20240924 CDTL Chuyen Di Ruoc Giac 19 Sep 1969 Pham Van Dong
English version Google translated
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/105071/download
September 19, 1969
Notes Kept during the Verbal Report given to the First
Secretary of the CC of the PLA, Comrade Enver Hoxha, on 19 September 1969, by
Comrade Rita Marko
This document was made possible with support from The
Woodrow Wilson International Center for Scholars
HO CHI MINH-FUNERAL 1969
Members of the vietnamese
communist party surround the body of North Vietnamese President Ho Chi Minh, on
September 12, 1969 in Hanoi during his state funeral. From left to right: Le
Duan, first secretary of the vietnamese communist party, Ton Duc Thang,
vice-president, Truong Chinh, member of the political bureau and Pham Van Dong,
Prime Minister. Ho Chi Minh (1890-1969), the founder of the communist-governed
Democratic Republic of Vietnam in 1945, died on September 02, 1969 in Hanoi.
(Photo by AFP via Getty Images)
https://www.flickr.com/photos/13476480@N07/52512301379
Ngày 19 tháng 9 năm 1969
Ghi chú được lưu giữ trong Báo cáo bằng lời
gửi đến Bí thư thứ nhất của CC của PLA, Đồng chí Enver Hoxha, vào ngày 19 tháng
9 năm 1969, của Đồng chí Rita Marko
Tài liệu này được thực hiện với sự hỗ trợ
của Trung tâm học giả quốc tế Woodrow Wilson
HỒ CHÍ MINH-TANG LỄ 1969
Các thành viên của đảng cộng sản Việt Nam
vây quanh thi hài của Chủ tịch Bắc Việt Nam Hồ Chí Minh, vào ngày 12 tháng 9
năm 1969 tại Hà Nội trong lễ tang cấp nhà nước của ông. Từ trái sang phải: Lê
Duẩn, Bí thư thứ nhất của đảng cộng sản Việt Nam, Tôn Đức Thắng, Phó chủ tịch
nước, Trường Chinh, Ủy viên bộ chính trị và Phạm Văn Đồng, Thủ tướng Chính phủ.
Hồ Chí Minh (1890-1969), người sáng lập ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do cộng
sản cai trị vào năm 1945, đã qua đời vào ngày 02 tháng 9 năm 1969 tại Hà Nội. (Ảnh
của AFP qua Getty Images)
https://www.flickr.com/photos/13476480@N07/52512301379
TOP SECRET
Notes kept during the verbal report given to the First Secretary of the
CC of the PLA, comrade Enver Hoxha, on 19 September 1969, by comrade Rita
Marko, the head of the delegation that visited the Democratic Republic of
Vietnam to participate in the funeral of President Ho Chi Minh, as well as the
People’s Republic of China
Comrade Enver invited to the meeting the following comrades to listen to
comrade Rita Marko: Mehmet Shehu, Haki Toska, Hysni Kapo, Ramiz Alia and Xhafer
Spahiu. Comrade Enver immediately gave the floor to comrade Rita Marko.[1]
COMRADE RITA MARKO: When we arrived in Hanoi, the
Vietnamese leaders welcomed us. The Politburo member who had been in Albania,
Hoàng Văn Hoan, had come to the airport. They speak well about him, but he is
said to be ill. When I asked him about his health, he told me that he is not
ill. Hoàng Văn Hoan seems to be pro-Chinese, a good man. On the way from the
airport to the house where our delegation would be staying, we were informed
that the funeral ceremony would take place in two days’ time, at 10 o’clock.
However, suddenly, in the evening they informed us that it would be the
following day and one hour earlier, at 9 o’clock, due to the great heat.
TUYỆT MẬT
Ghi chép trong báo cáo bằng lời gửi đến Bí thư thứ nhất của CC PLA, đồng
chí Enver Hoxha, vào ngày 19 tháng 9 năm 1969, của đồng chí Rita Marko, trưởng
đoàn đại biểu đến thăm Việt Nam Dân chủ Cộng hòa để tham dự lễ tang của Chủ
tịch Hồ Chí Minh, cũng như Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
Đồng chí Enver đã mời đến cuộc họp các đồng chí sau đây để lắng nghe đồng
chí Rita Marko: Mehmet Shehu, Haki Toska, Hysni Kapo, Ramiz Alia và Xhafer
Spahiu. Đồng chí Enver ngay lập tức nhường lời cho đồng chí Rita Marko.[1]
Đồng chí RITA MARKO: Khi chúng tôi đến Hà Nội, các nhà lãnh đạo Việt Nam
đã chào đón chúng tôi. Ủy viên Bộ Chính trị đã ở Albania, Hoàng Văn Hoan, đã
đến sân bay. Họ nói tốt về ông ấy, nhưng ông ấy được cho là bị bệnh. Khi tôi
hỏi về sức khỏe của ông ấy, ông ấy nói với tôi rằng ông ấy không bị bệnh. Hoàng
Văn Hoan có vẻ thân Trung Quốc, một người tốt. Trên đường từ sân bay đến nhà
nơi đoàn chúng tôi sẽ ở, chúng tôi được thông báo rằng lễ tang sẽ diễn ra
vào hai ngày sau, lúc 10 giờ. Tuy nhiên, đột nhiên, vào buổi tối, họ thông báo
với chúng tôi rằng sẽ diễn ra vào ngày hôm sau và sớm hơn một giờ, lúc 9 giờ,
vì trời rất nóng.
A member of the Central Committee accompanied us on the way from the
airport to the house. Later we laid a wreath at the building where they had
placed Ho Chi Minh's coffin. We took note of the very rough situation
everywhere, [as] people everywhere had a look of suffering in their faces, even
the cadres who were accompanying us.
The Chinese delegation led by Li Xiannian arrived in the afternoon. Upon
arriving at the airport, he immediately requested to meet with us. We agreed to
arrange the meeting at their embassy because it was a good and secure place. Li
Xiannian asked me how I am doing health-wise, and then conveyed the invitation
of the Chinese party and government leadership to send a party and government
delegation to them on the occasion of the 20th anniversary of the proclamation
of the People's Republic of China. He told us that they would not have a large
20th anniversary celebration, but they expect an Albanian delegation to visit
them on this occasion.
Một thành viên của Ủy ban Trung ương đã đi cùng chúng tôi trên đường từ
sân bay đến nhà. Sau đó, chúng tôi đặt vòng hoa tại tòa nhà nơi họ đặt quan tài
của Hồ Chí Minh. Chúng tôi ghi nhận tình hình rất khó khăn ở khắp mọi nơi, [vì]
mọi người ở khắp mọi nơi đều có vẻ đau khổ trên khuôn mặt, ngay cả những cán bộ
đi cùng chúng tôi.
Đoàn đại biểu Trung Quốc do Lý Tiên Niệm dẫn đầu đã đến vào buổi chiều.
Khi đến sân bay, ông ấy ngay lập tức yêu cầu được gặp chúng tôi. Chúng tôi đồng
ý sắp xếp cuộc họp tại đại sứ quán của họ vì đó là một nơi tốt và an toàn. Lý
Tiên Niệm hỏi thăm sức khỏe của tôi, sau đó chuyển lời mời của lãnh đạo đảng và
chính phủ Trung Quốc cử một phái đoàn đảng và chính phủ đến họ nhân dịp kỷ niệm
20 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Ông ấy nói với chúng
tôi rằng họ sẽ không tổ chức lễ kỷ niệm 20 năm thành lập lớn, nhưng họ mong đợi
một phái đoàn Albania sẽ đến thăm họ vào dịp này.
The Vietnamese had informed us of the change to the program of the
funeral ceremony of Ho Chi Minh ahead of our meeting with the Chinese
delegation, and therefore, when Li Xiannian began the conversation and started
telling us when Ho Chi Min’s funeral would take place, I interrupted him and
informed him that they told us that it would take place the following day, at 9
o’clock, and so the Vietnamese comrades perhaps were unable to inform you of
this change, about which they may inform you later. Their ambassador in Hanoi
immediately went outside to clarify this matter.
Li Xiannian told me that during the ceremony our two delegations would
come face to face with the Soviets and the delegations of other revisionist
countries. For you, he continued, it is easier, but we have diplomatic
relations with all of them, so it will happen that we will have to shake hands.
I replied that, in my personal opinion, it is not right for you to meet with
the Soviet delegation, because all the situations that have transpired so far
have shown that the revisionist leaders of Moscow are enemies. Li Xiannian
interrupted me, telling me that it is not so, that we are the representatives
of two countries that have diplomatic relations, so it is normal to shake hands
with each other, and that there is nothing harmful about this.
Người Việt Nam đã thông báo cho chúng tôi về sự thay đổi trong chương
trình tang lễ của Hồ Chí Minh trước cuộc họp của chúng tôi với phái đoàn Trung
Quốc, và do đó, khi Lý Tiên Niệm bắt đầu cuộc trò chuyện và bắt đầu nói với
chúng tôi khi nào lễ tang của Hồ Chí Minh sẽ diễn ra, tôi đã ngắt lời ông ấy và
thông báo với ông ấy rằng họ đã nói với chúng tôi rằng lễ tang sẽ diễn ra vào
ngày hôm sau, lúc 9 giờ, và vì vậy các đồng chí Việt Nam có lẽ không thể thông
báo cho bạn về sự thay đổi này, về điều mà họ có thể thông báo cho bạn sau. Đại
sứ của họ tại Hà Nội đã ngay lập tức ra ngoài để làm rõ vấn đề này.
Lý Tiên Niệm nói với tôi rằng trong buổi lễ, hai phái đoàn của chúng tôi
sẽ đối mặt với Liên Xô và các phái đoàn của các nước xét lại khác. Đối với bạn,
ông ấy nói tiếp, điều đó dễ dàng hơn, nhưng chúng tôi có quan hệ ngoại giao với
tất cả họ, vì vậy chúng tôi sẽ phải bắt tay nhau. Tôi trả lời rằng, theo ý kiến
cá nhân của tôi, bạn không nên gặp phái đoàn Liên Xô, bởi vì tất cả các tình
huống đã xảy ra cho đến nay đã chỉ ra rằng các nhà lãnh đạo xét lại của Moscow
là kẻ thù. Lý Tiên Niệm ngắt lời tôi, nói rằng không phải vậy, chúng ta là đại
diện của hai nước có quan hệ ngoại giao, việc bắt tay nhau là bình thường,
không có gì có hại cả.
A member of the delegation behind him, who was a military guy, intervened
in the conversation and said that we will not take the initiative to shake
their hands, but if they try to shake ours, then we will do it. I replied again
that even this course of action is not right, that, in this line of thinking,
you contradict yourselves. The discussion of this issue lasted for about 20
minutes.
Among other things, Li Xiannian emphasized that the same thing has
happened four or five years ago with comrade Manush Myftiu. So I interrupted:
Since that time, has the situation in the Soviet Union perhaps changed for the
better for you to take this step? On the contrary, many things have happened
since then, and we are now very clear what the Soviet revisionists are,
therefore I personally do not agree that you meet with them.
Một thành viên của phái đoàn phía sau ông, là một quân nhân, đã xen vào
cuộc trò chuyện và nói rằng chúng tôi sẽ không chủ động bắt tay họ, nhưng nếu
họ cố bắt tay chúng tôi, thì chúng tôi sẽ làm. Tôi trả lời lại rằng ngay cả
hành động này cũng không đúng, rằng, theo hướng suy nghĩ này, các ông tự mâu
thuẫn với chính mình. Cuộc thảo luận về vấn đề này kéo dài khoảng 20 phút.
Trong số những điều khác, Lý Tiên Niệm nhấn mạnh rằng điều tương tự đã
xảy ra cách đây bốn hoặc năm năm với đồng chí Manush Myftiu. Vì vậy, tôi đã
ngắt lời: Kể từ thời điểm đó, có lẽ tình hình ở Liên Xô đã thay đổi theo hướng
tốt hơn để các ông thực hiện bước đi này? Ngược lại, nhiều điều đã xảy ra kể từ
đó, và bây giờ chúng ta đã rất rõ ràng về những người theo chủ nghĩa xét lại
Liên Xô, do đó cá nhân tôi không đồng ý rằng các ông gặp họ.
After the discussion about this issue, Li Xiannian informed me that he
had been charged by the Party Central Committee to propose to us that, before
we return from Vietnam to Albania, our delegation pay a visit to Beijing.
On the morning of the 9th of September, the day of the funeral of Ho Chi
Minh, the Vietnamese invited all the heads of delegations to the rally podium.
I want to point out that, if seen from the outside, the Vietnamese acted in a
correct manner with us at all times and showed respect to our delegation. On
one side of the podium they had placed prince [Cambodian royal Norodom]
Sihanouk after the Chinese, then [Vietnamese politician and prime minister]
Phạm Văn Đồng, then the head of the Romanian delegation, [Vietnamese party
official] Lê Thanh Nghị, after whom it was me, and then the Bulgarian, and so
on. On the other side, first was [Soviet party official Alexei Nikolayevich]
Kosygin and after him the others.
Sau khi thảo luận về vấn đề này, Lý Tiên Niên thông báo với tôi rằng ông
đã được Trung ương Đảng giao nhiệm vụ đề xuất với chúng tôi rằng, trước khi
chúng tôi từ Việt Nam trở về Albania, phái đoàn của chúng tôi sẽ đến thăm Bắc
Kinh.
Sáng ngày 9 tháng 9, ngày tang lễ của Hồ Chí Minh, phía Việt Nam đã mời
tất cả các trưởng đoàn lên bục mít tinh. Tôi muốn chỉ ra rằng, nếu nhìn từ bên
ngoài, phía Việt Nam đã hành động đúng mực với chúng tôi mọi lúc và thể hiện sự
tôn trọng đối với phái đoàn của chúng tôi. Ở một bên bục, họ đặt hoàng tử
[hoàng gia Campuchia Norodom] Sihanouk sau người Trung Quốc, sau đó là [chính
trị gia và thủ tướng Việt Nam] Phạm Văn Đồng, sau đó là trưởng đoàn Romania,
[quan chức đảng Việt Nam] Lê Thanh Nghị, sau đó là tôi, rồi đến người Bulgaria,
v.v. Phía bên kia, đầu tiên là [quan chức đảng Liên Xô Alexei Nikolayevich]
Kosygin và sau đó là những người khác.
I followed attentively the conversations and everything that was
happening during the ceremony, but at the podium where the heads of delegations
were standing, I could not hear or see anything. Before we got on the podium,
all the delegation heads were gathered in a room, but Kosygin was not there,
and neither was Li Xiannian. Inside, they had placed a large portrait of Ho Chi
Minh, and around him people paid respects and lit candles.
The funeral service opened with a speech by [Vietnamese party official]
Lê Duẩn, who was very cold with us, and then the band played funeral marches.
There were a lot of people in the square where the ceremony was held, [and]
they had gathered schoolchildren there. As soon as the ceremony began, everyone
started wailing. It was very touching. The ceremony was simple. It did not last
for more than an hour.
Tôi chăm chú theo dõi các cuộc trò chuyện và mọi thứ diễn ra trong buổi
lễ, nhưng tại bục nơi các trưởng đoàn đang đứng, tôi không thể nghe hoặc nhìn
thấy bất cứ điều gì. Trước khi chúng tôi lên bục, tất cả các trưởng đoàn đã tập
trung trong một căn phòng, nhưng Kosygin không có ở đó, và Li Xiannian cũng
vậy. Bên trong, họ đã đặt một bức chân dung lớn của Hồ Chí Minh, và xung quanh
ông, mọi người đã tỏ lòng thành kính và thắp nến.
Lễ tang mở đầu bằng bài phát biểu của [cán bộ đảng Việt Nam] Lê Duẩn,
người rất lạnh lùng với chúng tôi, và sau đó ban nhạc chơi nhạc tang lễ. Có rất
nhiều người ở quảng trường nơi buổi lễ được tổ chức, [và] họ đã tập hợp các em
học sinh ở đó. Ngay khi buổi lễ bắt đầu, mọi người bắt đầu than khóc. Thật cảm
động. Buổi lễ diễn ra đơn giản. Nó không kéo dài quá một giờ.
Once the ceremony was over, Lê Duẩn was first to go down the stairs and
took Kosygin with him. Immediately after Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng went down and
took Li Xiannian with him and left him near Kosygin. So Kosygin and Li Xiannian
found themselves in front of each other. We were paying close attention to see
how Li Xiannian would react. Kosygin moved towards Li Xiannian, extending his
hand to him and smiling, but [Li] just stood frozen, did not even move his
head, looked shaken, immediately turned his back to him and did not respond to
the extended hand, and then left.
Following the ceremony, we were received by Phạm Văn Đồng. Very
differently from Lê Duẩn, he said good things to us about our party and
government, about comrade Enver and comrade Mehmet, thanked us for the
assistance we have given them, etc. We also said good things about their war
and expressed the grief of our people about the death of Ho Chi Minh. When we
separated, he said we will fight to strengthen friendship and unity between the
two sides and gave his wishes for our comrades. I spoke to him about the work
our party conducts in strengthening mutual friendship, [and] took photos, and
then he walked us out with his arm around my neck. His behavior was correct and
made an impression on us.
Sau khi buổi lễ kết thúc, Lê Duẩn là người đầu tiên xuống cầu thang và
đưa Kosygin đi cùng. Ngay sau Lê Duẩn, Phạm Văn Đồng xuống và đưa Li Xiannian
đi cùng và để lại gần Kosygin. Vì vậy, Kosygin và Li Xiannian thấy mình ở trước
mặt nhau. Chúng tôi chú ý theo dõi xem Li Xiannian sẽ phản ứng như thế nào.
Kosygin tiến về phía Li Xiannian, đưa tay ra với anh ta và mỉm cười, nhưng [Li]
chỉ đứng im, thậm chí không nhúc nhích đầu, trông có vẻ run rẩy, ngay lập tức
quay lưng lại với anh ta và không đáp lại bàn tay đưa ra, rồi bỏ đi.
Sau buổi lễ, chúng tôi được Phạm Văn Đồng tiếp đón. Rất khác với Lê Duẩn,
anh ấy nói những điều tốt đẹp với chúng tôi về đảng và chính phủ của chúng tôi,
về đồng chí Enver và đồng chí Mehmet, cảm ơn chúng tôi vì sự hỗ trợ mà chúng
tôi đã dành cho họ, v.v. Chúng tôi cũng nói những điều tốt đẹp về cuộc chiến
của họ và bày tỏ nỗi đau buồn của nhân dân chúng tôi về cái chết của Hồ Chí
Minh. Khi chúng tôi chia tay, ông ấy nói chúng tôi sẽ chiến đấu để tăng cường
tình hữu nghị và sự đoàn kết giữa hai bên và gửi lời chúc đến các đồng chí của
chúng tôi. Tôi nói chuyện với ông ấy về công tác mà đảng chúng tôi tiến hành để
tăng cường tình hữu nghị chung, [và] chụp ảnh, và sau đó ông ấy đưa chúng tôi
ra ngoài với cánh tay quàng qua cổ tôi. Hành vi của ông ấy là đúng đắn và để
lại ấn tượng cho chúng tôi.
When we were about to leave Hanoi, [the hosts] took care to say goodbye
just as they had welcomed us. Li Xiannian came to the place that had been
assigned for us at the airport. I did not poke and ask him why he changed his
mind and did not shake hands with Kosygin. He volunteered this himself, telling
me that before the rally, as you saw, I was face to face with Kosygin but did
not shake his hand, as you told me. I told him that I did not see it, that in
terms of greeting Kosygin it had been merely my personal opinion. Only, I
continued, when you were going down the stairs of the podium, I noticed that
the newspaper correspondents moved a great deal towards you. They are enemies,
he said.
Then he told me that he had gone on an outing in Hanoi after the rally
and the fact that the Vietnamese were not preparing at all for a situation of
war had made a big impression on him. I also noticed this situation, I told
him. The truth is that the revolutionary ethos has declined a lot in Vietnam, a
result of the Paris talks, [and] there is no mobilization, and responsible for
this are the Vietnamese leaders, who are also under other foreign influences,
forces that work towards blunting the revolutionary ethos of the Vietnamese
people. The other member of the Chinese delegation, a military guy, told us
that in China [they] are making war preparations and that we would see this for
ourselves.
Khi chúng tôi chuẩn bị rời Hà Nội, [chủ nhà] đã cẩn thận chào tạm biệt
như họ đã chào đón chúng tôi. Lý Tiên Niệm đến nơi đã được chỉ định cho chúng
tôi tại sân bay. Tôi không hỏi ông ấy tại sao ông ấy lại thay đổi ý định và
không bắt tay Kosygin. Ông ấy tự nguyện nói điều này, nói với tôi rằng trước
cuộc biểu tình, như anh thấy, tôi đã đối mặt với Kosygin nhưng không bắt tay
ông ấy, như anh đã nói với tôi. Tôi nói với ông ấy rằng tôi không thấy điều đó,
rằng về việc chào Kosygin thì đó chỉ là ý kiến cá nhân của tôi. Chỉ có điều,
tôi tiếp tục, khi anh đang đi xuống cầu thang của bục phát biểu, tôi nhận thấy
rằng các phóng viên báo chí đã di chuyển rất nhiều về phía anh. Họ là kẻ thù,
ông ấy nói.
Sau đó, ông ấy nói với tôi rằng ông ấy đã đi chơi ở Hà Nội sau cuộc biểu
tình và thực tế là người Việt Nam hoàn toàn không chuẩn bị cho tình huống chiến
tranh đã gây ấn tượng lớn với ông ấy. Tôi cũng nhận thấy tình huống này, tôi
nói với ông ấy. Sự thật là tinh thần cách mạng đã suy giảm rất nhiều ở Việt
Nam, kết quả của các cuộc đàm phán Paris, [và] không có sự huy động, và chịu
trách nhiệm cho điều này là các nhà lãnh đạo Việt Nam, những người cũng chịu
ảnh hưởng của các thế lực nước ngoài khác, những thế lực đang hoạt động để làm
cùn tinh thần cách mạng của người dân Việt Nam. Một thành viên khác của phái
đoàn Trung Quốc, một quân nhân, đã nói với chúng tôi rằng ở Trung Quốc [họ]
đang chuẩn bị chiến tranh và chúng tôi sẽ tự mình chứng kiến điều này.
We traveled to Beijing together with the Chinese delegation that
participated in the funeral of president Ho Chi Minh. At the airport there, we
were received by Kang Sheng and the members of the Politburo of the [CCP]
Central Committee Yao Wenyuan and Xie Fuzhi, the candidate members of the
Politburo of the [CCP] Central Committee Liu Hsien Çuan, Van Hsin Tin, Kuan Jen
Nun, and Li Çuan [sic; proper spellings unknown. Candidate members to the
Politburo in 1969 included Ji Dengkui, Li Xuefeng, Li Desheng, and Wang
Dongxing], as well as some other members of the [CCP] Central Committee, and
other high-level functionaries. Immediately, Li Xiannian took Kang Sheng to the
side, and it looked like they both discussed about what happened between Li and
Kosygin the day of the rally in Hanoi. I waited until Kang Sheng was finished,
and then they took us to the villa where we would be staying. Among the
comrades who had come out to greet us at the airport were also the chief and
the deputy chief of the General Staff. The latter accompanied us during all the
visits of our delegation in China, as well as the conversations with Kang
Sheng.
Chúng tôi đi Bắc Kinh cùng với đoàn đại biểu Trung Quốc tham dự tang lễ
Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tại sân bay, chúng tôi được Khang Sinh và các ủy viên Bộ
Chính trị Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Diêu Văn Nguyên và Tạ Phúc
Trí, các ứng cử viên Bộ Chính trị Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc
Lưu Hiển Quân, Văn Hiển Điền, Quan Nhân Nương và Lý Tuấn [sic; không rõ cách
viết chính xác. Các ứng cử viên Bộ Chính trị năm 1969 bao gồm Kỷ Đăng Khuê, Lý
Tuyết Phong, Lý Đức Thịnh và Vương Đông Hưng], cũng như một số ủy viên khác của
Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và các viên chức cấp cao khác. Ngay
lập tức, Lý Tiên Niệm kéo Khang Sinh sang một bên, và có vẻ như cả hai đều thảo
luận về những gì đã xảy ra giữa Lý và Kosygin vào ngày diễn ra cuộc mít tinh ở
Hà Nội. Tôi đợi Khang Sinh nói xong, rồi họ đưa chúng tôi đến biệt thự nơi
chúng tôi sẽ ở. Trong số các đồng chí ra đón chúng tôi tại sân bay cũng có tổng
tham mưu trưởng và phó tổng tham mưu trưởng. Những người sau đã tháp tùng chúng
tôi trong tất cả các chuyến thăm của phái đoàn chúng tôi tại Trung Quốc, cũng
như các cuộc trò chuyện với Khang Sinh.
We had barely taken the time to relax in Beijing when the Chinese leaders
rushed to prepare a program of visits. They proposed that we see Beijing’s
metro on the first day, telling us that it had not yet been inaugurated, [and
that] no one else had seen it yet. “You Albanians are the first to visit it,”
he said to us, and then added that after the metro [we] would visit the
metallurgical complex and have lunch with comrade Kang Sheng.
The meeting between Zhou Enlai and Kosygin took place on September 11,
exactly at 11 o’clock, when we were eating lunch with Kang Sheng, which having
started at 12.30, thus knowing nothing about this meeting. During lunch, Kang
Sheng enthusiastically toasted to our party and our country, and there was no
further conversation. After we ate, Kang Sheng proposed that we go to the room
for talks.
Chúng tôi vừa kịp nghỉ ngơi ở Bắc Kinh thì các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã
vội vã chuẩn bị chương trình thăm viếng. Họ đề nghị chúng tôi đi xem tàu điện
ngầm Bắc Kinh vào ngày đầu tiên, nói với chúng tôi rằng nó vẫn chưa được khánh
thành, [và] chưa có ai khác nhìn thấy nó. "Các bạn người Albania là những
người đầu tiên được đến thăm", ông ấy nói với chúng tôi, rồi nói thêm rằng
sau khi đi tàu điện ngầm, [chúng tôi] sẽ đến thăm khu liên hợp luyện kim và ăn
trưa với đồng chí Khang Sinh.
Cuộc gặp giữa Chu Ân Lai và Kosygin diễn ra vào ngày 11 tháng 9, đúng 11
giờ, khi chúng tôi đang ăn trưa với Khang Sinh, bắt đầu lúc 12 giờ 30, do đó
không biết gì về cuộc gặp này. Trong bữa trưa, Khang Sinh đã nhiệt tình nâng ly
chúc mừng đảng và đất nước chúng tôi, và không có cuộc trò chuyện nào nữa. Sau
khi chúng tôi ăn xong, Khang Sinh đề nghị chúng tôi vào phòng để đàm phán.
At first, he spoke to us about the problems addressed at their Ninth
Congress, the lessons that they have drawn, and he stressed that, after the
[C]ultural Revolution, the Ninth Congress marks a great turn in the entire work
of their party. Further, he briefly touched on the importance of the speeches
of comrade Mao Zedong and Lin Biao at the congress, the internal situation in
China, and how they have currently mobilized all forces for war. Then, he spoke
about the internal situation in China, about the successes they have achieved,
about the telegrams that we sent to their congress, which, as they customary
put it with the formulas, “have been a great assistance and inspiration for the
Chinese people and Communist Party.” We have attained many successes during and
after the Ninth Congress, continued Kang Sheng, emphasizing that [we] published
the documents of the Ninth Congress before they did, and thanking us for this.
Our ambassador in Tirana has informed you about the main content of the
speeches delivered at the congress by comrade Mao Zedong, he added, because we
have always spoken openly with you and have informed you about everything,
whereas with the other parties we have not spoken.
Đầu tiên, ông nói với chúng tôi về những vấn đề được nêu ra tại Đại hội
lần thứ IX của họ, những bài học mà họ đã rút ra, và ông nhấn mạnh rằng, sau
Cách mạng Văn hóa, Đại hội lần thứ IX đánh dấu một bước ngoặt lớn trong toàn bộ
công tác của đảng họ. Tiếp theo, ông đã đề cập ngắn gọn về tầm quan trọng của
các bài phát biểu của đồng chí Mao Trạch Đông và Lâm Bưu tại đại hội, tình hình
nội bộ ở Trung Quốc và cách họ hiện đang huy động mọi lực lượng cho chiến
tranh. Sau đó, ông nói về tình hình nội bộ ở Trung Quốc, về những thành công mà
họ đã đạt được, về các bức điện tín mà chúng tôi gửi đến đại hội của họ, mà
theo như họ thường nói bằng các công thức, "đã là sự hỗ trợ và nguồn cảm
hứng to lớn cho nhân dân Trung Quốc và Đảng Cộng sản". Chúng tôi đã đạt
được nhiều thành công trong và sau Đại hội lần thứ IX, Khang Sinh tiếp tục,
nhấn mạnh rằng [chúng tôi] đã công bố các văn kiện của Đại hội lần thứ IX trước
họ và cảm ơn chúng tôi về điều này. Đại sứ của chúng tôi tại Tirana đã thông
báo cho các bạn về nội dung chính của các bài phát biểu tại đại hội của đồng
chí Mao Trạch Đông, ông nói thêm, bởi vì chúng tôi luôn nói chuyện cởi mở với
các bạn và đã thông báo cho các bạn về mọi thứ, trong khi với các đảng khác,
chúng tôi chưa từng nói chuyện.
The Ninth Congress is the most important event for China and marks a
demarcation line between two stages in the history of our party, the one before
the congress and the one after the congress, Kang Sheng said. We are now
drawing the general picture of the lessons of this congress. We have drawn the
general picture of the lessons of Mao Zedong about the existence of class
struggle in our society, about contradictions and their resolution though a
continuous revolution. In the resolution of these contradictions, we have found
great strength in the Great Proletarian Cultural Revolution, as one of the
forms of class struggle. These issues have been clarified, he concluded, in
comrade Lin Biao’s report.
The Congress, Kang Sheng further added, also solved a very important
problem, that of ensuring the continuity of the lessons and the ideas of Mao
Zedong through the election of comrade Lin Biao as the successor of Chairman
Mao. This way, we have ensured the continuity of the ideas of Mao Zedong for
hundreds of years. At the congress, we also approved the party statute, where
the ides of Mao Zedong are briefly summarized.
Đại hội lần thứ IX là sự kiện quan trọng nhất đối với Trung Quốc và đánh
dấu ranh giới phân định giữa hai giai đoạn trong lịch sử của đảng ta, giai đoạn
trước đại hội và giai đoạn sau đại hội, Kang Sheng nói. Chúng ta hiện đang vẽ
nên bức tranh chung về những bài học của đại hội này. Chúng ta đã vẽ nên bức
tranh chung về những bài học của Mao Trạch Đông về sự tồn tại của đấu tranh
giai cấp trong xã hội ta, về những mâu thuẫn và cách giải quyết chúng thông qua
một cuộc cách mạng liên tục. Trong quá trình giải quyết những mâu thuẫn này,
chúng ta đã tìm thấy sức mạnh to lớn trong Đại cách mạng văn hóa vô sản, như
một trong những hình thức đấu tranh giai cấp. Ông kết luận rằng những vấn đề
này đã được làm rõ trong báo cáo của đồng chí Lâm Bưu.
Kang Sheng nói thêm rằng Đại hội cũng đã giải quyết một vấn đề rất quan
trọng, đó là đảm bảo tính liên tục của những bài học và tư tưởng của Mao Trạch
Đông thông qua việc bầu đồng chí Lâm Bưu làm người kế nhiệm Chủ tịch Mao. Bằng
cách này, chúng ta đã đảm bảo tính liên tục của những tư tưởng của Mao Trạch
Đông trong hàng trăm năm. Tại đại hội, chúng ta cũng đã thông qua điều lệ đảng,
trong đó tóm tắt ngắn gọn những tư tưởng của Mao Trạch Đông.
Kang Sheng said that that the statute is now simpler and easier to
understand than the earlier versions, [and that] secondary things have been
removed from it, that it is one of the best documents that our party has ever
had until now. It established that the building of our party will be carried
out on the basis of Marxism Leninism and the ideas of Mao Zedong. On the basis
of the statute approved by the Ninth Congress, we elected a Central Committee
with 170 members and 109 candidates, its Politburo and the Standing Committee
of the Politburo of the Party Central Committee. With this congress, continued
Kang Sheng, our party has grown stronger, in ideological unity as never before,
[and] it is growing fitter from the organizational perspective when it comes to
the issue of cadres.
Khang Sinh nói rằng điều lệ hiện nay đơn giản và dễ hiểu hơn các phiên
bản trước, [và] những thứ thứ yếu đã được loại bỏ khỏi điều lệ, rằng đó là một
trong những văn kiện tốt nhất mà đảng ta từng có cho đến nay. Nó xác lập rằng
việc xây dựng đảng ta sẽ được thực hiện trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng của Mao Trạch Đông. Trên cơ sở điều lệ được Đại hội lần thứ IX thông qua,
chúng ta đã bầu ra Ban Chấp hành Trung ương gồm 170 thành viên và 109 ứng cử
viên, Bộ Chính trị và Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng. Với đại hội này, Khang Sinh nói tiếp, đảng ta đã phát triển mạnh mẽ
hơn, thống nhất về tư tưởng hơn bao giờ hết, [và] ngày càng hoàn thiện hơn về
mặt tổ chức khi nói đến vấn đề cán bộ.
The documents of the Ninth Congress state that the proletarian Cultural
Revolution has not yet achieved the final success, therefore the party and all
workers of China are fighting massively and with determination to implement the
movement “struggle - criticism - transformation,” fighting to purge the class
ranks, to build the party organizations at the base level, and [fighting]
against the theories of Soviet revisionists and of Liu Shaoqi. Profound work
along this line is being carried out everywhere in factories and
workplaces.
According to the information we have, the Soviet Union is not only
continuing provocations against us, but it is also concentrating troops on the
border with us, Kang Sheng noted, so on the basis of the situation that has
developed, we have called on the party and the people to prepare for war and
are working concretely in this direction. On the one hand, the Soviet
revisionists propagate in a major way as if China will attack the Soviet Union;
on the other, they are themselves concentrating many troops around the Chinese
border, continuing provocations and surveys.
Văn kiện Đại hội IX nêu rõ Cách mạng Văn hóa vô sản vẫn chưa đạt được
thắng lợi cuối cùng, do đó, toàn thể đảng viên và toàn thể công nhân Trung Quốc
đang đấu tranh mạnh mẽ và quyết tâm thực hiện phong trào “đấu tranh - phê phán
- cải tạo”, đấu tranh thanh trừng giai cấp, xây dựng tổ chức đảng ở cơ sở, và
[đấu tranh] chống lại học thuyết của những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô
và Lưu Thiếu Kỳ. Công tác sâu sắc theo hướng này đang được tiến hành ở khắp mọi
nơi trong các nhà máy và nơi làm việc.
Theo thông tin chúng tôi có, Liên Xô không chỉ tiếp tục khiêu khích chúng
tôi mà còn tập trung quân đội ở biên giới với chúng tôi, Khang Sinh lưu ý, vì
vậy trên cơ sở tình hình đã phát triển, chúng tôi đã kêu gọi đảng và nhân dân
chuẩn bị cho chiến tranh và đang hành động cụ thể theo hướng này. Một mặt,
những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô tuyên truyền một cách rầm rộ như thể
Trung Quốc sẽ tấn công Liên Xô; mặt khác, bản thân họ cũng tập trung nhiều quân
đội xung quanh biên giới Trung Quốc, tiếp tục khiêu khích và khảo sát.
The measures they have undertaking show clearly that they wish to enact
armed aggression, because China has become the biggest obstacle on their
imperialistic road but they face difficulties in the political, economic, and
organizational spheres, and so they cannot immediately launch the war.
Nevertheless, all of their enterprises combined do not scare the Chinese
people. During our delegation’s stay, they took us to visit an exhibition they
have opened in Beijing, where [they] document, one by one, the Soviet Union’s
armed provocations against China.
Finally, Kang Sheng turned the conversation to where it hurts them. He
explained that the quarrel amongst Soviet leaders themselves is a big one.
Similarly severe are the disagreements between them and the leaders of other
revisionist countries, who do not want a war with China. With seemingly great
difficulty, he said that now that we are discussing these things, Kosygin may
have arrived here for talks from Irkutsk, at the airport in Beijing.
Các biện pháp họ đang thực hiện cho thấy rõ ràng rằng họ muốn tiến hành
xâm lược vũ trang, vì Trung Quốc đã trở thành chướng ngại vật lớn nhất trên con
đường đế quốc của họ nhưng họ phải đối mặt với những khó khăn trong các lĩnh
vực chính trị, kinh tế và tổ chức, vì vậy họ không thể ngay lập tức phát động
chiến tranh. Tuy nhiên, tất cả các doanh nghiệp của họ kết hợp lại không làm
người dân Trung Quốc sợ hãi. Trong thời gian đoàn đại biểu của chúng tôi ở lại,
họ đã đưa chúng tôi đến thăm một cuộc triển lãm mà họ đã khai mạc ở Bắc Kinh,
nơi [họ] ghi lại từng hành động khiêu khích vũ trang của Liên Xô chống lại
Trung Quốc.
Cuối cùng, Kang Sheng chuyển hướng cuộc trò chuyện sang những gì làm họ
tổn thương. Ông giải thích rằng cuộc cãi vã giữa chính các nhà lãnh đạo Liên Xô
là một cuộc cãi vã lớn. Tương tự như vậy, những bất đồng giữa họ và các nhà
lãnh đạo của các nước theo chủ nghĩa xét lại khác, những người không muốn chiến
tranh với Trung Quốc, cũng nghiêm trọng không kém. Với vẻ khó khăn dường như
rất lớn, ông nói rằng bây giờ chúng ta đang thảo luận về những điều này,
Kosygin có thể đã đến đây để đàm phán từ Irkutsk, tại sân bay ở Bắc Kinh.
How is such a thing possible? Who invited him? I intervened. We do not
know anything, Kang Sheng cut me off, we will get clarity later on this issue,
but the Soviets sent a letter to us a while back through our embassy in Moscow,
a letter to which we still have not responded. With this letter, they propose
to have talks between both sides. I [Marko] intervened again: So he departed
Hanoi, passed through all of those countries, and after arriving in the Soviet
Union, how is it possible that he is now here? He said, We are only mentioning
this meeting to you. We will not publish it. Even if you do not publish it, I
[Marko] interrupted him, you cannot keep it a secret, [and] the Soviets will
publish [information about] this meeting. It is clear that they kept this thing
a secret from us, considering that Kosygin had begun talks with Zhou Enlai at
11 o’clock at the airport, whereas we had started lunch at 12:30.
Làm sao chuyện như vậy có thể xảy ra? Ai đã mời ông ta? Tôi đã xen vào.
Chúng ta không biết gì cả, Khang Sinh đã ngắt lời tôi, chúng ta sẽ làm rõ vấn
đề này sau, nhưng Liên Xô đã gửi cho chúng ta một lá thư thông qua đại sứ quán
của chúng ta ở Moscow một thời gian trước, một lá thư mà chúng ta vẫn chưa trả
lời. Với lá thư này, họ đề xuất đàm phán giữa hai bên. Tôi [Marko] đã xen vào
một lần nữa: Vì vậy, ông ta đã rời Hà Nội, đi qua tất cả các quốc gia đó, và
sau khi đến Liên Xô, làm sao có thể ông ta hiện đang ở đây? Ông ta nói, Chúng
tôi chỉ đề cập đến cuộc họp này với các bạn. Chúng tôi sẽ không công bố nó.
Ngay cả khi các bạn không công bố nó, tôi [Marko] đã ngắt lời ông ta, các bạn
không thể giữ bí mật, [và] Liên Xô sẽ công bố [thông tin về] cuộc họp này. Rõ
ràng là họ đã giữ bí mật chuyện này với chúng ta, xét đến việc Kosygin đã bắt
đầu các cuộc đàm phán với Chu Ân Lai lúc 11 giờ tại sân bay, trong khi chúng
tôi đã bắt đầu ăn trưa lúc 12:30.
When I repeated the question about how something like this could be
possible, Kang Sheng moved onto something else, saying that the Soviets face
many difficulties and therefore are forced to ask for meetings. We should
not make these difficulties easier for them, I emphasized After the invasion of
Czechoslovakia, their authority has plummeted, he continued, and they are
propagating against China in a big way, so we must keep vigilant with
them.
COMRADE ENVER HOXHA: But vigilant how? They are strange!
With this meeting, they extend their hand to the Soviets. On the one hand, they
say that the Soviet revisionists have big contradictions in [their] leadership;
on the other hand, they meet with them.
Khi tôi nhắc lại câu hỏi về việc làm sao điều này có thể xảy ra, Khang
Sinh chuyển sang chủ đề khác, nói rằng Liên Xô đang phải đối mặt với nhiều khó
khăn và do đó buộc phải yêu cầu họp. Chúng ta không nên làm cho những khó khăn
này trở nên dễ dàng hơn đối với họ, tôi nhấn mạnh. Sau cuộc xâm lược Tiệp Khắc,
quyền lực của họ đã giảm mạnh, ông nói tiếp, và họ đang tuyên truyền chống lại
Trung Quốc một cách rầm rộ, vì vậy chúng ta phải cảnh giác với họ.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Nhưng cảnh giác như thế nào? Họ thật kỳ lạ! Với
cuộc họp này, họ chìa tay ra với Liên Xô. Một mặt, họ nói rằng những người theo
chủ nghĩa xét lại Liên Xô có những mâu thuẫn lớn trong [bộ máy] lãnh đạo của
họ; mặt khác, họ gặp gỡ họ.
COMRADE RITA MARKO: Our Central Committee, he continued,
does not permit us to fall for their provocations and has determined that the
disagreements we have with the Soviets on the border issues should be resolved
through talks. We do not want to go to war for a single day against the
Soviets, but this does not depend on us, so we are preparing for war so that we
can be prepared, and we have warned them that we will fight if they bomb our
bases. Nevertheless, we support talks with them. We have also had talks with
the Americans for a long time. But this is not the same thing, I interrupted
him, [because] the talks with the Americans are at the ambassador level, and
are continuing them for 14 years, whereas what it taking place here in China
today is a high-level meeting.
COMRADE MEHMET SHEHU: How did Kang Sheng react to your
interventions?
COMRADE RITA MARKO: He tried to avoid answering, but
there was a difference from Li Xiannian, although it was understood that he
knew everything that was being discussed with Kosygin. Nevertheless, he kept
trying to evade my interventions.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Ủy ban Trung ương của chúng tôi, ông tiếp tục, không
cho phép chúng tôi mắc bẫy khiêu khích của họ và đã quyết định rằng những bất
đồng mà chúng tôi có với Liên Xô về các vấn đề biên giới nên được giải quyết
thông qua đàm phán. Chúng tôi không muốn tham gia chiến tranh dù chỉ một ngày
với Liên Xô, nhưng điều này không phụ thuộc vào chúng tôi, vì vậy chúng tôi
đang chuẩn bị cho chiến tranh để chúng tôi có thể chuẩn bị, và chúng tôi đã
cảnh báo họ rằng chúng tôi sẽ chiến đấu nếu họ ném bom căn cứ của chúng tôi.
Tuy nhiên, chúng tôi ủng hộ các cuộc đàm phán với họ. Chúng tôi cũng đã đàm
phán với người Mỹ trong một thời gian dài. Nhưng đây không phải là cùng một
chuyện, tôi đã ngắt lời ông, [bởi vì] các cuộc đàm phán với người Mỹ là ở cấp đại
sứ và đã kéo dài trong 14 năm, trong khi những gì đang diễn ra ở đây tại Trung
Quốc ngày hôm nay là một cuộc họp cấp cao.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Kang Sheng đã phản ứng thế nào trước sự can thiệp
của các bạn?
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Ông ấy đã cố gắng tránh trả lời, nhưng có một sự
khác biệt so với Li Xiannian, mặc dù người ta hiểu rằng ông ấy biết mọi thứ
đang được thảo luận với Kosygin. Tuy nhiên, anh ta vẫn cố gắng tránh sự can
thiệp của tôi.
After he finished speaking about the political matters, Kang Sheng said
that Huang Yongsheng, the chief of the General Staff, would speak on military
matters. He was present in the talks and later took the floor, informing us
that the Soviets are making intensive preparation efforts along the Chinese
border and in Mongolia, where they have concentrated until now 69 divisions,
thus adding around 29 divisions in a short period of time. They have also
brought there some 1,500 airplanes, increasing their number to 3,000-4,000.
They have built new airports and missile bases, and are now intensively working
on the construction of transport routes. Earlier, in the Far East, the Soviets
would allow the movement of foreigners through trains. They have now very much
limited this mode of transportation, replacing it with air transportation. It
is understood that this due to preparations and trainings of the various armed
units that have built up significantly along the border areas. All these
preparations are directed against our country, he continued. Border conflicts
are continuing, [and] this clearly shows that the Soviets are preparing to
attack China, but we think that they have not yet completed these preparations,
they have not mobilized to the extent that is necessary to begin the war.
Within the country, then, the Soviet revisionists have great difficulties, he
repeated, as Kang Sheng also said.
Sau khi nói xong về các vấn đề chính trị, Khang Sinh cho biết Hoàng Vĩnh
Sinh, Tổng tham mưu trưởng, sẽ nói về các vấn đề quân sự. Ông đã có mặt trong
các cuộc đàm phán và sau đó lên phát biểu, thông báo với chúng tôi rằng Liên Xô
đang nỗ lực chuẩn bị mạnh mẽ dọc biên giới Trung Quốc và Mông Cổ, nơi họ đã tập
trung cho đến nay 69 sư đoàn, do đó đã tăng thêm khoảng 29 sư đoàn trong một
thời gian ngắn. Họ cũng đã đưa đến đó khoảng 1.500 máy bay, tăng số lượng lên
3.000-4.000. Họ đã xây dựng các sân bay và căn cứ tên lửa mới, và hiện đang
tích cực xây dựng các tuyến đường vận tải. Trước đây, ở Viễn Đông, Liên Xô sẽ
cho phép người nước ngoài di chuyển bằng tàu hỏa. Bây giờ họ đã hạn chế rất
nhiều phương thức vận tải này, thay thế bằng vận tải hàng không. Người ta hiểu
rằng điều này là do các hoạt động chuẩn bị và huấn luyện của các đơn vị vũ
trang khác nhau đã xây dựng đáng kể dọc theo các khu vực biên giới. Tất cả các
hoạt động chuẩn bị này đều nhắm vào đất nước chúng ta, ông tiếp tục. Xung đột
biên giới vẫn tiếp diễn, [và] điều này cho thấy rõ ràng Liên Xô đang chuẩn bị
tấn công Trung Quốc, nhưng chúng tôi nghĩ rằng họ vẫn chưa hoàn tất các công
tác chuẩn bị này, họ chưa huy động đến mức cần thiết để bắt đầu chiến tranh.
Trong nước, những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô gặp rất nhiều khó khăn,
ông nhắc lại, như Khang Sinh cũng đã nói.
They also have difficulties in the international arena, as they have not
properly fixed relations with the United States of America and the Federal
Republic of Germany, so they are afraid of fighting on two fronts.
The small border conflicts that the Soviets are engaged in at this time
may become more intense in the winter, we think — said Huang Yongsheng — but
the conditions to begin a general war against China have not yet matured. With
tens of divisions that they have amassed, they cannot attack us, because China
is not Czechoslovakia. Nevertheless, the possibility is not ruled out that they
adopt a wrong decision about the war, because it is known that in war there are
also things that do not depend on the will of the people, said the Chief of the
General Staff of the Chinese Army, but such a decision could cost them dearly.
He later added that Nixon also claimed that the Soviet leadership may adopt the
wrong decisions because it lacks military leadership.
Họ cũng gặp khó khăn trên trường quốc tế, vì họ chưa giải quyết ổn thỏa
mối quan hệ với Hoa Kỳ và Cộng hòa Liên bang Đức, nên họ sợ phải chiến đấu trên
hai mặt trận.
Chúng tôi nghĩ rằng các cuộc xung đột biên giới nhỏ mà Liên Xô đang tham
gia vào thời điểm này có thể trở nên dữ dội hơn vào mùa đông - Huang Yongsheng
nói - nhưng các điều kiện để bắt đầu một cuộc chiến tranh tổng lực chống lại
Trung Quốc vẫn chưa chín muồi. Với hàng chục sư đoàn mà họ đã tích lũy, họ
không thể tấn công chúng tôi, vì Trung Quốc không phải là Tiệp Khắc. Tuy nhiên,
không loại trừ khả năng họ đưa ra quyết định sai lầm về cuộc chiến, vì người ta
biết rằng trong chiến tranh cũng có những điều không phụ thuộc vào ý chí của
nhân dân, Tổng tham mưu trưởng Quân đội Trung Quốc nói, nhưng một quyết định
như vậy có thể khiến họ phải trả giá đắt. Sau đó, ông nói thêm rằng Nixon cũng
tuyên bố rằng giới lãnh đạo Liên Xô có thể đưa ra những quyết định sai lầm vì
họ thiếu sự lãnh đạo về mặt quân sự.
COMRADE MEHMET SHEHU: It is precisely the military
leadership that the Soviet revisionists do not lack. The Soviet Union has at
the head of the army marshals who are among the most capable from any other
armies.
COMRADE RITA MARKO: Guided by Mao's teachings, continued
the Chinese Chief of Staff, we are also preparing to withstand a surprise
attack by the Soviets against our nuclear bases, or from the ground, or an
immediate attack in both directions. They might provoke us at the border; they
might attack us from the air also. Whatever kind of bombing or attack the
Soviets carry out against our country, we will consider this a war and will not
remain passive like the Vietnamese. That is why we are working and preparing
for the worst-case scenario; if they attack us, we will immediately take
initiative.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Chính xác là sự lãnh đạo quân sự mà những người
theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô không thiếu. Liên Xô có những thống chế quân đội
đứng đầu, những người có năng lực nhất trong số các quân đội khác.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Được hướng dẫn bởi những lời dạy của Mao, Tổng tham
mưu trưởng Trung Quốc tiếp tục, chúng tôi cũng đang chuẩn bị để chống lại một
cuộc tấn công bất ngờ của Liên Xô vào các căn cứ hạt nhân của chúng tôi, hoặc
từ mặt đất, hoặc một cuộc tấn công ngay lập tức theo cả hai hướng. Họ có thể
khiêu khích chúng tôi ở biên giới; họ cũng có thể tấn công chúng tôi từ trên
không. Bất kỳ loại ném bom hoặc tấn công nào mà Liên Xô thực hiện chống lại đất
nước chúng tôi, chúng tôi sẽ coi đây là một cuộc chiến tranh và sẽ không thụ
động như người Việt Nam. Đó là lý do tại sao chúng tôi đang làm việc và chuẩn
bị cho tình huống xấu nhất; nếu họ tấn công chúng tôi, chúng tôi sẽ ngay lập
tức chủ động.
Then the Chief of Staff said that Kosygin has come here for talks, but we
still do not know what he has laid out.
COMRADE ENVER HOXHA: It does not seem likely to me that
the Soviet Union has concentrated 70 divisions on the Chinese border; it has
150 divisions in total, [and] some of them are occupied within the country,
[while] there are many divisions in Europe. What about the reserves? One cannot
go to war without the reserves.
COMRADE MEHMET SHEHU: China cannot be attacked with 70
divisions.
COMRADE RITA MARKO: When the Chief of Staff said that we
do not know how the talks between Kosygin and Kang Sheng are going, to fix
this, he spoke again, saying that if the Chinese had not accepted the talks for
their part, the Russians might have lied, saying that we support talks but the
Chinese do not want them. I took this opportunity to point out to them that
what you are saying is baseless, that you are contradicting what you have said
before. The Soviet revisionists, I continued, do everything that can be done
against us, lying also, but nevertheless we should not make any concessions to
them.
Sau đó, Tham mưu trưởng nói rằng Kosygin đã đến đây để đàm phán, nhưng
chúng ta vẫn chưa biết ông ta đã vạch ra những gì.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Đối với tôi, có vẻ không hợp lý khi Liên Xô tập
trung 70 sư đoàn ở biên giới Trung Quốc; họ có tổng cộng 150 sư đoàn, [và] một
số trong số đó đang đóng quân trong nước, [trong khi] có nhiều sư đoàn ở châu
Âu. Còn lực lượng dự bị thì sao? Người ta không thể tham chiến nếu không có lực
lượng dự bị.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Trung Quốc không thể bị tấn công bằng 70 sư đoàn.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Khi Tham mưu trưởng nói rằng chúng ta không biết các
cuộc đàm phán giữa Kosygin và Khang Sinh diễn ra như thế nào, để sửa chữa điều
này, ông ta lại nói rằng nếu Trung Quốc không chấp nhận các cuộc đàm phán về
phía họ, thì người Nga có thể đã nói dối, nói rằng chúng tôi ủng hộ các cuộc
đàm phán nhưng Trung Quốc không muốn chúng. Tôi đã nhân cơ hội này để chỉ ra
với họ rằng những gì các ông đang nói là vô căn cứ, rằng các ông đang mâu thuẫn
với những gì mình đã nói trước đó. Tôi tiếp tục, những người theo chủ nghĩa xét
lại Liên Xô làm mọi thứ có thể để chống lại chúng ta, thậm chí còn nói dối,
nhưng dù sao chúng ta cũng không nên nhượng bộ họ.
After this, the Chief of Staff said that we are not attacking the
Soviets, but if they touch us, we will fight.
I had one more thing, he continued. According to the information we have,
the commanders of the four main regions of the Soviet Union bordering China,
with the exception of one, have been replaced. One of them was the deputy
commander of the Radio-Technical Troops of the Soviet Union.
Kang Sheng took the floor again and said that the Albanian comrades are
interested in these issues, so this why we are telling these things to you.
Then he added that Kosygin’s arrival will not be published, and we are only
informing you about this, and that we [the Chinese] will not inform other
sister parties. It appeared like the Chinese leaders were very concerned about
how they would present this meeting to us. Then Kang Sheng expressed [their]
great joy about our successes, pointed out the work carried out in Albania now
about revolutionizing schools, about our experience, etc., and further
emphasized that their ambassador in Tirana has apparently informed them that
this year our agriculture has grown significantly and would satisfy all of the
country’s grain needs. He also said, later on, additional good things about our
party and our country.
Sau đó, Tổng tham mưu trưởng nói rằng chúng ta không tấn công Liên Xô,
nhưng nếu họ động đến chúng ta, chúng ta sẽ chiến đấu.
Tôi còn một điều nữa, ông tiếp tục. Theo thông tin chúng tôi có, các chỉ
huy của bốn khu vực chính của Liên Xô giáp với Trung Quốc, ngoại trừ một khu
vực, đã bị thay thế. Một trong số họ là phó chỉ huy của Quân đội Kỹ thuật Vô
tuyến Liên Xô.
Khang Sinh lại lên tiếng và nói rằng các đồng chí Albania quan tâm đến
những vấn đề này, vì vậy chúng tôi nói những điều này với các bạn. Sau đó, ông
nói thêm rằng sự xuất hiện của Kosygin sẽ không được công bố, và chúng tôi chỉ
thông báo cho các bạn về điều này, và chúng tôi [người Trung Quốc] sẽ không
thông báo cho các đảng chị em khác. Có vẻ như các nhà lãnh đạo Trung Quốc rất
quan tâm đến cách họ sẽ trình bày cuộc họp này với chúng tôi. Sau đó, Khang
Sinh bày tỏ niềm vui lớn lao của họ về những thành công của chúng tôi, chỉ ra
công việc đang được thực hiện ở Albania hiện nay về cách mạng hóa trường học,
về kinh nghiệm của chúng tôi, v.v., và nhấn mạnh thêm rằng đại sứ của họ ở
Tirana dường như đã thông báo với họ rằng năm nay nền nông nghiệp của chúng tôi
đã phát triển đáng kể và sẽ đáp ứng được tất cả nhu cầu ngũ cốc của đất nước.
Sau đó, ông ấy cũng nói thêm những điều tốt đẹp khác về đảng và đất nước của
chúng tôi.
Finally, on behalf of the Chinese Central Committee and Government, he
communicated to us the invitation to send an official delegation. Since we are
so busy, we will not have a large celebration. We will not invite others, and
on this point we have informed our friends that whoever wants to come, we
welcome you. However, you the Albanians, should a delegation of any rank, and
therefore as the close friends that we are, we are inviting you once again and
please inform comrades Enver Hoxha and Mehmet Shehu about this.
When Kang Sheng finished, I asked him once again what was discussed in
this meeting with Kosygin, but he replied that he did not know anything.
Nevertheless, we are familiar with the situation, I told him. Kang Sheng only
said that Kosygin has asked for it to be published as if he arrived in Beijing
from Hanoi, not from Irkutsk, and shut down this discussion here, with the
justification that he was “tired.”
Cuối cùng, thay mặt cho Ủy ban Trung ương và Chính phủ Trung Quốc, ông đã
truyền đạt cho chúng tôi lời mời cử một phái đoàn chính thức. Vì chúng tôi rất
bận rộn, chúng tôi sẽ không tổ chức lễ kỷ niệm lớn. Chúng tôi sẽ không mời
những người khác, và về điểm này, chúng tôi đã thông báo với bạn bè của mình
rằng bất kỳ ai muốn đến, chúng tôi đều chào đón các bạn. Tuy nhiên, các bạn
người Albania, nếu có một phái đoàn bất kỳ cấp bậc nào, và do đó, với tư cách
là những người bạn thân thiết, chúng tôi mời các bạn một lần nữa và vui lòng
thông báo cho các đồng chí Enver Hoxha và Mehmet Shehu về điều này.
Khi Kang Sheng nói xong, tôi hỏi lại ông ấy một lần nữa về những gì đã
được thảo luận trong cuộc họp này với Kosygin, nhưng ông ấy trả lời rằng ông ấy
không biết gì cả. Tuy nhiên, chúng tôi đã quen thuộc với tình hình, tôi nói với
ông ấy. Kang Sheng chỉ nói rằng Kosygin đã yêu cầu công bố như thể ông ấy đến
Bắc Kinh từ Hà Nội, không phải từ Irkutsk, và kết thúc cuộc thảo luận này ở
đây, với lý do là ông ấy "mệt mỏi".
They held a dinner at the house where our delegation was staying because
Zhou Enlai was coming over. We were told that the house had been occupied since
the time of the Cultural Revolution but we have now reserved it for you. Kang
Sheng, Li Xiannian, and almost all the others who had met us upon arrival at
the airport attended the dinner. Ahead of the dinner, they told us that Zhou
Enlai had been very busy but, in fact, as he himself told us, he had been
sleeping that afternoon. I mention this because we tried three times to meet
with the friends of our embassy in Beijing, but they turned us back saying that
Zhou Enlai was coming to meet us, but he did not, for the reason that I
explained.
At dinner, Zhou Enlai began the conversation by telling us that we would
also visit Nanjing, where I have had talks with Chiang Kai-shek, and you will
see the bridge there. Later, when we were served pork, I did not feel like
eating so I did not serve myself from it. You do not eat it, Zhou Enlai said.
No, I said to him, I do eat it but today I am very full and cannot eat. Whereas
I eat a lot of it, said Zhou Enlai, and opened the conversation with a
discussion about pork, to then lead to Kosygin. He told Kang Sheng that the
Soviets have accused us [the Chinese] of breaching the supply contracts about
pork and that we have created difficulties for them on this account, etc., etc.
Họ tổ chức tiệc tối tại ngôi nhà nơi đoàn đại biểu của chúng tôi đang ở
vì Chu Ân Lai sắp đến. Chúng tôi được thông báo rằng ngôi nhà đã có người ở từ
thời Cách mạng Văn hóa nhưng giờ chúng tôi đã dành riêng cho các bạn. Khang
Thịnh, Lý Tiên Niệm và hầu hết những người khác đã gặp chúng tôi khi đến sân
bay đều tham dự tiệc tối. Trước bữa tối, họ nói với chúng tôi rằng Chu Ân Lai
rất bận rộn nhưng thực tế, như chính ông ấy đã nói với chúng tôi, ông ấy đã ngủ
vào buổi chiều hôm đó. Tôi đề cập đến điều này vì chúng tôi đã cố gắng ba lần
để gặp những người bạn của đại sứ quán của chúng tôi ở Bắc Kinh, nhưng họ đã từ
chối chúng tôi và nói rằng Chu Ân Lai sẽ đến gặp chúng tôi, nhưng ông ấy đã
không đến, vì lý do mà tôi đã giải thích.
Trong bữa tối, Chu Ân Lai bắt đầu cuộc trò chuyện bằng cách nói với chúng
tôi rằng chúng tôi cũng sẽ đến thăm Nam Kinh, nơi tôi đã có cuộc hội đàm với
Tưởng Giới Thạch, và các bạn sẽ thấy cây cầu ở đó. Sau đó, khi chúng tôi được
phục vụ thịt lợn, tôi không muốn ăn nên tôi đã không tự phục vụ mình. Các bạn
không được ăn nó, Chu Ân Lai nói. Không, tôi nói với ông ấy, tôi có ăn nhưng
hôm nay tôi rất no và không thể ăn. Trong khi tôi ăn rất nhiều, Chu Ân Lai nói,
và mở đầu cuộc trò chuyện bằng một cuộc thảo luận về thịt lợn, sau đó dẫn đến
Kosygin. Ông ấy nói với Khang Sinh rằng Liên Xô đã cáo buộc chúng tôi [người
Trung Quốc] vi phạm hợp đồng cung cấp thịt lợn và chúng tôi đã gây khó khăn cho
họ vì lý do này, v.v., v.v.
I told him that the Soviet revisionists were the first to break the
contracts, the first to always launch accusations against us, and the Soviet
revisionists are used to doing all the time against all those who do not do
their bidding, in fact, Kosygin, Brezhnev, and the other Soviet revisionist
leaders, as well as all their comrades everywhere, are ready to do anything
against those who do not follow their lead. So Zhou Enlai deliberately opened
the conversation with the discussion on pork, just to get it started. Then, he
went on to explain that the Soviets also accuse the Chinese of not supplying
timber, but Zhou Enlai emphasized that we have not breached any of their
contracts, on the contrary, they are the ones who have breached them. For this
reason, we have not entered into any new contract with them, ever since then
and also not this year. I took the opportunity to let them know our point of
view, telling them that we have not split with them on account of pork, but
that there are more profound issues, very important issues between us, as we
know. Throughout the entire conversation at dinner Zhou Enlai spoke loudly.
Tôi nói với ông ấy rằng những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô là
những người đầu tiên phá vỡ các hợp đồng, những người đầu tiên luôn đưa ra
những lời buộc tội chống lại chúng tôi, và những người theo chủ nghĩa xét lại
Liên Xô đã quen với việc luôn làm như vậy với tất cả những ai không nghe theo
lệnh của họ, trên thực tế, Kosygin, Brezhnev và những nhà lãnh đạo theo chủ
nghĩa xét lại Liên Xô khác, cũng như tất cả những người đồng chí của họ ở khắp
mọi nơi, sẵn sàng làm bất cứ điều gì chống lại những ai không tuân theo sự chỉ
đạo của họ. Vì vậy, Chu Ân Lai cố tình mở đầu cuộc trò chuyện bằng cuộc thảo
luận về thịt lợn, chỉ để bắt đầu. Sau đó, ông ấy tiếp tục giải thích rằng Liên
Xô cũng cáo buộc Trung Quốc không cung cấp gỗ, nhưng Chu Ân Lai nhấn mạnh rằng
chúng tôi không vi phạm bất kỳ hợp đồng nào của họ, ngược lại, họ mới là những
người đã vi phạm chúng. Vì lý do này, chúng tôi đã không ký bất kỳ hợp đồng mới
nào với họ, kể từ đó và cả năm nay nữa. Tôi đã nhân cơ hội này để cho họ biết
quan điểm của chúng tôi, nói với họ rằng chúng tôi không chia rẽ với họ vì thịt
lợn, mà có những vấn đề sâu sắc hơn, những vấn đề rất quan trọng giữa chúng
tôi, như chúng ta đã biết. Trong suốt cuộc trò chuyện trong bữa tối, Chu Ân Lai
đều nói rất to.
COMRADE MEHMET SHEHU: Did Zhou Enlai not say anything
about how and why Kosygin came to China?
COMRADE RITA MARKO: He did not give us a proper
overview, [and] all that I am relaying he shared one after the other, in an
unsystematic manner. I told them that you know them on your own, that the
Soviet revisionists are capable of doing everything against us, let alone breach
contracts or remove specialists from our countries. This is why I do not find
the meeting you had with Kosygin to be appropriate. Then Zhou Enlai jumped in
and said, we have also been talking to the United States for 14 years. I
mentioned to him again that, in my personal opinion, it does not seem
appropriate that you met with Kosygin on these issues, on which another way
could have been found. You are too extremist, he told me, with a hurt look in
his face. I asked the translator to repeat these words to me once more to make
sure that I had not misunderstood them, and after the translator said that he
had not made any mistakes, I replied to Zhou Enlai that I am not an extremist
but a revolutionary who speaks openly.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Chu Ân Lai không nói gì về cách thức và lý do
Kosygin đến Trung Quốc sao?
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Ông ta không cho chúng ta một cái nhìn tổng quan
thích hợp, [và] tất cả những gì tôi đang truyền đạt, ông ta đều chia sẻ một
cách không có hệ thống. Tôi đã nói với họ rằng các ông tự biết họ, rằng những
người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô có khả năng làm mọi thứ chống lại chúng
ta, chứ đừng nói đến việc vi phạm hợp đồng hoặc trục xuất các chuyên gia khỏi
đất nước chúng ta. Đây là lý do tại sao tôi không thấy cuộc họp của ông với
Kosygin là phù hợp. Sau đó, Chu Ân Lai nhảy vào và nói, chúng tôi cũng đã nói
chuyện với Hoa Kỳ trong 14 năm. Tôi đã đề cập lại với ông ta rằng, theo ý kiến
cá nhân của tôi, có vẻ không phù hợp khi ông gặp Kosygin về những vấn đề này,
trong khi có thể tìm ra một cách khác. Ông quá cực đoan, ông ta nói với tôi,
với vẻ mặt đau khổ. Tôi yêu cầu người phiên dịch nhắc lại những lời này một lần
nữa để chắc chắn rằng tôi không hiểu sai, và sau khi người phiên dịch nói rằng
anh ta không mắc lỗi nào, tôi trả lời Chu Ân Lai rằng tôi không phải là một
người cực đoan mà là một người cách mạng lên tiếng một cách cởi mở.
He immediately turned to Kang Sheng with the words: How then to explain
Stalin’s meeting with Ribbentrop? We have been talking to the United States for
14 years; have we perhaps made concessions to the Americans during this time? I
intervened again and told him that you yourself, when you were in Tirana, told
us that you put forward a third-rank person to talk to the Americans, a person
who does nothing, and then in this concrete situation I do not think that your
meeting with Kosygin serves us. Have Soviet leaders perhaps been less fascist
than the Germans when Stalin met with them? Zhou Enlai [asked]. It was clear
that he was very hurt. Nobody is saying that, I replied.
It should be noted that during this dinner, which he hosted, he did not
raise a single toast to us.
Ông ta ngay lập tức quay sang Khang Sinh và nói: Vậy thì giải thích thế
nào về cuộc gặp của Stalin với Ribbentrop? Chúng ta đã đàm phán với Hoa Kỳ
trong 14 năm; có lẽ chúng ta đã nhượng bộ người Mỹ trong thời gian này? Tôi lại
xen vào và nói với ông ta rằng chính ông, khi ông ở Tirana, đã nói với chúng
tôi rằng ông đã đề cử một người cấp ba để đàm phán với người Mỹ, một người
không làm gì cả, và sau đó trong tình huống cụ thể này, tôi không nghĩ rằng
cuộc gặp của ông với Kosygin có ích cho chúng ta. Có lẽ các nhà lãnh đạo Liên
Xô đã ít phát xít hơn người Đức khi Stalin gặp họ? Chu Ân Lai [hỏi]. Rõ ràng là
ông ấy đã rất tổn thương. Không ai nói điều đó, tôi trả lời.
Cần lưu ý rằng trong bữa tối do ông ấy tổ chức này, ông ấy đã không nâng
ly chúc mừng chúng tôi một lần nào.
After we finished eating, around 9:30 or 10 p.m., Zhou Enlai got up and
invited us to go for talks. He suggested we bring along with us whomever we
wanted from the members of the delegation, but he brought along all the Chinese
individuals who were at the dinner. The conversation began on other issues from
those discussed at the dinner, like the issue of the delegation to be sent to
their celebration. We welcome the delegation you will send to us on the
occasion of the 20th anniversary of the proclamation of our Republic, he said.
Please tell comrade Enver and the other Albanian comrades to send a delegation
to us; we have also made this proposal through the ambassador. We have today
prepared a letter in which we express our wish also to invite the comrade of
the Marxist-Leninist Communist Party of Poland, so create the possibility for
him to come to China. I do not know if he is in Albania or not, Zhou Enlai
said. I do not know, I said, but I will inform the leadership.
Sau khi chúng tôi ăn xong, khoảng 9:30 hoặc 10 giờ tối, Chu Ân Lai đứng
dậy và mời chúng tôi đi đàm phán. Ông ấy đề nghị chúng tôi mang theo bất kỳ ai
chúng tôi muốn trong số các thành viên của phái đoàn, nhưng ông ấy mang theo
tất cả những cá nhân Trung Quốc có mặt tại bữa tối. Cuộc trò chuyện bắt đầu về
các vấn đề khác từ những vấn đề được thảo luận tại bữa tối, như vấn đề phái
đoàn được cử đến dự lễ kỷ niệm của họ. Chúng tôi hoan nghênh phái đoàn mà các
bạn sẽ cử đến chúng tôi nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày thành lập nước Cộng hòa
của chúng tôi, ông ấy nói. Xin hãy nói với đồng chí Enver và các đồng chí
Albania khác cử một phái đoàn đến với chúng tôi; chúng tôi cũng đã đưa ra đề
xuất này thông qua đại sứ. Hôm nay chúng tôi đã chuẩn bị một lá thư trong đó chúng
tôi bày tỏ mong muốn được mời đồng chí của Đảng Cộng sản Marxist-Leninist của
Ba Lan, do đó tạo điều kiện cho ông ấy đến Trung Quốc. Tôi không biết ông ấy có
ở Albania hay không, Chu Ân Lai nói. Tôi không biết, tôi nói, nhưng tôi sẽ
thông báo cho ban lãnh đạo.
Then, he began the conversation by saying that after attending the
funeral ceremony for Ho Chi Minh in Hanoi, since you are our friends, you came
to us in Beijing so we would like to inform you that Kosygin passed through
here, and we had a meeting with him at the airport. Of course, Comrade Enver
and the other Albanian leading comrades will ask you about this meeting, so I
would like to briefly inform you about this issue.
Four and a half years ago, after Kosygin went to Hanoi, he passed through
Beijing on his way to the Soviet Union and also met with Chairman Mao, who told
him back then that we would continue the polemics with you for another 10,000
years, but we will maintain state relations. On this occasion, we talked to him
then about trade issues, but later our relations became more and more strained,
not only on trade issues, but in all other aspects, getting to the point of the
current provocations. Current relations between our two countries are so
aggravated that they have reached a very low point.
Sau đó, ông bắt đầu cuộc trò chuyện bằng cách nói rằng sau khi dự lễ tang
Hồ Chí Minh tại Hà Nội, vì các bạn là bạn của chúng tôi, các bạn đã đến Bắc
Kinh với chúng tôi nên chúng tôi muốn thông báo với các bạn rằng Kosygin đã đi
qua đây và chúng tôi đã có cuộc gặp với ông ấy tại sân bay. Tất nhiên, Đồng chí
Enver và các đồng chí lãnh đạo Albania khác sẽ hỏi các bạn về cuộc gặp này, vì
vậy tôi muốn thông báo ngắn gọn cho các bạn về vấn đề này.
Bốn năm rưỡi trước, sau khi Kosygin đến Hà Nội, ông đã đi qua Bắc Kinh
trên đường đến Liên Xô và cũng đã gặp Chủ tịch Mao, người đã nói với ông ấy vào
thời điểm đó rằng chúng tôi sẽ tiếp tục tranh luận với các bạn trong 10.000 năm
nữa, nhưng chúng tôi sẽ duy trì quan hệ nhà nước. Vào dịp này, chúng tôi đã nói
chuyện với ông ấy về các vấn đề thương mại, nhưng sau đó quan hệ của chúng tôi
ngày càng căng thẳng, không chỉ về các vấn đề thương mại, mà còn ở mọi khía
cạnh khác, đi đến điểm của những hành động khiêu khích hiện tại. Quan hệ hiện
tại giữa hai nước chúng ta đã trở nên tồi tệ đến mức đã xuống mức rất thấp.
This issue is familiar both to your earlier ambassador Vasil Nathanaili
and to the new one. Even our trade contradictions [sic] with the Soviet Union
have broken down. Thus, in 1969 we did not enter into any trade agreements with
the Soviets, with the exception of some very small, insignificant agreement.
Our two countries are very critical of each other in the press and in the
diplomatic arena. When we name the Soviet revisionists by name in speeches,
their diplomats leave; when we do not mention them, they do not leave.
[Marko:] That is what we want, I intervened, for the revisionists to
leave from our places so that we can keep these clean.
Then, Zhou Enlai explained that earlier there were no incidents at the
border, but now there are major border incidents such as in Zhenbao, Xinjiang,
etc., where there have been armed clashes. Encouraging these conflicts, he
continued, the Soviets are transferring large military forces to the Far East.
Vấn đề này đã quá quen thuộc với cả đại sứ trước đây của ngài là Vasil
Nathanaili và đại sứ mới. Ngay cả những mâu thuẫn thương mại của chúng ta với
Liên Xô cũng đã tan vỡ. Do đó, vào năm 1969, chúng ta đã không ký bất kỳ hiệp
định thương mại nào với Liên Xô, ngoại trừ một số thỏa thuận rất nhỏ, không
đáng kể. Hai nước chúng ta rất chỉ trích nhau trên báo chí và trong lĩnh vực
ngoại giao. Khi chúng ta nêu đích danh những người theo chủ nghĩa xét lại Liên
Xô trong các bài phát biểu, các nhà ngoại giao của họ sẽ rời đi; khi chúng ta
không nhắc đến họ, họ sẽ không rời đi.
[Marko:] Đó là điều chúng ta muốn, tôi đã can thiệp, để những người theo
chủ nghĩa xét lại rời khỏi nơi của chúng ta để chúng ta có thể giữ cho nơi này
trong sạch.
Sau đó, Chu Ân Lai giải thích rằng trước đây không có sự cố nào ở biên
giới, nhưng bây giờ có những sự cố biên giới lớn như ở Zhenbao, Tân Cương,
v.v., nơi đã xảy ra các cuộc đụng độ vũ trang. Ông tiếp tục, khuyến khích những
xung đột này, Liên Xô đang chuyển lực lượng quân sự lớn đến Viễn Đông.
Although the border delegations of the two sides meet occasionally, the
problems are not resolved, and our governments continue to exchange reciprocal
notes without achieving any results. The Soviets had made a proposed to have
talks with us, but not a complete one. We made a clear and concrete proposal on
June 13th. After this, they sent us a document, to which we did not reply
because Brezhnev and then Gomułka praised American imperialism in their
speeches that were published at that time.
By assessing the situation that has emerged, we set ourselves the task of
making political and military preparations and we have openly stated that we
will fight to the end against all enemies. It was at this point that Zhou Enlai
said that in Lin Biao’s report at the Congress, it was said that the Soviets
had asked by phone to hold talks with us. Kang Sheng also told us about this,
adding that the telephone operator, on his own initiative, did not allow them
to get through. We criticized the telephone operator, who should not have acted
on his own initiative, Kang Sheng told us, [whereas] he should have reported to
the leadership, but, on the other hand, we praised him for the revolutionary
spirit and the hatred he expressed, which reflects the hatred of all our masses
towards them.
Mặc dù các phái đoàn biên giới của hai bên thỉnh thoảng gặp nhau, nhưng
các vấn đề vẫn chưa được giải quyết và chính phủ của chúng tôi vẫn tiếp tục
trao đổi công hàm qua lại mà không đạt được kết quả nào. Liên Xô đã đề xuất đàm
phán với chúng tôi, nhưng không phải là một đề xuất đầy đủ. Chúng tôi đã đưa ra
một đề xuất rõ ràng và cụ thể vào ngày 13 tháng 6. Sau đó, họ gửi cho chúng tôi
một tài liệu mà chúng tôi không trả lời vì Brezhnev và sau đó là Gomułka đã ca
ngợi chủ nghĩa đế quốc Mỹ trong các bài phát biểu được công bố vào thời điểm
đó.
Bằng cách đánh giá tình hình đã xuất hiện, chúng tôi tự đặt ra nhiệm vụ
chuẩn bị chính trị và quân sự và chúng tôi đã công khai tuyên bố rằng chúng tôi
sẽ chiến đấu đến cùng chống lại mọi kẻ thù. Vào thời điểm này, Chu Ân Lai đã
nói rằng trong báo cáo của Lâm Bưu tại Đại hội, người ta nói rằng Liên Xô đã
yêu cầu đàm phán với chúng tôi qua điện thoại. Khang Sinh cũng nói với chúng
tôi về điều này, đồng thời nói thêm rằng nhân viên tổng đài đã tự ý không cho
họ liên lạc. Chúng tôi chỉ trích người trực tổng đài, người không nên hành động
theo sáng kiến của riêng mình, Khang Sinh nói với chúng tôi, [trong khi] anh
ta nên báo cáo với lãnh đạo, nhưng mặt khác, chúng tôi khen ngợi anh ta vì tinh
thần cách mạng và lòng căm thù mà anh ta thể hiện, phản ánh lòng căm thù của
toàn thể quần chúng chúng ta đối với họ.
Then, Zhou Enlai said that they will reply to their note. He added:
Keeping in mind their entire path, we think that there is nothing to talk to
them about, that in the current situation the Soviet revisionists seek contacts
with them. Up until I was in Hanoi, Zhou Enlai continued, we avoided contacts
with them, but as soon as the Soviets learned that I was going to Vietnam to
attend Ho Chi Minh’s funeral, they hurried to take advantage of this occasion,
and this is why they immediately suspended talks with the Japanese Foreign
Minister and sent their delegation led by Kosygin in order to meet with me in
Hanoi. Since our delegation returned quickly to Beijing, the Soviet delegation
stayed in India, where they held talks with the government officials there. The
Soviet delegation arrived in Hanoi on September 6th, whereas I think that the
Albanian delegation arrived on September 8th. There, based on your proposal, Li
Xiannian, taking into account your opinion, did not respond to Kosygin’s
greeting.
[Marko:] When I said that this was the correct position, Zhou Enlai did
not speak.
Sau đó, Chu Ân Lai nói rằng họ sẽ trả lời công hàm của họ. Ông nói thêm:
Ghi nhớ toàn bộ chặng đường của họ, chúng tôi nghĩ rằng không có gì để nói
chuyện với họ, rằng trong tình hình hiện tại, những người theo chủ nghĩa xét
lại Liên Xô đang tìm cách liên lạc với họ. Cho đến khi tôi ở Hà Nội, Chu Ân Lai
tiếp tục, chúng tôi đã tránh liên lạc với họ, nhưng ngay khi Liên Xô biết rằng
tôi sẽ đến Việt Nam để dự tang lễ Hồ Chí Minh, họ đã vội vàng tận dụng cơ hội
này, và đây là lý do tại sao họ ngay lập tức đình chỉ các cuộc đàm phán với Bộ
trưởng Ngoại giao Nhật Bản và cử phái đoàn do Kosygin dẫn đầu đến gặp tôi tại
Hà Nội. Vì phái đoàn của chúng tôi nhanh chóng trở về Bắc Kinh, nên phái đoàn
Liên Xô ở lại Ấn Độ, nơi họ đã hội đàm với các quan chức chính phủ tại đó. Phái
đoàn Liên Xô đã đến Hà Nội vào ngày 6 tháng 9, trong khi tôi nghĩ rằng phái
đoàn Albania đã đến vào ngày 8 tháng 9. Tại đó, dựa trên đề xuất của ông, Lý
Tiên Niệm, đã cân nhắc đến ý kiến của ông, đã không trả lời lời chào của
Kosygin.
[Marko:] Khi tôi nói rằng đây là lập trường đúng đắn, Chu Ân Lai đã không
nói gì.
On the afternoon of September 9th, the Vietnamese Minister of Foreign
Affairs went to at Li Xiannian and informed the Chinese delegation about the
Soviet request for a Sino-Soviet meeting at the prime ministerial level. When
you left for Beijing, Zhou Enlai told us, we had just considered the Soviet
proposal and, after talking to Mao Zedong and Lin Biao, we replied through the
Vietnamese that we could have a meeting at the airport in Beijing. But when our
response arrived in Hanoi, Kosygin had left Vietnam [and] he received our
response late. The Vietnamese informed us that the Soviets were also willing
for him to come from Irkutsk, but they proposed that it be publicly announced
as if he had come from Hanoi. On instructions from Chairman Mao, we accepted the
meeting with Kosygin and talked to him for three and a half hours, and after we
had lunch, he left. There is a reason for their hurry to have this meeting.
Zhou said: We wanted to know why they asked for it so urgently. I want to
emphasize, he continued, that the talks had nothing to do with the party; they
were talks along the state channel. At this meeting, the Soviets asked that the
most urgent problems between us be resolved.
Chiều ngày 9 tháng 9, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam đã đến gặp Lý Tiên
Niệm và thông báo với phái đoàn Trung Quốc về yêu cầu của Liên Xô về một cuộc
họp Trung-Xô ở cấp thủ tướng. Khi các ngài rời Bắc Kinh, Chu Ân Lai nói với
chúng tôi, chúng tôi vừa xem xét đề xuất của Liên Xô và sau khi nói chuyện với
Mao Trạch Đông và Lâm Bưu, chúng tôi đã trả lời thông qua người Việt Nam rằng
chúng tôi có thể họp tại sân bay ở Bắc Kinh. Nhưng khi phản hồi của chúng tôi
đến Hà Nội, Kosygin đã rời Việt Nam [và] ông ấy nhận được phản hồi của chúng
tôi muộn. Phía Việt Nam thông báo với chúng tôi rằng Liên Xô cũng muốn ông ấy
đến từ Irkutsk, nhưng họ đề xuất rằng nên công khai như thể ông ấy đến từ Hà
Nội. Theo chỉ thị của Chủ tịch Mao, chúng tôi đã chấp nhận cuộc họp với Kosygin
và nói chuyện với ông ấy trong ba tiếng rưỡi, và sau khi chúng tôi ăn trưa, ông
ấy đã rời đi. Có một lý do khiến họ vội vàng tổ chức cuộc họp này. Chu nói:
Chúng tôi muốn biết tại sao họ lại yêu cầu gấp như vậy. Tôi muốn nhấn mạnh, ông
ấy tiếp tục, rằng các cuộc đàm phán không liên quan gì đến đảng; đó là các cuộc
đàm phán theo kênh nhà nước. Tại cuộc họp này, Liên Xô đã yêu cầu giải quyết
những vấn đề cấp bách nhất giữa chúng ta.
Before we had the talk, we put forward two important conditions for the
Soviets: first, that we will continue the theoretical polemics against them,
but this should not hinder relations between our two sides; secondly, as for
the rumors circulating in the Soviet Union that you will bomb our atomic bases,
we warn you and want you to know that in such a case, you will have entered
into a war with us. And for this reason we are mobilizing the people for war.
The whole world is now saying that the Sino-Soviet border is a very tense
situation and that a war between the Soviets and us is almost about to start.
These words circulate because of the news broadcast by the Soviet Union itself
and the American and Japanese news agencies. However, Zhou Enlai said, the
situation at the border is not as tense as it is made out to be. We said to
Kosygin that we are willing to talk about resolving the border problems. But
because the talks can take a long time, before this problem is definitively
settled, it would be good to find a temporary solution, as we have done with
India and other bordering countries.
Trước khi chúng ta nói chuyện, chúng tôi đã đưa ra hai điều kiện quan
trọng cho Liên Xô: thứ nhất, chúng tôi sẽ tiếp tục tranh luận lý thuyết chống
lại họ, nhưng điều này không được cản trở mối quan hệ giữa hai bên; thứ hai,
đối với những tin đồn lan truyền ở Liên Xô rằng các ông sẽ ném bom các căn cứ
nguyên tử của chúng tôi, chúng tôi cảnh báo các ông và muốn các ông biết rằng
trong trường hợp như vậy, các ông sẽ tham gia vào một cuộc chiến tranh với
chúng tôi. Và vì lý do này, chúng tôi đang huy động nhân dân cho chiến tranh.
Toàn thế giới hiện đang nói rằng biên giới Trung-Xô là một tình hình rất
căng thẳng và một cuộc chiến tranh giữa Liên Xô và chúng tôi sắp bắt đầu. Những
lời này lan truyền vì tin tức do chính Liên Xô và các hãng thông tấn của Mỹ và
Nhật Bản đưa tin. Tuy nhiên, Chu Ân Lai nói rằng tình hình ở biên giới không
căng thẳng như người ta vẫn nghĩ. Chúng tôi đã nói với Kosygin rằng chúng tôi
sẵn sàng đàm phán để giải quyết các vấn đề biên giới. Nhưng vì các cuộc đàm
phán có thể mất nhiều thời gian, trước khi vấn đề này được giải quyết dứt điểm,
nên sẽ tốt hơn nếu tìm ra một giải pháp tạm thời, như chúng tôi đã làm với Ấn
Độ và các nước có chung biên giới khác.
To this end, we propose to maintain the status quo at the border, to
avoid armed conflicts between the two sides, not to open fire on each other,
not to violate the airspace, not to obstruct water navigation, and that the
troops of both sides should leave the regions which need to be discussed. We
put forward to them that inhabitants of some border regions be allowed to enter
into the territory according to their needs and pasturing. These were our
proposals for the temporary solution of the border problem, Zhou Enlai said at
the conclusion of this topic.
Kosygin was generally in agreement with our proposals and promised to
report everything to the Politburo. We also told him that we would report to
Chairman Mao Zedong. By taking these measures, we think that we will reduce the
tension that exists at the border between our two countries, he added.
Để đạt được mục đích này, chúng tôi đề xuất duy trì nguyên trạng tại biên
giới, tránh xung đột vũ trang giữa hai bên, không nổ súng vào nhau, không xâm
phạm không phận, không cản trở giao thông đường thủy và quân đội của cả hai bên
phải rời khỏi các khu vực cần thảo luận. Chúng tôi đề xuất với họ rằng người
dân ở một số khu vực biên giới được phép vào lãnh thổ theo nhu cầu và mục đích
chăn thả của họ. Đây là những đề xuất của chúng tôi để giải quyết tạm thời vấn
đề biên giới, Chu Ân Lai phát biểu khi kết thúc chủ đề này.
Kosygin nói chung đồng ý với các đề xuất của chúng tôi và hứa sẽ báo cáo
mọi việc lên Bộ Chính trị. Chúng tôi cũng nói với ông ấy rằng chúng tôi sẽ báo
cáo với Chủ tịch Mao Trạch Đông. Bằng cách thực hiện các biện pháp này, chúng
tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ giảm bớt căng thẳng hiện có tại biên giới giữa hai
nước, ông nói thêm.
Then, he continued, we talked to Kosygin about issues related to trade
and rail and air transportation and told him that for our part, we would
respect the agreements. We also talked about the reciprocal exchange of
ambassadors. These were the main topics of the conversation we had.
In our opinion, said Zhou Enlai, the Soviets will not change the plan of
deploying their armed forces near our border, so we must prepare and continue
mobilizing the masses for war, because they can try to deceive us, so a
surprise attack on their part cannot be ruled out. We know that there are also
adventurous people in the leadership of the Soviet Union, people who make the
wrong calculations. By attacking first, they think that they have the advantage
and will win. The Americans have said the same thing. There is no unity within
the Soviet leadership, he added. In the chaotic situation they have put
themselves in, they may make the wrong decision.
Sau đó, ông tiếp tục, chúng tôi đã nói chuyện với Kosygin về các vấn đề
liên quan đến thương mại, vận tải đường sắt và hàng không và nói với ông ấy
rằng về phần mình, chúng tôi sẽ tôn trọng các thỏa thuận. Chúng tôi cũng đã nói
về việc trao đổi đại sứ qua lại. Đây là những chủ đề chính của cuộc trò chuyện
mà chúng tôi đã có.
Theo chúng tôi, Chu Ân Lai nói, Liên Xô sẽ không thay đổi kế hoạch triển
khai lực lượng vũ trang của họ gần biên giới của chúng tôi, vì vậy chúng tôi
phải chuẩn bị và tiếp tục huy động quần chúng cho chiến tranh, vì họ có thể cố
gắng lừa dối chúng tôi, vì vậy không thể loại trừ khả năng họ sẽ tấn công bất
ngờ. Chúng tôi biết rằng cũng có những người thích phiêu lưu trong giới lãnh
đạo Liên Xô, những người tính toán sai lầm. Bằng cách tấn công trước, họ nghĩ
rằng họ có lợi thế và sẽ giành chiến thắng. Người Mỹ cũng đã nói như vậy. Không
có sự thống nhất trong giới lãnh đạo Liên Xô, ông nói thêm. Trong tình hình hỗn
loạn mà họ đã tự đặt mình vào, họ có thể đưa ra quyết định sai lầm.
This forces us to always be vigilant. Nevertheless, there is also the
possibility that the tension decreases. If this proves to be the case, even for
a short time, we think that it will be useful for us. And this can be achieved,
he said, because the Soviets preach so much about peace, [and] the Soviet
people do not support war. The decrease in tension between our two countries,
continued Zhou Enlai, will influence Soviet revisionists to demobilize their
forces. These situations are in our favor, because they help us by giving us
time.
What do you think about these issues?
[Marko:] This is how you judge these issues, I replied, we said what we
think, which is not in agreement with you.
COMRADE ENVER HOXHA: It would be beautiful if they could
also deceive the Americans this way, to demobilize, as the Chinese naively
think, so that we gain time, mobilize, become stronger. Is it possible to
disarm the imperialists and the revisionists?
Điều này buộc chúng ta phải luôn cảnh giác. Tuy nhiên, cũng có khả năng
căng thẳng sẽ giảm xuống. Nếu điều này chứng minh là đúng, ngay cả trong một
thời gian ngắn, chúng tôi nghĩ rằng nó sẽ có ích cho chúng tôi. Và điều này có
thể đạt được, ông nói, bởi vì Liên Xô rao giảng rất nhiều về hòa bình, [và]
người dân Liên Xô không ủng hộ chiến tranh. Chu Ân Lai tiếp tục, sự giảm căng
thẳng giữa hai nước chúng ta sẽ ảnh hưởng đến những người theo chủ nghĩa xét
lại Liên Xô để giải giáp lực lượng của họ. Những tình huống này có lợi cho
chúng ta, vì chúng giúp chúng ta bằng cách cho chúng ta thời gian.
Ông nghĩ gì về những vấn đề này?
[Marko:] Đây là cách ông đánh giá những vấn đề này, tôi trả lời, chúng
tôi đã nói những gì chúng tôi nghĩ, điều đó không phù hợp với ông.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Sẽ thật tuyệt nếu họ cũng có thể lừa dối người Mỹ
theo cách này, để giải giáp, như người Trung Quốc ngây thơ nghĩ, để chúng ta có
thêm thời gian, huy động, trở nên mạnh mẽ hơn. Liệu có thể giải giáp được những
kẻ theo chủ nghĩa đế quốc và xét lại không?
COMRADE RITA MARKO: Before the Soviet delegation
departed for Hanoi, Zhou Enlai told us, the Soviets had requested that the
plane that would take the delegation to Vietnam pass through China - a large
plane with 700 seats, which would also transport the supplies for embalming Ho
Chi Minh, but we did not allow it, demanded as a condition that there would also
be a Chinese pilot and radio operator. They did not agree to this, so the plane
passed through India, etc.
When Zhou Enlai expressed the opinion that if the Soviets come to an
agreement with the Chinese they would demobilize, that they were for peace,
etc., I stressed once again what the Soviet revisionists are, that we know them
very well. Yes, they have disagreements within the leadership, Zhou Enlai said.
Even better, I again intervened, we should work towards having these
disagreements increase, in order for them to be divided even further and so
that we can gain from this situation, so I think that this meeting was mistaken
and it has served them. He did not like that.
ĐỒNG TÁC RITA MARKO: Trước khi phái đoàn Liên Xô khởi hành đến Hà Nội,
Chu Ân Lai đã nói với chúng tôi rằng, Liên Xô đã yêu cầu máy bay đưa phái đoàn
đến Việt Nam phải đi qua Trung Quốc - một chiếc máy bay lớn với 700 chỗ ngồi,
cũng sẽ vận chuyển vật tư để ướp xác Hồ Chí Minh, nhưng chúng tôi không cho
phép, yêu cầu điều kiện là phải có một phi công và nhân viên vô tuyến người
Trung Quốc. Họ không đồng ý với điều này, vì vậy máy bay đã đi qua Ấn Độ, v.v.
Khi Chu Ân Lai bày tỏ quan điểm rằng nếu Liên Xô đạt được thỏa thuận với
Trung Quốc, họ sẽ giải ngũ, rằng họ ủng hộ hòa bình, v.v., tôi đã nhấn mạnh một
lần nữa những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô là gì, rằng chúng ta biết
rất rõ về họ. Đúng, họ có những bất đồng trong giới lãnh đạo, Chu Ân Lai nói.
Thậm chí tốt hơn, tôi lại can thiệp, chúng ta nên làm việc để những bất đồng
này gia tăng, để họ bị chia rẽ hơn nữa và để chúng ta có thể hưởng lợi từ tình
hình này, vì vậy tôi nghĩ rằng cuộc họp này là sai lầm và nó có lợi cho họ. Ông
ấy không thích điều đó.
Nevertheless, he again took the floor began elaborating on this issue,
explaining that the first reason why the Soviets were forced to have this
meeting is so they can put pressure on the United States, which demand great
concessions from the Soviet Union. He then addressed the issue of West Berlin,
for which nothing has been done and will not be done, spoke about the Paris
conference on Vietnam, where talks are not going the way the Soviets want,
about Nixon's visit to Romania and not to the Soviet Union, etc. All these
[issues] have greatly preoccupied the Soviet Union, and therefore, with this
meeting, the Soviets want to achieve something big before now going to the UN
on the eve of the General Assembly meeting.
The second reason, Zhou Enlai continued, is that there are great internal
difficulties in the Soviet Union. It keeps around one million soldiers along
the Chinese border and in Mongolia. The Warsaw Pact forces are supported by the
governments of the respective countries, whereas the supply of food, clothing,
and so on, to the Soviet army in the border area with China is very difficult.
The same situation exists for housing. There are two paths they must choose,
either to go to war against us, or to ease the tension. Winter is now
approaching, [and] winter is very harsh in the place where they have their
forces. They only have seven divisions in barracks in Mongolia. Plus, they
cannot place the big machines they have either in the barracks or in tents.
Tuy nhiên, ông lại lên tiếng và bắt đầu giải thích về vấn đề này, giải
thích rằng lý do đầu tiên khiến Liên Xô buộc phải tổ chức cuộc họp này là để họ
có thể gây áp lực lên Hoa Kỳ, quốc gia đòi hỏi Liên Xô phải nhượng bộ rất
nhiều. Sau đó, ông đề cập đến vấn đề Tây Berlin, vấn đề mà chưa có gì được thực
hiện và sẽ không được thực hiện, nói về hội nghị Paris về Việt Nam, nơi các
cuộc đàm phán không diễn ra theo cách mà Liên Xô mong muốn, về chuyến thăm
Romania của Nixon chứ không phải Liên Xô, v.v. Tất cả những [vấn đề] này đã
khiến Liên Xô bận tâm rất nhiều, và do đó, với cuộc họp này, Liên Xô muốn đạt
được điều gì đó lớn lao trước khi đến Liên Hợp Quốc vào đêm trước cuộc họp của
Đại hội đồng.
Lý do thứ hai, Chu Ân Lai tiếp tục, là có những khó khăn nội bộ lớn ở
Liên Xô. Liên Xô duy trì khoảng một triệu quân dọc biên giới Trung Quốc và Mông
Cổ. Lực lượng Hiệp ước Warsaw được chính phủ các nước hỗ trợ, trong khi việc
cung cấp thực phẩm, quần áo, v.v. cho quân đội Liên Xô ở khu vực biên giới với
Trung Quốc rất khó khăn. Tình hình tương tự cũng xảy ra đối với nhà ở. Có hai
con đường họ phải lựa chọn, hoặc là tiến hành chiến tranh chống lại chúng ta,
hoặc là làm dịu căng thẳng. Mùa đông đang đến gần, [và] mùa đông rất khắc
nghiệt ở nơi họ có lực lượng. Họ chỉ có bảy sư đoàn trong doanh trại ở Mông Cổ.
Thêm vào đó, họ không thể đặt những cỗ máy lớn mà họ có trong doanh trại hoặc
trong lều.
The third reason, Zhou Enlai continued, is that there are stupid people
in the leadership of the Soviet Union. There are different opinions within the
Soviet leadership on the issue of war; some are for war, some for peace. This
was also apparent in Kosygin’s facial expressions, said Zhou Enlai. Kosygin
himself is for the lowering of tension, because being a great economist, he is
well aware of the severe consequences of war.
[Marko:] Kosygin is a vile wolf, I interrupted him, before being an
economist, [and] he is in the first place a political man, because on economic
issues there are plenty people who can help him; he is a revisionist
ideological leader willing to do anything, and it is therefore not coincidental
that they bring him out on stage constantly.
Lý do thứ ba, Chu Ân Lai tiếp tục, là có những người ngu ngốc trong giới
lãnh đạo Liên Xô. Có nhiều ý kiến khác nhau trong giới lãnh đạo Liên Xô về
vấn đề chiến tranh; một số ủng hộ chiến tranh, một số ủng hộ hòa bình. Điều này
cũng thể hiện rõ trên nét mặt của Kosygin, Chu Ân Lai nói. Bản thân Kosygin ủng
hộ việc giảm căng thẳng, bởi vì là một nhà kinh tế vĩ đại, ông ấy nhận thức rõ
về hậu quả nghiêm trọng của chiến tranh.
[Marko:] Kosygin là một con sói đê tiện, tôi đã ngắt lời ông ấy, trước
khi trở thành một nhà kinh tế, [và] trước hết ông ấy là một chính trị gia, bởi
vì về các vấn đề kinh tế có rất nhiều người có thể giúp ông ấy; ông ấy là một
nhà lãnh đạo tư tưởng xét lại sẵn sàng làm bất cứ điều gì, và do đó không phải
ngẫu nhiên mà họ liên tục đưa ông ấy ra sân khấu.
Zhou Enlai then said that the Moscow meeting proved that the Soviet Union
had lost the authority that it once had and could not move the conductor’s
baton as it did before, that many other parties condemn [the Soviet Union] for
the steps it takes in connection with increasing the tension on the border with
us. Only those parties that receive material assistance from the Soviet Union
now support it in its adventures against China.
COMRADE ENVER HOXHA: Zhou Enlai seems like a smart man,
but from what he has discussed with Rita, he sounds like a great fool. He does
not hide it at all, and almost openly says it, that he agrees to help the
Soviet Union.
COMRADE RITA MARKO: The possibility that the Soviets
will lie to us cannot be ruled out, Zhou Enlai again emphasized, therefore we
are making great preparations to face the most difficult scenario. We will
prove [it] with facts in case they take concrete actions.
Chu Ân Lai sau đó nói rằng cuộc họp ở Moscow chứng minh rằng Liên Xô đã
mất đi thẩm quyền mà họ từng có và không thể di chuyển cây gậy chỉ huy như
trước đây, rằng nhiều bên khác lên án [Liên Xô] vì những bước đi của họ liên
quan đến việc gia tăng căng thẳng ở biên giới với chúng tôi. Chỉ những bên nhận
được sự hỗ trợ vật chất từ Liên Xô hiện mới ủng hộ họ trong các cuộc phiêu
lưu chống lại Trung Quốc.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Chu Ân Lai có vẻ là một người thông minh, nhưng qua
những gì ông ấy đã thảo luận với Rita, ông ấy có vẻ như là một kẻ ngốc nghếch.
Ông ấy không hề che giấu, và gần như công khai nói rằng ông ấy đồng ý giúp Liên
Xô.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Không thể loại trừ khả năng Liên Xô sẽ nói dối chúng
ta, Chu Ân Lai một lần nữa nhấn mạnh, do đó chúng ta đang chuẩn bị rất kỹ lưỡng
để đối mặt với kịch bản khó khăn nhất. Chúng ta sẽ chứng minh [điều đó] bằng sự
thật trong trường hợp họ có hành động cụ thể.
There are divergences within the Soviet leadership, [and] we will
continue our polemics with them, said Zhou Enlai, but at the same time we will
also hold talks on the issues I mentioned.
Among other things, this meeting also helped us with intelligence
gathering.
[Marko:] I intervened at this point and said, but are the Soviet
revisionists stupid, on their part, and do they perhaps not even try to gather
intelligence against you?
That is correct, he said, these things are reciprocal, dialectical, but
one should consider it carefully, because it is not like you say, he said to
me. There was a debate here between us, him insisting on his opinions and I in
mine, emphasizing to him that they make and will make every effort to get out
of the difficult situations in which they find themselves.
Có những bất đồng trong giới lãnh đạo Liên Xô, [và] chúng tôi sẽ tiếp tục
tranh luận với họ, Chu Ân Lai nói, nhưng đồng thời chúng tôi cũng sẽ đàm phán
về các vấn đề tôi đã đề cập.
Trong số những thứ khác, cuộc họp này cũng giúp chúng tôi thu thập thông
tin tình báo.
[Marko:] Tôi đã can thiệp vào thời điểm này và nói, nhưng những người
theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô có ngu ngốc không, về phía họ, và có lẽ họ thậm
chí không cố gắng thu thập thông tin tình báo chống lại các bạn?
Đúng vậy, ông ấy nói, những điều này là có đi có lại, biện chứng, nhưng
người ta nên cân nhắc kỹ lưỡng, bởi vì nó không giống như bạn nói, ông ấy nói
với tôi. Có một cuộc tranh luận ở đây giữa chúng tôi, ông ấy nhấn mạnh vào quan
điểm của mình và tôi nhấn mạnh vào quan điểm của tôi, nhấn mạnh với ông ấy rằng
họ đang và sẽ nỗ lực hết sức để thoát khỏi những tình huống khó khăn mà họ đang
gặp phải.
Zhou Enlai then spoke about the internal situation of the Soviet Union
and the state of its relations with its allies. Under these circumstances, he
continued, [the Soviet Union] will try to get out of this situation, therefore
we must be vigilant. Again I [Marko] pointed out that precisely under these
difficult circumstances for them, this meeting does not seem right to me, but
Zhou Enlai told me that I am not approaching this issue dialectically.
Chairman Mao, he emphasized, says that peace can turn into war, but this
requires a process, just as peace talks can begin after the conclusion of war.
It may happen that today you are talking, but tomorrow war breaks out. Even in
the talks that are held, like the ones we had, there are still elements of war,
because we do not agree with them on many things, so this is also a war.
Chu Ân Lai sau đó nói về tình hình nội bộ của Liên Xô và tình hình quan
hệ của nước này với các đồng minh. Trong những hoàn cảnh này, ông tiếp tục,
[Liên Xô] sẽ cố gắng thoát khỏi tình hình này, do đó chúng ta phải cảnh giác.
Một lần nữa, tôi [Marko] chỉ ra rằng chính xác là trong những hoàn cảnh khó
khăn này đối với họ, cuộc họp này có vẻ không phù hợp với tôi, nhưng Chu Ân Lai
nói với tôi rằng tôi không tiếp cận vấn đề này một cách biện chứng.
Chủ tịch Mao, ông nhấn mạnh, nói rằng hòa bình có thể biến thành chiến
tranh, nhưng điều này đòi hỏi một quá trình, giống như các cuộc đàm phán hòa
bình có thể bắt đầu sau khi chiến tranh kết thúc. Có thể xảy ra trường hợp hôm
nay các bạn đang nói, nhưng ngày mai chiến tranh sẽ nổ ra. Ngay cả trong các
cuộc đàm phán được tổ chức, giống như những cuộc đàm phán mà chúng ta đã có,
vẫn có những yếu tố của chiến tranh, bởi vì chúng ta không đồng ý với họ về
nhiều vấn đề, vì vậy đây cũng là một cuộc chiến tranh.
COMRADE MEHMET SHEHU: With this they show that they fully
agree with the Vietnamese who are having talks with the Americans in Paris.
COMRADE RITA MARKO: We must make efforts to avoid war,
said Zhou Enlai.
At the dinner he hosted, he did not toast to us, though he tried to say a
few kind words [about us]. When Zhou Enlai told us about the talks he had had
with Kosygin, I told him that we are not up to date on the news, so we want to
know why this meeting is kept secret. Kang Sheng denied what he had told us in
the conversation we had with him and emphasized that he was only talking about
not saying that Kosygin came to China after arriving in Irkutsk, but to say
that he had come from Hanoi.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Với điều này, họ cho thấy họ hoàn toàn đồng ý với
những người Việt Nam đang đàm phán với người Mỹ tại Paris.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Chúng ta phải nỗ lực để tránh chiến tranh, Chu Ân
Lai nói.
Trong bữa tối do ông ấy tổ chức, ông ấy không nâng ly chúc mừng chúng
tôi, mặc dù ông ấy đã cố gắng nói một vài lời tử tế [về chúng tôi]. Khi Chu Ân
Lai kể với chúng tôi về các cuộc đàm phán mà ông ấy đã có với Kosygin, tôi đã
nói với ông ấy rằng chúng tôi không cập nhật tin tức, vì vậy chúng tôi muốn
biết tại sao cuộc họp này lại được giữ bí mật. Khang Sinh đã phủ nhận những gì
ông ấy đã nói với chúng tôi trong cuộc trò chuyện mà chúng tôi đã có với ông ấy
và nhấn mạnh rằng ông ấy chỉ nói rằng không nói rằng Kosygin đã đến Trung Quốc
sau khi đến Irkutsk, mà nói rằng ông ấy đã đến từ Hà Nội.
Early in the morning, since were leaving early, Kang Sheng came to say
goodbye along with two other members of the Politburo of the Central Committee,
Xie Fuzhi and Yao Wenyuan. Kang Sheng said to us that Zhou Enlai was very busy
with work, however, at 6 o’clock in the morning, he asked me by phone to
apologize to you that last night at dinner he forgot to toast us. When we went
to the airport with Kang Sheng, we found there Li Xiannian and some others
waiting to say goodbye to us. Li Xiannian told us the same thing as Kang Sheng.
From Beijing we went to Nanjing and then to Shanghai.
COMRADE ENVER HOXHA: Zhou Enlai “forgot” to make a toast
because he and his friends are predisposed to forget. What did you see during
your visits outside of Beijing?
Sáng sớm, vì chúng tôi đi sớm, Khang Sinh đã đến chào tạm biệt cùng với
hai thành viên khác của Bộ Chính trị Ủy ban Trung ương là Tạ Phúc Trí và Diêu
Văn Nguyên. Khang Sinh nói với chúng tôi rằng Chu Ân Lai rất bận rộn với công
việc, tuy nhiên, lúc 6 giờ sáng, ông ấy đã gọi điện cho tôi để xin lỗi các bạn
rằng tối qua trong bữa tối ông ấy đã quên nâng ly chúc mừng chúng tôi. Khi
chúng tôi ra sân bay cùng Khang Sinh, chúng tôi thấy Lý Tiên Niệm và một số
người khác đang đợi để chào tạm biệt chúng tôi. Lý Tiên Niệm cũng nói với chúng
tôi như vậy với Khang Sinh. Từ Bắc Kinh, chúng tôi đến Nam Kinh rồi đến Thượng
Hải.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Chu Ân Lai “quên” nâng ly vì ông ấy và những người
bạn của ông ấy có xu hướng quên. Các bạn đã thấy gì trong những chuyến thăm bên
ngoài Bắc Kinh?
COMRADE RITA MARKO: Everywhere, even in the enterprise,
there was talk of war. [Albanian ambassador] Xhoxhi [sic] Robo also noticed
this.[2]
They speak like this all around Beijing, he told us. This was the impression we
had at the military unit that we visited. In Nanjing, also, everyone spoke only
about war preparations, even the Politburo member who received us there, and
then they speak about their formula “struggle criticism - transformation.”
Preparing for war is their first task everywhere in China. The entire
Chinese economy is now mobilized to serve this purpose. The other Politburo
member working in Shanghai spoke to us this way as well. There, they took us to
visit a ship building plant, where they produced parts for submarines, one of
which we visited while still not finished, and we also visited a military ship
equipped with torpedoes. There is also a submarine base there. The plant looked
very big, [and] they told us that 7,500 workers work there.
ĐỒNG CHỦ RITA MARKO: Mọi nơi, ngay cả trong doanh nghiệp, người ta đều
nói về chiến tranh. [Đại sứ Albania] Xhoxhi [sic] Robo cũng nhận thấy điều
này.[2] Họ nói như vậy khắp Bắc Kinh, ông ấy nói với chúng tôi. Đây là ấn tượng
mà chúng tôi có được tại đơn vị quân đội mà chúng tôi đã đến thăm. Ở Nam Kinh,
mọi người cũng chỉ nói về việc chuẩn bị chiến tranh, ngay cả thành viên Bộ
Chính trị đã tiếp chúng tôi ở đó, và sau đó họ nói về công thức của họ là
"đấu tranh phản biện - chuyển đổi".
Chuẩn bị cho chiến tranh là nhiệm vụ đầu tiên của họ ở khắp Trung Quốc.
Toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc hiện đang được huy động để phục vụ mục đích này.
Một thành viên Bộ Chính trị khác làm việc tại Thượng Hải cũng đã nói với chúng
tôi theo cách này. Ở đó, họ đưa chúng tôi đến thăm một nhà máy đóng tàu, nơi họ
sản xuất các bộ phận cho tàu ngầm, một trong số đó chúng tôi đã đến thăm khi
vẫn chưa hoàn thành, và chúng tôi cũng đã đến thăm một tàu quân sự được trang
bị ngư lôi. Ngoài ra còn có một căn cứ tàu ngầm ở đó. Nhà máy trông rất lớn,
[và] họ nói với chúng tôi rằng có 7.500 công nhân làm việc ở đó.
As far as we noticed, wherever we went outside of Beijing, the people we
talked to did not say a single word about Kosygin’s meeting with Zhou Enlai, in
fact they would not get into it at all, whereas for our part, when we talked to
them, we used every opportunity to speak to them, including during car rides,
to tell them what the Soviet revisionists are, but the answers they would give
us were general.
Our view is that the Chinese leaders, although they talk a lot about the
war, are predisposed to have talks with the Soviet revisionists, to get closer
to them.
COMRADE ENVER HOXHA: The Chinese leaders are entirely
predisposed to help the revisionist traitors of the Soviet Union, [and] they
support friendly relations with the Soviet Union done quickly and on a large
scale.
Theo như chúng tôi nhận thấy, bất cứ nơi nào chúng tôi đến ngoài Bắc
Kinh, những người chúng tôi nói chuyện đều không nói một lời nào về cuộc gặp
của Kosygin với Chu Ân Lai, thực tế là họ không hề nói về nó, trong khi về phần
chúng tôi, khi chúng tôi nói chuyện với họ, chúng tôi đã tận dụng mọi cơ hội để
nói chuyện với họ, kể cả trong những chuyến đi bằng ô tô, để nói với họ về
những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô, nhưng câu trả lời họ đưa ra cho
chúng tôi chỉ là chung chung.
Quan điểm của chúng tôi là các nhà lãnh đạo Trung Quốc, mặc dù họ nói rất
nhiều về chiến tranh, nhưng có khuynh hướng đàm phán với những người theo chủ
nghĩa xét lại Liên Xô, để gần gũi hơn với họ.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Các nhà lãnh đạo Trung Quốc hoàn toàn có khuynh
hướng giúp đỡ những kẻ phản bội theo chủ nghĩa xét lại của Liên Xô, [và] họ ủng
hộ quan hệ hữu nghị với Liên Xô được thực hiện nhanh chóng và trên quy mô lớn.
COMRADE MEHMET SHEHU: They had only a meeting and already
agreed to exchange ambassadors, to resolve border issues, etc. The prime
ministers of two big states do not meet for nothing.
COMRADE ENVER HOXHA: Zhou Enlai puts forward in a meeting
with Kosygin all those issues that serve to strengthen the Soviet Union’s
position vis-à-vis the American imperialists. The Chinese leaders do this
consciously. They know that the position of the Soviet revisionists within the
country is weak, but with their efforts, they help them consolidate their
situation and thus further aggravate their rule over the Soviet people. With
this they also helped the Soviet Union regain its prestige, which had been battered,
both in front of the satellites and in front of all the other parties. So, at a
time when this prestige has been battered by the Soviet adventurist revisionist
policy toward China, the Chinese leaders hold a meeting, and with this create
the illusion that the Soviet Union somehow does not pursue an adventurist
policy, but that it is trying to find a solution to the disputes. This is a
form of assistance they provide to the traitors in Moscow.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Họ chỉ họp và đã nhất trí trao đổi đại sứ, giải
quyết các vấn đề biên giới, v.v. Thủ tướng của hai quốc gia lớn không gặp nhau
vô ích.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Chu Ân Lai đưa ra trong cuộc họp với Kosygin tất cả
các vấn đề nhằm củng cố vị thế của Liên Xô đối với đế quốc Mỹ. Các nhà lãnh đạo
Trung Quốc làm điều này một cách có ý thức. Họ biết rằng vị thế của những người
theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô trong nước rất yếu, nhưng với những nỗ lực của
mình, họ giúp họ củng cố tình hình và do đó làm trầm trọng thêm sự thống trị
của họ đối với nhân dân Liên Xô. Với điều này, họ cũng giúp Liên Xô lấy lại uy
tín đã bị tổn hại, cả trước các nước vệ tinh và trước tất cả các bên khác. Vì
vậy, vào thời điểm uy tín này bị tổn hại bởi chính sách xét lại phiêu lưu của
Liên Xô đối với Trung Quốc, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp
và với điều này tạo ra ảo tưởng rằng Liên Xô bằng cách nào đó không theo đuổi
chính sách phiêu lưu, mà đang cố gắng tìm giải pháp cho các tranh chấp. Đây là
một hình thức hỗ trợ mà họ cung cấp cho những kẻ phản bội ở Moscow.
What else can be understood from this meeting? It turns out that the
steps taken by the Chinese leaders will cement the position of the Soviet
revisionist adventurists, [and that] they will also help “lower the pressure”
on China so that it can have the opportunity to reduce military spending. What
the Chinese say that they will be armed to the teeth is hogwash. But also, as
long as they think of working to achieve the “disarmament” of the Soviet Union
and entering into an alliance against imperialism together with the Soviet
revisionists, this means that the Albanians, who do not follow them down this
path, are not realists, but extremists. This is the essence of this tendency
that is becoming apparent in them.
COMRADE MEHMET SHEHU: This is their assessment of us. With
their attitude, the Chinese leaders are telling the Vietnamese that we have
also chosen your path, [that] we have told you this indirectly so far, and now
we have come your way.
Có thể hiểu được điều gì khác từ cuộc họp này? Hóa ra các bước đi của các
nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ củng cố vị thế của những nhà phiêu lưu xét lại Liên
Xô, [và] họ cũng sẽ giúp "giảm áp lực" lên Trung Quốc để nước này có
cơ hội cắt giảm chi tiêu quân sự. Những gì Trung Quốc nói rằng họ sẽ được trang
bị vũ khí đến tận răng là chuyện bịa đặt. Nhưng cũng vậy, miễn là họ nghĩ đến
việc nỗ lực để đạt được "giải trừ quân bị" Liên Xô và cùng với những
người xét lại Liên Xô tham gia vào liên minh chống chủ nghĩa đế quốc, điều này
có nghĩa là người Albania, những người không đi theo họ trên con đường này,
không phải là những người theo chủ nghĩa hiện thực, mà là những kẻ cực đoan.
Đây chính là bản chất của khuynh hướng này đang trở nên rõ ràng ở họ.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Đây là đánh giá của họ về chúng tôi. Với thái độ
của họ, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang nói với người Việt Nam rằng chúng tôi
cũng đã chọn con đường của các bạn, [rằng] chúng tôi đã gián tiếp nói với các
bạn điều này cho đến nay, và bây giờ chúng tôi đã đi theo con đường của các
bạn.
COMRADE ENVER HOXHA: When Zhou Enlai told you that with
this meeting the Chinese wanted to gather intelligence on the Soviets, you,
comrade Rita, rightly told him that the Soviet revisionists also tried to
gather intelligence about you. This did not sit well with Zhou Enlai, because
it let them know that we assume that the Soviet revisionists want to use this
meeting to test where the Chinese stand, to take their pulse.
COMRADE RITA MARKO: I also stressed that Kosygin is not
an economist, like he said, but an ideological leader and one of the oldest.
COMRADE ENVER HOXHA: This stance of the Chinese leaders
does not surprise us.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Khi Chu Ân Lai nói với ngài rằng với cuộc họp này,
Trung Quốc muốn thu thập thông tin tình báo về Liên Xô, ngài, đồng chí Rita, đã
nói đúng với ông ấy rằng những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô cũng đã cố
gắng thu thập thông tin tình báo về ngài. Điều này không ổn với Chu Ân Lai, vì
nó cho họ biết rằng chúng ta cho rằng những người theo chủ nghĩa xét lại Liên
Xô muốn sử dụng cuộc họp này để kiểm tra lập trường của Trung Quốc, để nắm bắt
mạch đập của họ.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Tôi cũng nhấn mạnh rằng Kosygin không phải là một
nhà kinh tế, như ông ấy đã nói, mà là một nhà lãnh đạo tư tưởng và là một trong
những người già nhất.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Quan điểm này của các nhà lãnh đạo Trung Quốc không
làm chúng ta ngạc nhiên.
COMRADE RITA MARKO: Zhou Enlai asked me if we know
[Soviet party official and Central Committee Secretary Konstantin Fedorovich]
Katushev, who was part of this Soviet delegation together with Kosygin. I
replied that we do not know him. After that, he openly emphasized that Kosygin
is for peace.
COMRADE ENVER HOXHA: So, with what they are doing, the
Chinese leaders think that they will tame the “hawks” and thus remove the risk
of war for China, [and] the situation, according to them, will evolve towards
the improvement of their relations with the Soviet Union. Then, the conclusion
is that only one common enemy remains for both sides, American imperialism.
With this, Zhou Enlai wanted to tell you, comrade Rita, that you in Albania
also avoid the hawks. And you will do this, he thinks, whether you like it or
not, because we keep you fed, just as [Soviet party official Anastas] Mikoyan
once told us. They think that the Albanians are sectarians, against our policy.
COMRADE RITA MARKO: In any case, the Chinese were very
careful with us.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Chu Ân Lai hỏi tôi rằng chúng ta có biết [quan chức
đảng Liên Xô và Bí thư Ủy ban Trung ương Konstantin Fedorovich] Katushev, người
đã tham gia phái đoàn Liên Xô này cùng với Kosygin không. Tôi trả lời rằng
chúng ta không biết ông ấy. Sau đó, ông ấy công khai nhấn mạnh rằng Kosygin ủng
hộ hòa bình.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Vì vậy, với những gì họ đang làm, các nhà lãnh đạo
Trung Quốc nghĩ rằng họ sẽ thuần hóa được những "kẻ diều hâu" và do
đó loại bỏ nguy cơ chiến tranh cho Trung Quốc, [và] tình hình, theo họ, sẽ tiến
triển theo hướng cải thiện mối quan hệ của họ với Liên Xô. Sau đó, kết luận là
chỉ còn một kẻ thù chung cho cả hai bên, chủ nghĩa đế quốc Mỹ. Với điều này,
Chu Ân Lai muốn nói với đồng chí, đồng chí Rita, rằng các đồng chí ở Albania
cũng tránh xa những kẻ diều hâu. Và các đồng chí sẽ làm điều này, ông ấy nghĩ,
cho dù các đồng chí có thích hay không, bởi vì chúng tôi sẽ nuôi sống các đồng
chí, giống như [quan chức đảng Liên Xô Anastas] Mikoyan đã từng nói với chúng
tôi. Họ nghĩ rằng người Albania là những kẻ theo giáo phái, chống lại chính sách
của chúng tôi.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Trong mọi trường hợp, người Trung Quốc đều rất cẩn
thận với chúng tôi.
COMRADE ENVER HOXHA: Our line is correct, therefore our
party and government delegation, led by comrade Haki, which goes [to China] on
the occasion of the celebration of the 20th anniversary of the proclamation of
the People's Republic of China, should openly express, as we have always done,
our views on these issues, whether they like it or not. This does not really
hurt us, and it should not make us violate the principles.
But, of course, tactfully, we must let them know that our party thinks
that this meeting is not right, not opportune, and that it does not serve
Marxism-Leninism.
They should be reminded of what they said to comrade Rita Marko, that we
think like “extremists.” This is not true because we think and behave according
to the Marxist-Leninist path, and only from this perspective we deem the
meeting of Zhou Enlai with Kosygin like an opportunistic stance, a mistaken
tactic.
ĐỒNG CHỦ ENVER HOXHA: Đường lối của chúng ta là đúng, do đó đoàn đại biểu
đảng và chính phủ của chúng ta, do đồng chí Haki dẫn đầu, sẽ đến [Trung Quốc]
nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, nên
công khai bày tỏ quan điểm của chúng ta về những vấn đề này, bất kể họ có thích
hay không. Điều này thực sự không gây tổn hại cho chúng ta và không nên khiến
chúng ta vi phạm các nguyên tắc.
Nhưng tất nhiên, chúng ta phải khéo léo cho họ biết rằng đảng của chúng
ta cho rằng cuộc họp này là không đúng, không kịp thời và không phục vụ cho chủ
nghĩa Mác-Lênin.
Họ nên nhớ lại những gì họ đã nói với đồng chí Rita Marko, rằng chúng ta
suy nghĩ như những "kẻ cực đoan". Điều này không đúng vì chúng ta suy
nghĩ và hành động theo con đường Mác-Lênin, và chỉ từ góc độ này, chúng ta mới
coi cuộc gặp giữa Chu Ân Lai và Kosygin là một lập trường cơ hội, một chiến
thuật sai lầm.
We should tell to the Chinese leaders that in principle we are not
against talks, but not just any talks, at any level, and with anyone. We are
not for meetings of this level with Soviet revisionists, as they did in this
case. There are moments when one should have talks, where and why one should
talk, but at different levels, which must always be determined correctly, based
on real conjunctures and so that they bring us a real benefit and not to the
enemies.
Talks always have a political character. And our main political stance is
to fight to the end against the imperialist and Soviet revisionist enemies. For
us, politics is in every instance and always in the foreground.
Chúng ta nên nói với các nhà lãnh đạo Trung Quốc rằng về nguyên tắc,
chúng ta không phản đối đàm phán, nhưng không phải bất kỳ cuộc đàm phán nào, ở
bất kỳ cấp độ nào và với bất kỳ ai. Chúng ta không ủng hộ các cuộc họp ở cấp độ
này với những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô, như họ đã làm trong trường
hợp này. Có những thời điểm mà người ta nên đàm phán, ở đâu và tại sao người ta
nên đàm phán, nhưng ở các cấp độ khác nhau, điều này phải luôn được xác định
đúng đắn, dựa trên các tình huống thực tế và để chúng mang lại cho chúng ta lợi
ích thực sự chứ không phải cho kẻ thù.
Đàm phán luôn mang tính chất chính trị. Và lập trường chính trị chính của
chúng ta là chiến đấu đến cùng chống lại kẻ thù theo chủ nghĩa đế quốc và chủ
nghĩa xét lại Liên Xô. Đối với chúng ta, chính trị luôn ở vị trí hàng đầu và
trong mọi trường hợp.
If they start talking about the risk of war, you can tell them that we do
not have information on the size of Soviet forces concentrated on the Chinese
border [and that] you may know this better than we do, therefore we may be
mistaken in our assessments in this matter. However, we think that with those
forces, as you describe them, that the Soviet revisionists now have on the
Chinese border, and in the current situation in the world and within the Soviet
Union itself, [the Soviet Union] cannot currently attack China. We are one
hundred percent with you on matters like you needing to be armed, being ready
for war, and always staying vigilant, but we think that the Soviet Union cannot
attack China in the current conjuncture, because the war with [China] would be
extremely dangerous for the Soviet Union, [would be] to its disadvantage, and
would lead to certain defeat.
Nếu họ bắt đầu nói về nguy cơ chiến tranh, bạn có thể nói với họ rằng
chúng tôi không có thông tin về quy mô lực lượng Liên Xô tập trung ở biên giới
Trung Quốc [và rằng] bạn có thể biết điều này rõ hơn chúng tôi, do đó chúng tôi
có thể nhầm lẫn trong đánh giá của mình về vấn đề này. Tuy nhiên, chúng tôi
nghĩ rằng với những lực lượng đó, như bạn mô tả, mà những người theo chủ nghĩa
xét lại Liên Xô hiện có ở biên giới Trung Quốc, và trong tình hình hiện tại
trên thế giới và trong chính Liên Xô, [Liên Xô] hiện không thể tấn công Trung
Quốc. Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ bạn về các vấn đề như bạn cần được trang bị vũ
khí, sẵn sàng chiến tranh và luôn cảnh giác, nhưng chúng tôi nghĩ rằng Liên Xô
không thể tấn công Trung Quốc trong tình hình hiện tại, bởi vì chiến tranh với
[Trung Quốc] sẽ cực kỳ nguy hiểm đối với Liên Xô, [sẽ] bất lợi cho Liên Xô và
sẽ dẫn đến thất bại chắc chắn.
We can also tell the Chinese leaders that our opinion is that this
meeting you had with Kosygin in Beijing helped the Soviet revisionists. Comrade
Rita Marko reported to us about Kosygin's conversation with you. Related to
this, our party thinks that now, on the eve of the UN meeting, this meeting
helped the Soviet Union.
Comrade Zhou Enlai described the condition in the Soviet leadership as
weak, lacking unity. We fully agree with this assessment; however, the meeting
you had, in our opinion, helped them improve their difficult situation.
Comrade Zhou Enlai says the Soviet Union has lost authority vis-à-vis the
allies. This is also very true. But, in our view, the meeting in Beijing with
Kosygin came to the aid of Soviet revisionist leaders.
Chúng tôi cũng có thể nói với các nhà lãnh đạo Trung Quốc rằng theo ý
kiến của chúng tôi, cuộc gặp giữa ngài và Kosygin ở Bắc Kinh đã giúp những
người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô. Đồng chí Rita Marko đã báo cáo với chúng
tôi về cuộc trò chuyện của Kosygin với ngài. Liên quan đến điều này, đảng của
chúng tôi cho rằng vào đêm trước cuộc họp của Liên Hợp Quốc, cuộc gặp này đã
giúp Liên Xô.
Đồng chí Chu Ân Lai mô tả tình hình trong giới lãnh đạo Liên Xô là yếu
kém, thiếu sự thống nhất. Chúng tôi hoàn toàn đồng ý với đánh giá này; tuy
nhiên, theo ý kiến của chúng tôi, cuộc gặp giữa ngài và chúng tôi đã giúp họ
cải thiện tình hình khó khăn của mình.
Đồng chí Chu Ân Lai nói rằng Liên Xô đã mất đi uy quyền đối với các đồng
minh. Điều này cũng rất đúng. Nhưng theo quan điểm của chúng tôi, cuộc gặp ở
Bắc Kinh với Kosygin đã giúp các nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô.
This meeting also helped the Soviet Union’s lost authority within the
international communist movement. It gives Soviet revisionists a trump card,
that ostensibly the patience of the Soviet Union and its policy of
rapprochement and negotiation [are] correct. This stance may cause
disillusionment among some immature Marxists-Leninists, so we think that the
meeting could negatively affect the world communist movement.
Comrade Zhou Enlai told comrade Rita Marko that with this policy we could
disarm the Soviet revisionists. He has also said that this, as well as their
tendency for “peace,” and so on, would give us time to prepare. This is a
tactic. Gaining time is an important issue, but without breaking our political
principles.
Cuộc họp này cũng giúp Liên Xô giành lại quyền lực đã mất trong phong
trào cộng sản quốc tế. Nó trao cho những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô
một lá bài chủ, rằng sự kiên nhẫn của Liên Xô và chính sách xích lại gần và đàm
phán của họ [là] đúng đắn. Lập trường này có thể gây ra sự vỡ mộng trong số
những người theo chủ nghĩa Marx-Lenin non nớt, vì vậy chúng tôi nghĩ rằng cuộc
họp có thể ảnh hưởng tiêu cực đến phong trào cộng sản thế giới.
Đồng chí Chu Ân Lai đã nói với đồng chí Rita Marko rằng với chính sách
này, chúng ta có thể giải giáp những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô. Ông
cũng đã nói rằng điều này, cũng như xu hướng "hòa bình" của họ, v.v.,
sẽ cho chúng ta thời gian để chuẩn bị. Đây là một chiến thuật. Giành thời gian
là một vấn đề quan trọng, nhưng không phá vỡ các nguyên tắc chính trị của chúng
ta.
It should be pointed out to the Chinese leaders what history has shown
that whoever is a fascist and determined to commit aggression is not deceived
by tactics, therefore we think that even the step you took, agreeing to have
this meeting, will not deceive the Soviet revisionists in order to disarm them.
We are convinced that the Soviet social-imperialists will never disarm, not in
front of us, and not in front of American imperialism, as we are clear that
American imperialists will never be disarmed of their own free will.
COMRADE MEHMET SHEHU: It may also be borne in mind that
they have so far correctly assessed the Paris talks as an effort hatched by
Moscow, but with this meeting that they had, [they] indirectly justify the
meeting of the Vietnamese with the Americans.
Cần chỉ ra cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc thấy rằng lịch sử đã chứng
minh rằng bất kỳ ai là phát xít và quyết tâm xâm lược đều không bị lừa dối bởi
các chiến thuật, do đó chúng tôi nghĩ rằng ngay cả bước đi mà các ngài đã thực
hiện, đồng ý tổ chức cuộc họp này, cũng sẽ không lừa được những người theo chủ
nghĩa xét lại Liên Xô để tước vũ khí của họ. Chúng tôi tin rằng những người
theo chủ nghĩa xã hội đế quốc Liên Xô sẽ không bao giờ tước vũ khí, không phải
trước mặt chúng tôi, và không phải trước mặt chủ nghĩa đế quốc Mỹ, vì chúng tôi
biết rõ rằng những người theo chủ nghĩa đế quốc Mỹ sẽ không bao giờ bị tước vũ
khí theo ý muốn tự do của họ.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Cũng cần lưu ý rằng cho đến nay họ đã đánh giá
đúng các cuộc đàm phán Paris là một nỗ lực do Mátxcơva vạch ra, nhưng với cuộc
họp này, [họ] đã gián tiếp biện minh cho cuộc gặp giữa người Việt Nam với người
Mỹ.
COMRADE ENVER HOXHA: I think that all this should be
pointed out to the Chinese leaders, but always keeping in mind that discussions
should not be aggravated, therefore we should speak tactfully and in a friendly
manner with them — though we know how we are boiling on the inside, especially
as it concerns this scoundrel.
We must always go by the principle of expressing openly and in a friendly
manner our opinions to friends. How much our stance will help our Chinese
comrades, we do not know, but with this effort we make it clear once again that
we cannot simply follow their wagon, we can never approve something that is
wrong. Only, as I emphasized, we should tactfully put forward everything that
we will say to them. Let us tell them that we consider this position of theirs
as a tactic on your part, but that in our opinion it is wrong and time will
prove it to be wrong.
ĐỒNG TÁC ENVER HOXHA: Tôi nghĩ rằng tất cả những điều này nên được chỉ ra
cho các nhà lãnh đạo Trung Quốc, nhưng luôn ghi nhớ rằng các cuộc thảo luận
không nên bị làm trầm trọng thêm, do đó chúng ta nên nói chuyện một cách khéo
léo và thân thiện với họ — mặc dù chúng ta biết rằng chúng ta đang sôi sục bên
trong, đặc biệt là khi liên quan đến tên vô lại này.
Chúng ta phải luôn tuân theo nguyên tắc bày tỏ quan điểm của mình một
cách cởi mở và thân thiện với bạn bè. Chúng ta không biết lập trường của chúng
ta sẽ giúp ích cho các đồng chí Trung Quốc của chúng ta bao nhiêu, nhưng với nỗ
lực này, chúng ta một lần nữa làm rõ rằng chúng ta không thể chỉ đơn giản là đi
theo cỗ xe của họ, chúng ta không bao giờ có thể chấp thuận điều gì đó sai
trái. Chỉ có điều, như tôi đã nhấn mạnh, chúng ta nên khéo léo đưa ra mọi điều
chúng ta sẽ nói với họ. Hãy nói với họ rằng chúng ta coi lập trường này của họ
là một chiến thuật của các bạn, nhưng theo chúng tôi, nó sai và thời gian sẽ
chứng minh điều đó là sai.
Once you have done this, you can then talk about our friendship, about
the progress that both of our countries have achieved, etc.
Now we have to think and find ways to tell them.
These issues should be reported to the Chinese leaders either by our
delegation that will go to Beijing, of course if they raise this problem, or we
can tell the Chinese ambassador here and then this weight is off the shoulders
of the delegation. If they raise this topic of conversation, [Albanian party
official] Haki can tell them, but if they do not speak [on this] at all, then
how can they be told? If our delegation that will go to Beijing requests a
meeting, they may say that they are very busy, or it may be that no talks take
place at all.
Sau khi bạn đã làm điều này, sau đó bạn có thể nói về tình bạn của chúng
ta, về những tiến bộ mà cả hai nước chúng ta đã đạt được, v.v.
Bây giờ chúng ta phải suy nghĩ và tìm cách để nói với họ.
Những vấn đề này nên được báo cáo với các nhà lãnh đạo Trung Quốc thông
qua phái đoàn của chúng ta sẽ đến Bắc Kinh, tất nhiên là nếu họ nêu vấn đề này,
hoặc chúng ta có thể nói với đại sứ Trung Quốc ở đây và sau đó gánh nặng này sẽ
được gỡ bỏ khỏi vai của phái đoàn. Nếu họ nêu chủ đề trò chuyện này, [quan chức
đảng Albania] Haki có thể nói với họ, nhưng nếu họ không nói [về điều này] chút
nào, thì làm sao họ có thể được nói? Nếu phái đoàn của chúng ta sẽ đến Bắc Kinh
yêu cầu một cuộc họp, họ có thể nói rằng họ rất bận, hoặc có thể là không có
cuộc đàm phán nào diễn ra cả.
COMRADE RAMIZ ALIA: I think that they will definitely
have a meeting with our delegation.
COMRADE HAKI TOSKA: If there are meetings, we can raise
this topic of conversation with them, emphasizing that the fight against
imperialism cannot be separated from the fight against revisionism, etc.
COMRADE MEHMET SHEHU: In the event that there is a
meeting, our delegation should follow, as always, the tactic we have ordinarily
followed — first to speak are the hosts.
COMRADE ENVER HOXHA: Our delegation is not going there
for talks, but to take part in the celebration of the 20th anniversary of the
proclamation of the People's Republic of China, so it may happen that even if
there is a meeting with them, the Chinese may think that they have spoken to us
about this issue once so they may not touch on these subjects again, [instead]
speak to us about other things, like machinery, submarines, etc.
ĐỒNG CHÍ RAMIZ ALIA: Tôi nghĩ rằng họ chắc chắn sẽ có một cuộc họp với
phái đoàn của chúng tôi.
ĐỒNG CHÍ HAKI TOSKA: Nếu có các cuộc họp, chúng ta có thể nêu chủ đề trò
chuyện này với họ, nhấn mạnh rằng cuộc chiến chống chủ nghĩa đế quốc không thể
tách rời khỏi cuộc chiến chống chủ nghĩa xét lại, v.v.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Trong trường hợp có một cuộc họp, phái đoàn của
chúng tôi nên tuân theo, như mọi khi, chiến thuật mà chúng tôi thường tuân theo
— trước tiên là chủ nhà phát biểu.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Phái đoàn của chúng tôi không đến đó để đàm phán,
mà để tham gia lễ kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, vì
vậy có thể xảy ra trường hợp ngay cả khi có một cuộc họp với họ, phía Trung
Quốc có thể nghĩ rằng họ đã nói chuyện với chúng tôi về vấn đề này một lần nên
họ có thể không đề cập đến những chủ đề này nữa, [thay vào đó] nói chuyện với
chúng tôi về những thứ khác, như máy móc, tàu ngầm, v.v.
COMRADE MEHMET SHEHU: Then Haki should tell them that
comrade Rita, as soon as he returned to Albania, informed us about the meeting
he had with you and [Haki] uses this opportunity to put forward our point of
view.
COMRADE ENVER HOXHA: Plus, they expect an answer from us.
Zhou Enlai himself told Rita in the beginning that [they] would inform [us]
about this issue because comrade Enver will ask you about it.
COMRADE MEHMET SHEHU: So we have two options to present
our views to the Chinese leaders: one is for our delegation that will go now on
the occasion of the 20th anniversary to tell them, the other option is to call
the Chinese ambassador in Tirana, who should be told that comrade Zhou Enlai
has talked to comrade Rita Marko about the meeting he had with Kosygin and our
view on this [matter] would be put forward.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Vậy thì Haki nên nói với họ rằng đồng chí Rita,
ngay khi trở về Albania, đã thông báo cho chúng tôi về cuộc gặp với đồng chí và
[Haki] đã tận dụng cơ hội này để đưa ra quan điểm của chúng tôi.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Thêm vào đó, họ mong đợi câu trả lời từ chúng tôi.
Bản thân Chu Ân Lai đã nói với Rita ngay từ đầu rằng [họ] sẽ thông báo cho
[chúng tôi] về vấn đề này vì đồng chí Enver sẽ hỏi đồng chí về vấn đề này.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Vì vậy, chúng ta có hai lựa chọn để trình bày quan
điểm của mình với các nhà lãnh đạo Trung Quốc: một là phái đoàn của chúng ta sẽ
đến vào dịp kỷ niệm 20 năm để nói với họ, lựa chọn còn lại là gọi cho đại sứ
Trung Quốc tại Tirana, người nên được thông báo rằng đồng chí Chu Ân Lai đã nói
chuyện với đồng chí Rita Marko về cuộc gặp với Kosygin và quan điểm của chúng
ta về [vấn đề] này sẽ được đưa ra.
COMRADE ENVER HOXHA: Our delegation can also tell them,
but definitely very carefully, because we must keep in mind the big interests,
the just ones, the socialist ones, as well as the internal political and
economic interests. It is a fact that since we treat these problems this way,
this means that we are not in agreement with them. We have also not agreed with
the Chinese leaders in the past, but we later thought that the relations
between the two sides had improved, [that] our contradictions and disagreements
had toned down compared to what they had been before. However, as Zhou Enlai
presents issues, it turns out that the disagreements between us are very
pronounced, [and that] they are about the [party] line, so in case they
continue to go down this path, we will undoubtedly clash with them, because we
do not agree on things that are essential issues, on issues related to the
[party] line that are among the most fundamental.
We also have to keep in mind the fact that, when we had disagreements
between us in the past, when we have been very prudent we have noticed that
they have backed off. We have always defended our line, but we have supported
China, the Chinese Communist Party, the Cultural Revolution, Mao Zedong. We
will do this again, but at the same time, without the slightest concession,
we will strike against all of their distortions.
ĐỒNG CHỦ ENVER HOXHA: Đoàn đại biểu của chúng ta cũng có thể nói với họ,
nhưng chắc chắn là rất cẩn thận, vì chúng ta phải ghi nhớ những lợi ích lớn,
những lợi ích chính đáng, những lợi ích xã hội chủ nghĩa, cũng như những lợi
ích chính trị và kinh tế nội bộ. Thực tế là vì chúng ta xử lý những vấn đề này
theo cách này, điều này có nghĩa là chúng ta không đồng ý với họ. Chúng ta cũng
không đồng ý với các nhà lãnh đạo Trung Quốc trong quá khứ, nhưng sau đó chúng
ta nghĩ rằng mối quan hệ giữa hai bên đã được cải thiện, [rằng] những mâu thuẫn
và bất đồng của chúng ta đã dịu đi so với trước đây. Tuy nhiên, khi Chu Ân Lai
trình bày các vấn đề, thì hóa ra những bất đồng giữa chúng ta rất rõ ràng, [và]
chúng liên quan đến đường lối [của đảng], vì vậy trong trường hợp họ tiếp tục
đi theo con đường này, chúng ta chắc chắn sẽ xung đột với họ, bởi vì chúng ta
không đồng ý về những vấn đề cốt yếu, về những vấn đề liên quan đến đường lối
[của đảng] nằm trong số những vấn đề cơ bản nhất.
Chúng ta cũng phải ghi nhớ thực tế rằng, khi chúng ta có bất đồng giữa
chúng ta trong quá khứ, khi chúng ta rất thận trọng, chúng ta đã nhận thấy rằng
họ đã lùi bước. Chúng ta luôn bảo vệ đường lối của mình, nhưng chúng ta đã ủng
hộ Trung Quốc, Đảng Cộng sản Trung Quốc, Cách mạng Văn hóa, Mao Trạch Đông.
Chúng ta sẽ làm điều này một lần nữa, nhưng đồng thời, không có chút nhượng bộ
nào, chúng ta sẽ phản công lại tất cả những sự bóp méo của họ.
The issue arises that it can be inferred, and it will definitely be
inferred, that there are contradictions between our two sides. It now depends
on the predisposition of the Chinese leaders for us to determine our position.
In case they take action against us, we will definitely and immediately react.
But they may be afraid of our stance and, from what we have noticed,
ideologically, they are very afraid of us. The revisionist group in China is
very afraid of our Marxist-Leninist party and may try to avoid the clash, so I
think it will not further aggravate the situation, although it will continue to
carry on its work. For our part, as always, we will fight to keep our [party]
line unspoiled, [and] we will preserve the principles, will even drop bombs, but
we will continue to maintain ties with them, we will try to benefit as much as
possible from these ties in the interest of the great question of socialism and
of our country. This means that we should obtain the [industrial] objects that
we have contracted with the Chinese, because we anticipate that in bad times
ahead we will resist, even if alone, though we might not be alone.
Vấn đề nảy sinh là có thể suy ra, và chắc chắn sẽ suy ra, rằng có những
mâu thuẫn giữa hai bên chúng ta. Bây giờ, việc chúng ta xác định lập trường của
mình phụ thuộc vào khuynh hướng của các nhà lãnh đạo Trung Quốc. Trong trường
hợp họ hành động chống lại chúng ta, chúng ta chắc chắn sẽ phản ứng ngay lập
tức. Nhưng họ có thể sợ lập trường của chúng ta và, theo những gì chúng ta đã
nhận thấy, về mặt tư tưởng, họ rất sợ chúng ta. Nhóm xét lại ở Trung Quốc rất
sợ đảng Marxist-Leninist của chúng ta và có thể cố gắng tránh xung đột, vì vậy
tôi nghĩ rằng họ sẽ không làm trầm trọng thêm tình hình, mặc dù họ sẽ tiếp tục
thực hiện công việc của mình. Về phần chúng tôi, như mọi khi, chúng tôi sẽ đấu
tranh để giữ cho đường lối [của đảng] của chúng tôi không bị phá hoại, [và]
chúng tôi sẽ bảo vệ các nguyên tắc, thậm chí sẽ thả bom, nhưng chúng tôi sẽ
tiếp tục duy trì mối quan hệ với họ, chúng tôi sẽ cố gắng hưởng lợi nhiều nhất
có thể từ những mối quan hệ này vì lợi ích của vấn đề lớn về chủ nghĩa xã hội
và đất nước chúng tôi. Điều này có nghĩa là chúng ta phải có được các mục tiêu
[công nghiệp] mà chúng ta đã ký kết với Trung Quốc, vì chúng ta dự đoán rằng
trong thời điểm khó khăn sắp tới, chúng ta sẽ phản kháng, ngay cả khi đơn độc,
mặc dù chúng ta có thể không đơn độc.
COMRADE MEHMET SHEHU: Might Xhemal Shehu who is going with
this delegation in his role as a corps commissar, be authorized to request a
meeting with someone from the officers of the Chinese headquarters in order to
speed up the delivery of military supplies based on the contracted agreements?
COMRADE ENVER HOXHA: They have already told us before
that they are very busy, so perhaps we make a mistake to request this meeting.
Even so, what would Xhemal do with them?
MEHMET SHEHU: After the meeting, Haki might tell them, for example,
that comrade commissar Xhemal Shehu wants to meet with some officer of their
Ministry of Defense to talk about the military supplies to be possibly sent to
us as soon as possible, since the Soviet Union is a threat to us.
COMRADE RAMIZ ALIA: It seems to me that this request
would not do, because Xhemal Shehu is not an employee of the Ministry of
Defense, [but] he is a corps commissar, so he should not engage in talks at the
state level.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Xhemal Shehu, người đi cùng phái đoàn này với tư
cách là chính ủy quân đoàn, có thể được ủy quyền yêu cầu một cuộc họp với một
ai đó từ các sĩ quan của trụ sở Trung Quốc để đẩy nhanh việc cung cấp vật tư
quân sự dựa trên các thỏa thuận đã ký kết không?
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Họ đã nói với chúng ta trước đó rằng họ rất bận
rộn, vì vậy có lẽ chúng ta đã phạm sai lầm khi yêu cầu cuộc họp này. Ngay cả
như vậy, Xhemal sẽ làm gì với họ?
MEHMET SHEHU: Sau cuộc họp, Haki có thể nói với họ, ví dụ, rằng đồng chí
chính ủy Xhemal Shehu muốn gặp một sĩ quan nào đó của Bộ Quốc phòng của họ để
thảo luận về việc có thể gửi vật tư quân sự cho chúng ta càng sớm càng tốt, vì
Liên Xô là mối đe dọa đối với chúng ta.
ĐỒNG CHÍ RAMIZ ALIA: Với tôi thì yêu cầu này không khả thi, vì Xhemal
Shehu không phải là nhân viên của Bộ Quốc phòng, [nhưng] ông ta là chính ủy
quân đoàn, vì vậy ông ta không nên tham gia vào các cuộc đàm phán ở cấp nhà
nước.
COMRADE ENVER HOXHA: The talks that our delegation will
have with the Chinese will focus on political issues, not economic ones, and
therefore there is no way for Xhemal to raise with them issues related to the
supply of military materiel. After all, see how the situation unfolds. If there
are favorable circumstances, do not let this issue get lost. I am not well
informed, but it seems to me that the Chinese are not obstructing our military
supplies.
COMRADE MEHMET SHEHU: They are a bit behind with the tanks
and the heavy artillery, comrade Enver.
COMRADE ENVER HOXHA: Ok, let the comrades who will go
there act in accordance with how they see the situation.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Các cuộc đàm phán mà phái đoàn của chúng ta sẽ có
với Trung Quốc sẽ tập trung vào các vấn đề chính trị, không phải vấn đề kinh
tế, và do đó, Xhemal không có cách nào nêu ra với họ các vấn đề liên quan đến
việc cung cấp vật tư quân sự. Sau cùng, hãy xem tình hình diễn biến như thế
nào. Nếu có hoàn cảnh thuận lợi, đừng để vấn đề này bị bỏ qua. Tôi không được
thông tin đầy đủ, nhưng với tôi, có vẻ như Trung Quốc không cản trở nguồn cung
cấp quân sự của chúng ta.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Họ hơi chậm về xe tăng và pháo hạng nặng, đồng chí
Enver.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Được, hãy để các đồng chí sẽ đến đó hành động theo
cách họ nhìn nhận tình hình.
COMRADE RITA MARKO: When I spoke to the Chinese leaders
about the situation in our country and the successes we have achieved this
year, Kang Sheng said— not unintentionally, in my view—that the Chinese
ambassador in Tirana has informed him that this year Albania has had an
abundant harvest and will supply its own bread. For this reason, I asked at the
end of the talks to make a clarification on this issue, and I explained to them
the issue with this information. Then Kang Sheng intervened and said to me: do
you perhaps need our help with grain? I did not have this in mind, I replied, I
just wanted to clarify this issue.
When Zhou Enlai spoke about foreign affairs, he said that Ceaușescu had
the audacity to declare that he had organized the meeting with Kosygin, when in
fact it was organized through the Vietnamese. I took the opportunity to tell
them what kind of a man Ceaușescu is.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Khi tôi nói chuyện với các nhà lãnh đạo Trung Quốc
về tình hình đất nước chúng tôi và những thành công mà chúng tôi đã đạt được
trong năm nay, Khang Sinh đã nói - theo quan điểm của tôi, không phải là vô
tình - rằng đại sứ Trung Quốc tại Tirana đã thông báo với ông ấy rằng năm nay
Albania đã có một vụ thu hoạch bội thu và sẽ tự cung cấp bánh mì. Vì lý do này,
tôi đã yêu cầu làm rõ vấn đề này vào cuối cuộc đàm phán và tôi đã giải thích
vấn đề với họ bằng thông tin này. Sau đó, Khang Sinh đã xen vào và nói với tôi:
có lẽ ông cần chúng tôi giúp đỡ về ngũ cốc? Tôi không nghĩ đến điều này, tôi
trả lời, tôi chỉ muốn làm rõ vấn đề này.
Khi Chu Ân Lai nói về các vấn đề đối ngoại, ông ấy nói rằng Ceaușescu đã
có sự táo bạo khi tuyên bố rằng ông ta đã tổ chức cuộc họp với Kosygin, trong
khi thực tế là cuộc họp được tổ chức thông qua người Việt Nam. Tôi đã nhân cơ
hội này để nói với họ rằng Ceaușescu là người như thế nào.
COMRADE ENVER HOXHA: So let us approach this issue
carefully with them.
COMRADE MEHMET SHEHU: It is important for us that they
clearly understand that they cannot pull a fast one with us.
COMRADE ENVER HOXHA: These people are not yet strong
enough to come out openly. We have often said many things to Zhou Enlai,
nevertheless, later on, when we would meet, he said that they have only helped
us a little.
COMRADE MEHMET SHEHU: Back then he also had their man guy
on his side, and nevertheless he did not dare go further, [but] now he no
longer has him, so I think it will be harder for him.
COMRADE RITA MARKO: It seems that Zhou Enlai has
concentrated all affairs in his hands, [and] deals with all sectors, including
the party, the military, etc.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Vậy chúng ta hãy tiếp cận vấn đề này một cách thận
trọng với họ.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Điều quan trọng đối với chúng ta là họ phải hiểu
rõ rằng họ không thể chơi xỏ chúng ta.
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Những người này vẫn chưa đủ mạnh để công khai.
Chúng ta đã thường nói nhiều điều với Chu Ân Lai, tuy nhiên, sau này, khi chúng
ta gặp nhau, ông ấy nói rằng họ chỉ giúp chúng ta một chút.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Hồi đó, ông ấy cũng có người đàn ông của họ bên
cạnh, nhưng ông ấy không dám đi xa hơn, [nhưng] bây giờ ông ấy không còn người
đàn ông đó nữa, vì vậy tôi nghĩ sẽ khó khăn hơn cho ông ấy.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Có vẻ như Chu Ân Lai đã tập trung mọi công việc vào
tay mình, [và] giải quyết mọi lĩnh vực, bao gồm cả đảng, quân đội, v.v.
COMRADE ENVER HOXHA: The Chinese leaders do not think
correctly about issues of strategy and tactics.
COMRADE MEHMET SHEHU: Since they managed to have this
meeting at the Beijing airport, I do not think they will stop on their path;
the people of this group have thought about it and attempt to go further. We
saw the evolution at the aerodrome. In the beginning, Zhou Enlai greeted
Kosygin coldly but when saying goodbye, they exchanged warm handshakes.
COMRADE HAKI TOSKA: Also, although it was the Soviets
who asked for the meeting, Zhou Enlai did not present anything about what
Kosygin put forward in this meeting.
COMRADE RITA MARKO: He told us that he raised the issue
of contracts.
COMRADE MEHMET SHEHU: We are clear that he did not just
raise this. I imagine that Kosygin might have said to Zhou Enlai that “if you
continue with your current attitude, it will be to your detriment and ours,
[so] understand us comrades, we want to be united, both our countries build
socialism, let us focus on what unites us and not on what divides us ... etc.”
We know very well what the Soviet revisionists say in these kinds of meetings.
[Produced using stenography]
[Signed]
ĐỒNG CHÍ ENVER HOXHA: Các nhà lãnh đạo Trung Quốc không suy nghĩ đúng đắn
về các vấn đề chiến lược và chiến thuật.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Vì họ đã tổ chức được cuộc họp này tại sân bay Bắc
Kinh, tôi không nghĩ họ sẽ dừng lại trên con đường của mình; những người trong
nhóm này đã nghĩ về điều đó và cố gắng tiến xa hơn. Chúng tôi đã thấy sự phát
triển tại sân bay. Lúc đầu, Chu Ân Lai chào Kosygin một cách lạnh lùng nhưng
khi tạm biệt, họ đã trao đổi những cái bắt tay nồng nhiệt.
ĐỒNG CHÍ HAKI TOSKA: Ngoài ra, mặc dù Liên Xô đã yêu cầu tổ chức cuộc
họp, Chu Ân Lai đã không trình bày bất cứ điều gì về những gì Kosygin đưa ra
trong cuộc họp này.
ĐỒNG CHÍ RITA MARKO: Ông ấy nói với chúng tôi rằng ông ấy đã nêu vấn đề
hợp đồng.
ĐỒNG CHÍ MEHMET SHEHU: Chúng tôi rõ ràng rằng ông ấy không chỉ nêu vấn đề
này. Tôi hình dung Kosygin có thể đã nói với Chu Ân Lai rằng “nếu ông tiếp tục
thái độ hiện tại, điều đó sẽ gây bất lợi cho ông và chúng tôi, [vì vậy] hãy
hiểu cho chúng tôi, các đồng chí, chúng tôi muốn thống nhất, cả hai nước chúng
ta đều xây dựng chủ nghĩa xã hội, hãy tập trung vào những gì đoàn kết chúng ta
chứ không phải những gì chia rẽ chúng ta ... v.v.” Chúng tôi biết rất rõ những
gì những người theo chủ nghĩa xét lại Liên Xô nói trong những cuộc họp như thế
này.
[Được tạo bằng tốc ký]
[Đã ký]
[1] Translator’s note:
Given the top-secret nature of the document, access to it was limited to
Politburo members, according to a handwritten instruction from 30 September
1969 contained in the file. In his remarks, Marko speaks both from his point of
view, as well as the Chinese, often within the same paragraph. To avoid
confusion, [Marko] has been inserted in parts where Marko refers to himself.
Moreover, some pronouns have been modified to clarify, for example, that “we”
refers to the Chinese when Marko adopts their point of view.
[2] Translator’s note:
Xhorxhi Robo’s first name is routinely misspelled in Albanian documents.
The Albanian Party leadership discusses recent meetings with the Chinese
Communist Party, the state of Sino-Soviet relations, and the funeral of Ho Chi
Minh.
[1] Ghi chú của người dịch: Do tính
chất tuyệt mật của tài liệu, quyền truy cập vào tài liệu này chỉ giới hạn ở các
thành viên Bộ Chính trị, theo một hướng dẫn viết tay từ ngày 30 tháng 9 năm
1969 có trong hồ sơ. Trong bài phát biểu của mình, Marko nói theo cả quan điểm
của mình và của người Trung Quốc, thường là trong cùng một đoạn văn. Để tránh
nhầm lẫn, [Marko] đã được chèn vào những phần mà Marko tự nhắc đến mình. Hơn
nữa, một số đại từ đã được sửa đổi để làm rõ, ví dụ, rằng "chúng ta"
ám chỉ người Trung Quốc khi Marko áp dụng quan điểm của họ.
[2] Ghi chú của người dịch: Tên của
Xhorxhi Robo thường bị viết sai chính tả trong các tài liệu tiếng Albania.
Lãnh đạo Đảng Albania thảo luận về các
cuộc họp gần đây với Đảng Cộng sản Trung Quốc, tình hình quan hệ Trung-Xô và
tang lễ của Hồ Chí Minh.
English version Google translated
https://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/105071/download
No comments:
Post a Comment