa bao giờ ký bất kỳ hiệp định liên minh quân sự nào với bất kỳ quốc gia nào. Về quân nhân Pháp đang huấn luyện quân đội [Campuchia]?

Tioulong: (Ngắt lời) Pháp hay nước ngoài?

Tep Phan: Không chỉ giới hạn ở Pháp. Về Pháp, chúng ta?

Tioulong: (Ngắt lời) Chúng ta đã có kinh nghiệm bị Pháp cai trị trong nhiều thập kỷ. Chúng ta sẽ không đặt trọng tâm đến viện trợ của Pháp nữa?
Zhou Enlai: You should not be pro-America, either.
Tep Phan: We won't. Even Mr. [General Walter Bedell] Smith said that the United States has no intention of providing aid.
Zhou Enlai: Smith can speak like that. However, there are still people like [US Chairman of the Joint Chiefs of Staff Arthur W.] Radford and Vice President [Richard] Nixon in the American government.
Sam Sary: We can still establish technical collaboration with countries like India and China.
Tep Phan: However, we are cautious about France.
Chu Ân Lai: Ông cũng không nên ủng hộ Mỹ.

Tep Phan: Chúng tôi sẽ không. Ngay cả ông [Tướng Walter Bedell] Smith cũng nói rằng Hoa Kỳ không có ý định cung cấp viện trợ.

Chu Ân Lai: Smith có thể nói như vậy. Tuy nhiên, vẫn còn những người như [Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ Arthur W.] Radford và Phó Tổng thống [Richard] Nixon trong chính phủ Hoa Kỳ.

Sam Sary: Chúng tôi vẫn có thể thiết lập hợp tác kỹ thuật với các quốc gia như Ấn Độ và Trung Quốc.

Tep Phan: Tuy nhiên, chúng tôi thận trọng với Pháp.
Tioulong: We are cautious about the cooperation of French experts and technicians, too.
Zhou Enlai: France has somehow changed its attitude recently.
Tep Phan: We still have to reconsider joining the French Union. Last time when we discussed drafting documents with the French delegation, we asked them not to add the point regarding joining the French Union to the documents.
Tioulong: Personally, I have already met with the Premier three times. However, I have never met Mendes-France.
Tep Phan: We are not interested in joining the French Union [since] we do not want to be ruled by them anymore. France is no better than the Viet Minh.
Tioulong: Chúng tôi cũng thận trọng về sự hợp tác của các chuyên gia và kỹ thuật viên người Pháp.

Chu Ân Lai: Gần đây, Pháp đã thay đổi thái độ.

Tep Phan: Chúng tôi vẫn phải cân nhắc lại việc gia nhập Liên minh Pháp. Lần trước khi chúng tôi thảo luận về việc soạn thảo văn bản với phái đoàn Pháp, chúng tôi đã yêu cầu họ không thêm điểm liên quan đến việc gia nhập Liên minh Pháp vào các văn bản.

Tioulong: Cá nhân tôi đã gặp Thủ tướng ba lần. Tuy nhiên, tôi chưa bao giờ gặp Mendes-France.

Tep Phan: Chúng tôi không quan tâm đến việc gia nhập Liên minh Pháp [vì] chúng tôi không muốn bị họ cai trị nữa. Pháp không tốt hơn Việt Minh.
Zhou Enlai: However, being pro-America is even worse. China has its experience [of dealing with the US]. Sino-British relations have a long history. The United States was a newcomer. America's attitude was relatively moderate at first. However, it changed after the United States excluded British influence [from China] after World War II.
Tep Phan: I understand that.
Zhou Enlai: It is good that you understand it. The time for the meeting is approaching. I hope that you can reach an agreement with the Vietnamese delegation regarding these issues at the meeting in the afternoon. We will also push the Vietnamese side forward so that the meeting can be successful.
Chu Ân Lai: Tuy nhiên, việc ủng hộ Mỹ còn tệ hơn. Trung Quốc có kinh nghiệm [đối phó với Hoa Kỳ]. Quan hệ Trung-Anh có lịch sử lâu dài. Hoa Kỳ là nước mới. Thái độ của Hoa Kỳ ban đầu tương đối ôn hòa. Tuy nhiên, thái độ đã thay đổi sau khi Hoa Kỳ loại trừ ảnh hưởng của Anh [khỏi Trung Quốc] sau Thế chiến II.

Tep Phan: Tôi hiểu điều đó.

Chu Ân Lai: Thật tốt khi bạn hiểu điều đó. Thời gian họp đang đến gần. Tôi hy vọng rằng bạn có thể đạt được thỏa thuận với phái đoàn Việt Nam về những vấn đề này tại cuộc họp vào buổi chiều. Chúng tôi cũng sẽ thúc đẩy phía Việt Nam tiến lên để cuộc họp có thể thành công.
Tep Phan: Thank you very much for your help. [Passage excised by the Department of Archives of the PRC Ministry of Foreign Affairs.]
Zhou Enlai: I am sure that Vietnam does not have any such intention. Chairman Ho Chi Minh firmly clarified the position of Vietnam when I met with him on the Guangxi border this time. He promised that Vietnam would not invade any countries because an invasion is destined to fail. I am telling you the truth since we are all relatives.
Tep Phan: Cảm ơn sự giúp đỡ của ông rất nhiều. [Đoạn văn do Cục Lưu trữ Bộ Ngoại giao Trung Quốc cắt bỏ.]

Chu Ân Lai: Tôi chắc chắn rằng Việt Nam không có ý định như vậy. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm rõ lập trường của Việt Nam khi tôi gặp ông lần này ở biên giới Quảng Tây. Ông hứa rằng Việt Nam sẽ không xâm lược bất kỳ quốc gia nào vì một cuộc xâm lược chắc chắn sẽ thất bại. Tôi nói sự thật với ông vì chúng ta đều là họ hàng.
Tep Phan: Yes. We need to protect our independence because we want to survive. Our situation is very difficult since our neighbors, such as Thailand and Vietnam, are all big countries. Since our country is a small country, we have no intention of attacking others and only hope that we can survive. In addition, the religion in which we believe does not allow us to attack others.
Zhou Enlai: Your situation is relatively good. The conference will publish a joint statement to guarantee [the armistice], and you have the support of the participants of the Colombo Conference [India, Ceylon, Pakistan, Indonesia, Burma]. It is much better than [the situation in] Korea.
Tep Phan: Vâng. Chúng ta cần bảo vệ nền độc lập của mình vì chúng ta muốn tồn tại. Tình hình của chúng ta rất khó khăn vì các nước láng giềng của chúng ta, như Thái Lan và Việt Nam, đều là các nước lớn. Vì đất nước chúng ta là một nước nhỏ, chúng ta không có ý định tấn công nước khác và chỉ hy vọng rằng chúng ta có thể tồn tại. Ngoài ra, tôn giáo mà chúng ta tin tưởng không cho phép chúng ta tấn công nước khác.

Chu Ân Lai: Tình hình của các bạn tương đối tốt. Hội nghị sẽ công bố một tuyên bố chung để đảm bảo [thỏa thuận đình chiến], và các bạn có sự ủng hộ của những người tham gia Hội nghị Colombo [Ấn Độ, Ceylon, Pakistan, Indonesia, Miến Điện]. Nó tốt hơn nhiều so với [tình hình ở] Hàn Quốc.
Tioulong: I understand this. Cambodia will be a new country after peace is restored. As in China, all the people [of Cambodia] need to make efforts to build up [our country]. The Chinese and Cambodian people also have a blood relationship. For example, I myself have Chinese blood. My grandfather is Chinese. You can tell that from my name. My [last] name is Tioulong.
Zhou Enlai: Very good.
Tioulong: Our peasants cultivate [crops] and merchants do business. We all hope to live in peace. It will make our economy develop. We are currently opening up wasteland for development.
Tioulong: Tôi hiểu điều này. Campuchia sẽ là một đất nước mới sau khi hòa bình được lập lại. Giống như ở Trung Quốc, tất cả mọi người [Campuchia] cần phải nỗ lực xây dựng [đất nước của chúng tôi]. Người Trung Quốc và người Campuchia cũng có quan hệ huyết thống. Ví dụ, bản thân tôi có dòng máu Trung Quốc. Ông tôi là người Trung Quốc. Bạn có thể biết điều đó từ tên của tôi. Tên [họ] của tôi là Tioulong.

Chu Ân Lai: Rất tốt.

Tioulong: Nông dân của chúng tôi trồng trọt [cây trồng] và thương nhân làm ăn. Tất cả chúng tôi đều hy vọng được sống trong hòa bình. Điều đó sẽ giúp nền kinh tế của chúng tôi phát triển. Hiện tại, chúng tôi đang khai hoang đất hoang để phát triển.
Zhou Enlai: We all want peace. The Chinese people are also conducting peaceful development.
Tep Phan: The help we get from you can speed up the achievement of the agreement, and will therefore help us obtain peace and independence. We will need China's help at all different levels in the future.
Zhou Enlai: Yes. We also welcome you to come to visit China in the future if you have the chance.
Tep Phan: We would love to. Thank you.

Chu Ân Lai: Chúng ta đều muốn hòa bình. Nhân dân Trung Quốc cũng đang tiến hành phát triển hòa bình.

Tep Phan: Sự giúp đỡ mà chúng tôi nhận được từ các bạn có thể đẩy nhanh việc đạt được thỏa thuận, và do đó sẽ giúp chúng tôi đạt được hòa bình và độc lập. Chúng tôi sẽ cần sự giúp đỡ của Trung Quốc ở mọi cấp độ khác nhau trong tương lai.

Chu Ân Lai: Vâng. Chúng tôi cũng hoan nghênh các bạn đến thăm Trung Quốc trong tương lai nếu các bạn có cơ hội.

Tep Phan: Chúng tôi rất muốn. Cảm ơn các bạn.
Zhou Enlai: We will even have diplomatic relations in the future.
Tep Phan: Yes. (Standing at the door and leaving.)
Tep Phan: We appreciate the Prime Minister's help. We hope that Cambodia will become an independent and free country and will peacefully coexist with all its neighbors after peace is restored.
Zhou Enlai: I also hope that the friendship between the people of our two countries will be improved.

Chu Ân Lai: Chúng ta thậm chí sẽ có quan hệ ngoại giao trong tương lai.

Tep Phan: Vâng. (Đứng ở cửa và rời đi.)

Tep Phan: Chúng tôi đánh giá cao sự giúp đỡ của Thủ tướng. Chúng tôi hy vọng rằng Campuchia sẽ trở thành một quốc gia độc lập và tự do và sẽ chung sống hòa bình với tất cả các nước láng giềng sau khi hòa bình được lập lại.

Chu Ân Lai: Tôi cũng hy vọng rằng tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước chúng ta sẽ được cải thiện.

Zhou Enlai and Tep Phan discuss the Vietnamese proposal for conflict resolution. The Cambodian side discusses issues on which they agree with the Vietnamese (that the Vietnamese will not be discriminated against in Cambodia, that there will be no combatant personnel in Cambodia, etc.) and issues on which they disagree (military issues, Viet Minh withdrawal timetable, etc.). Zhou expresses hope that these issues will be resolved in an upcoming meeting with the Vietnamese, and that he will do what he can to assist in the resolution.

Author(s):

Chu Ân Lai và Tep Phan thảo luận về đề xuất của Việt Nam về giải quyết xung đột. Phía Campuchia thảo luận về các vấn đề mà họ đồng ý với phía Việt Nam (rằng người Việt Nam sẽ không bị phân biệt đối xử ở Campuchia, rằng sẽ không có quân nhân chiến đấu ở Campuchia, v.v.) và các vấn đề mà họ không đồng ý (các vấn đề quân sự, thời gian rút quân của Việt Minh, v.v.). Chu bày tỏ hy vọng rằng những vấn đề này sẽ được giải quyết trong cuộc họp sắp tới với phía Việt Nam và ông sẽ làm những gì có thể để hỗ trợ giải quyết.

Tác giả:

• Tioulong, Nhiek

• Sary, Sam

• Phan, Tep

• Chu, Enlai

https://digitalarchive.wilsoncenter.org/people

https://digitalarchive.wilsoncenter.org/people/phan-tep

https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/minutes-conversation-between-zhou-enlai-and-cambodian-foreign-minister-tep-phan-summary

https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/87673/download

https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/111055