20230801 Cong Dong Tham Luan BPSOS
Phòng, chống buôn người ở Việt Nam
https://machsongmedia.org/vietnam/chong-buon-nguoi/1976-phong-chong-buon-nguoi-o-viet-nam.html
Hải Di Nguyễn
Ngày 30/7 là Ngày Thế giới phòng, chống mua bán người (World Day
Against Trafficking in Persons).
Trong bài trước, tôi đã viết về một số người Việt là nạn nhân buôn
người ở Campuchia, Jordan, Ả Rập Xê Út.
Cho bài viết này, tôi phỏng vấn TS. Nguyễn Đình Thắng và anh Percy
Nguyễn của tổ chức BPSOS về bức tranh toàn cảnh nạn buôn người ở Việt Nam, và
cách phòng, chống buôn người của nhà nước Việt Nam.
Nạn buôn người từ Việt Nam thường có những hình thức nào?
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2F889bd103-9e53-47cb-9415-83d526dddd8d.png%3Frdr%3Dtrue&t=1690744265&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd000101a400&sig=FWNQniYXRIqyBj6p6vXtTQ--~D
Nơi ở của người Việt làm thợ hồ ở Romania.
TS. Nguyễn Đình Thắng cho biết:
“Giống như ở các nơi khác, ở Việt Nam có nhiều hình thức buôn
người như buôn người làm gái mãi dâm, lao động trẻ em, cưỡng bức lao động, buôn
lao động. Mỗi hình thức có thể phân loại là nội địa hoặc xuyên quốc gia.
Chúng tôi phân ra hai dạng. Thứ nhất, buôn người theo dạng nhà
nước như cưỡng bức lao động trong nhà tù hoặc trung tâm cải tạo hoặc cai
nghiện, hoặc bóc lột lao động trong chương trình xuất khẩu lao động. Dạng này
liên quan đến chính sách nhà nước, tạo thu nhập nhiều chục tỉ đô-la hàng năm,
và dính líu đến lợi ích nhóm. Nhà nước Việt Nam bằng mọi giá bao che và bảo vệ
các đường dây hoạt động theo dạng buôn người này.”
Anh Percy Nguyễn nói “Chính quyền Việt Nam không công nhận những
người đi xuất khẩu lao động và bị bóc lột và trở thành nạn nhân nạn buôn người
là nạn nhân nạn buôn người, theo pháp luật Việt Nam.”
TS Nguyễn Đình Thắng nói “Thứ hai là buôn người theo dạng cá lẻ
như buôn trẻ em vào ổ mãi dâm ở Campuchia; lừa người bán cho các sòng bài ở
Campuchia, Philippines hoặc Miến Điện; bán phụ nữ vào ổ mãi dâm ở Malaysia,
Singapore, v.v. Dạng này không là sân sau của các ông lớn bà lớn, không ảnh
hưởng đến thu nhập quốc gia. Nhà nước Việt Nam sẵn sàng bài trừ dạng buôn người
cá lẻ này. Thậm chí họ cho phép một số tổ chức Úc, Hoa Kỳ hoạt động chống buôn
người ở Việt Nam nhưng chỉ được tập trung vào buôn người dạng cá lẻ, chớ đụng
đến buôn người dạng nhà nước.”
Các ĐSQ Việt Nam thường có hành động, hỗ trợ gì với nạn nhân buôn
người?
Theo lời anh Percy Nguyễn “Thường ĐSQ Việt Nam ở nước ngoài, đặc
biệt [trong các vụ gần đây nhất] là ĐSQ tại Campuchia và Saudi Arabia, họ hầu
như không có hỗ trợ bất kỳ cái gì cho nạn nhân… Họ đều bưng bít thông tin về
nạn buôn người ở quốc gia đó, và không cung cấp bất kỳ hỗ trợ gì cho nạn nhân
khi họ ở các nước sở tại.”
TS. Nguyễn Đình Thắng nói “Đặc biệt, một số nạn nhân đã phải mua
vé ‘chuyến bay giải cứu’ với giá cao ngất ngưởng để hồi hương; chưa một ai được
thông báo cho biết về hoàn trả phần chênh lệch giá vé dù họ đã đòi và nhiều
chục thủ phạm đã bị tuyên án.”
Chính quyền địa phương ở
Việt Nam thường có hành động, hỗ trợ gì với nạn nhân hồi hương?
Anh Percy Nguyễn nói
“Chính quyền Việt Nam luôn rêu rao rằng họ giúp những nạn nhân buôn người.
Nhưng sau khi Percy nghiên cứu và đọc một bài báo về nạn nhân buôn người thì
hầu hết những nạn nhân buôn người được chính quyền Việt Nam giúp đỡ là những
phụ nữ bị buôn bán sang Lào hoặc sang miền nam Trung Quốc để làm vợ, hoặc bị
bóc lột tình dục, sau đó được giải cứu trở về.”
Theo lời anh, sau khi một
phụ nữ bị bóc lột tình dục được giải cứu đưa về Việt Nam, chẳng hạn như từ
Trung Quốc, “phía công an sẽ có giấy chứng nhận đây là nạn nhân buôn người. Sau
đó Sở Lao động – Thương binh và Xã hội của địa phương đó sẽ tới làm việc, giúp
đỡ, và cung cấp dạy nghề hoặc giúp đỡ những nhu cầu thiết yếu cho nạn nhân đó.
Và nạn nhân đó từ lúc từ Trung Quốc về tới nhà ở Việt Nam, chính phủ Việt Nam
trả lại hết mọi chi phí đó.”
Tuy nhiên, nhà nước Việt
Nam chỉ tập trung vào những trường hợp này, còn “những nạn nhân bị bóc lột lao
động gần như không được giúp đỡ gì cả”.
Việt Nam đã ký Công ước
Palermo (United Nations Convention Against Transnational Organised Crime, tức
Công ước của LHQ về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia).
Anh Percy Nguyễn cho biết,
theo chính báo cáo của nhà nước Việt Nam với LHQ, nạn nhân buôn người khi hồi
hương nhận được 6 điểm hỗ trợ:
“Thứ nhất là khoản chi phí
về đi lại. Thứ hai là chi phí y tế. Thứ ba là khoản chi phí và hỗ trợ về tâm
lý. Thứ tư là khoản hỗ trợ về pháp lý. Thứ năm là các khoản hỗ trợ để học và
đào tạo nghề. Thứ sáu là các khoản hỗ trợ về khó khăn, chẳng hạn như cho vay
vốn. Đó là những cái đáng lẽ họ phải nhận được. Đó là những cái chính quyền
Việt Nam cam kết với LHQ là sẽ cung cấp cho nạn nhân buôn người. Tuy nhiên tới
thời điểm hiện tại, những nạn nhân mình có thông tin đều không được bất kỳ hỗ
trợ nào cả.”
TS. Nguyễn Đình Thắng nói
“Các bộ ngành ở cấp trung ương cũng chưa hề can thiệp để giúp các nạn nhân đòi
công lý, đòi bồi thương thiệt hại từ các thủ phạm, kể cả công ty xuất khẩu lao
động và các môi giới.”
Ông nói thêm “Theo tôi
nhận xét, các viên chức và giới chức ở các toà đại sứ Việt Nam không được huấn
luyện về kiến thức căn bản về phòng, chống buôn người và trách nhiệm của họ.”
Việt Nam
có thay đổi gì sau tử vong của em H Xuân Siu năm 2021?
Năm
2021, có một trường hợp rúng động dư luận là em H Xuân Siu, 17 tuổi,
tử vong sau hai năm làm việc ở Ả Rập Xê Út. Đáng chú ý là em sinh ngày
30/10/2003 nhưng được làm giả giấy tờ, đổi ngày sinh thành 30/10/1996, để được
đi xuất khẩu lao động.
TS.
Nguyễn Đình Thắng cho biết:
“Bộ
Ngoại giao Việt Nam triệu hồi ông Nguyễn Quốc Khánh, tuỳ viên lao động ở toà
đại sứ Việt Nam ở Ả Rập Xê Út. Chúng tôi có chứng cứ là ông ta hợp tác với
nhiều đường dây buôn người ở quốc gia Trung Đông này. Người thay thế được biết
là người đàng hoàng và tận tuỵ. Đây là điểm tích cực lẻ loi.
Trong
khi đó, công ty VINACO, thủ phạm đưa em H Xuân Siu đi lao động năm 15 tuổi và
đẩy em vào chỗ tử vong, thì chỉ bị đóng tiền phạt tượng trưng. Lẽ ra, buôn lao
động trẻ vị thành niên là một tội hình sự nặng. VINACO không chỉ thủ ác đối với
em H Xuân Siu mà còn nhiều trẻ vị thành niên khác nữa.
Việc bao
che cho VINACO thể hiện chính sách đẩy mạnh xuất khẩu lao động của nhà nước.
Năm 2022, số người xuất khẩu lao động là 142,779, vượt chỉ tiêu của nhà nước
159%. Riêng 3 tháng đầu năm, số người xuất khẩu lao động tăng 1500% so với cùng
thời kỳ năm ngoái. Nhà nước Việt Nam không ưu tiên truy tố hình sự các thủ phạm
buôn người lao động vì ảnh hưởng đến chương trình xuất khẩu lao động.”
Hoa Kỳ
đã có những biện pháp chế tài gì sau phúc trình năm 2022?
Theo TS.
Nguyễn Đình Thắng:
“Bộ
Ngoại giao Hoa Kỳ, ở những cấp làm chính sách, không muốn xếp Việt Nam vào Hạng
3. Theo luật, quốc gia nào đã ở trong Hạng 2 – Danh sách Theo dõi 2 năm liền mà
vẫn không cải thiện thì tự động phải đưa vào Hạng 3, ngoại trừ trong trường hợp
đặc biệt thì Tổng thống có quyền gia hạn thêm 1 năm. Năm 2021 lẽ ra Việt Nam đã
phải rơi xuống Hạng 3 nhưng Tổng thống Biden đã gia hạn cho Việt Nam thêm 1 năm
mà không có lý do chính đáng.
Đầu năm
2022, BPSOS đã trưng ra nhiều chứng cứ cho thấy tình trạng không hề cải thiện
mà còn tệ đi. Không những thế, chính quyền còn bao che cho giới chức ngoại
giao dính líu đến buôn người, dung túng cho các công ty xuất khẩu lao động tham
gia đường dây buôn người, và đe doạ các nạn nhân lên tiếng cầu cứu. Báo cáo
viên Đặc biệt của LHQ về nạn buôn người cũng lên tiếng mạnh mẽ. Điều này góp
phần thúc đẩy Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam xuống Hạng 3.”
Việt Nam
bị đẩy xuống hạng 3 trong bản phúc trình của Bộ Ngoại giao Mỹ
về nạn buôn người năm 2022.
TS.
Nguyễn Đình Thắng nói “Hoa Kỳ chưa có biện pháp chế tài nào đối với Việt Nam
sau khi xếp Việt Nam vào Hạng 3. Thay vào đó, Hoa Kỳ đã mở chương trình huấn
luyện, tài trợ thêm cho Việt Nam để tăng năng lực phòng, chống nạn buôn người.”
Vì sao
Việt Nam lên hạng về vấn đề buôn người?
Trong bản phúc trình tháng 6/2023, Việt
Nam vẫn nằm trong danh sách theo dõi nhưng được lên hạng 2 về vấn đề buôn
người.
TS.
Nguyễn Đình Thắng nói “Tôi cho rằng đây là một quyết định vội vã và thiếu căn
cứ. Thiếu căn cứ vì chính quyền Việt Nam chưa làm gì cả đối với trên 100 hồ sơ
mà BPSOS đã can thiệp, góp phần giải cứu, và / hoặc giúp hội nhập sau khi hồi
hương trong năm 2021 và 2022.
Tôi
không hề ngạc nhiên và đoán trước quyết định của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ vì biết
rằng họ đang muốn nâng quan hệ đối tác với Việt Nam cho nên ngại ‘mạnh tay’ với
Việt Nam.”
Các
lãnh đạo trẻ người Thượng chứng tỏ bản lãnh trước chính sách vu khống của nhà
nước Việt Nam
Chương
trình đào tạo của BPSOS giúp các cộng đồng yếu thế tăng năng lực và bản lãnh
Ts.
Nguyễn Đình Thắng
Ngày 28
tháng 7, 2023
http://machsongmedia.org
Cuộc hội
luận ngày 14 tháng 7, 2023 trên đài RFA với tựa đề “Người Thượng trẻ nói về
tình hình tại Tây Nguyên sau vụ tấn công hôm 11 tháng 6” đến nay đã thu hút hơn
128 nghìn lượt người xem. Các người Thượng trẻ này bao gồm cô H’biap Krong ở
Thuỵ Sĩ, anh Y Phíc H’dok ở Hoa Kỳ, và anh Y Quỳnh Bdap ở Thái Lan. Người phỏng
vấn là anh Nguyễn Trường Sơn ở Đài Loan.
Tôi
khuyến khích những ai quan tâm đến tình hình Việt Nam xem chương trình phỏng
vấn này để:
·
Thấy được sự trưởng thành về năng lực và bản lãnh của lớp
người Thượng trẻ ở ngoài Việt Nam
·
Hiểu về sách lược dân chủ hoá Việt Nam mà BPSOS thực
hiện trong 10 năm qua
Xem
chương trình phỏng vấn:
https://www.youtube.com/watch?v=oqotuWxTL-4
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2F853ccf46-3c1c-41ac-ae8f-a1d7ce36aaa4.jpg%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=kuIz6bbjRmhJvJWJcwvAoQ--~D
Hình 1 – Buổi phỏng vấn trực tuyến ngày 14/07/2023
Phản ứng nhanh
Chỉ vài tiếng sau khi 2 vụ nổ súng xảy ra ở Tỉnh Đắk Lắk rạng sáng
ngày 11 tháng 6, các người Thượng trẻ ở ngoài Việt Nam đã ngay lập tức dành thế
chủ động.
Ngày 11 tháng 6, từ Bangkok, Thái Lan, anh Y Quỳnh Bdap phát đi bản
thông báo tiếng Anh, tiếng Việt và tiếng Ê Đê dưới danh nghĩa Hội Người Thượng
Vì Công Lý (Montagnards Stand for Justice, MSFJ) mà anh đồng sáng lập. Bản
thông báo lên án mọi hành vi bạo lực đến từ người dân hoặc từ chính quyền và
báo động quốc tế về nguy cơ nhà nước Việt Nam sẽ lợi dụng vụ nổ súng để vu
khống và bách hại những người Thượng đấu tranh ôn hoà cho nhân quyền và tự do
tôn giáo.
Cùng ngày, từ Quận Cam, California anh Y Phíc Hdok, cũng là đồng
sáng lập viên của MSFJ, bắt đầu dùng trang Facebook cá nhân để phổ biến và giải
thích lập trường kể trên.
Sau đó hơn 1 tuần Cô Hbiap Krong, cố vấn cho MSFJ, cùng với tôi dự
họp với viên chức của văn phòng Cao Uỷ Nhân Quyền LHQ ở quốc gia này để cập
nhật các diễn tiến ở Đắk Lắk và lên kế hoạch đối phó.
Ba người trẻ này nhanh chóng trở thành nguồn thông tin đáng tin
cậy cho LHQ, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, và nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế. Họ cũng
được nhiều giới truyền thông quốc tế phỏng vấn đưa tin.
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2F546223a8-1459-48ba-b35b-f2fb65f8fa22.png%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=omX8vCMG2LZz9wnpD13RAw--~D
Hình 2 - Cô Hbiap Krong trong tham luận đoàn, Hội Nghị Thượng Đỉnh
Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế, Washington DC, ngày 01/07/2022 (ảnh BPSOS)
Giành thế chủ đông
Biết trước thế nào nhà nước Việt Nam cũng sẽ dùng vụ nổ súng để vu
khống, các thành viên MSFJ đã báo động trước với quốc tế về triển vọng này.
Y như rằng, nhà nước đã huy động đội ngũ dư luận viên cáo buộc
trên mạng xã hội rằng MSFJ đứng sau vụ nổ súng. Bộ Công An không trắng trợn như
vậy nhưng cho đăng lại các bài viết vu khống cũ có kèm thêm hình ảnh về vụ nổ
súng, ám chỉ rằng cách nào đó MSFJ có liên can.
Phải mất 10 ngày sau vụ việc, Bộ Công An mới trực tiếp cáo buộc,
thông qua cổng thông tin chính thức của Công An Huyện Chư Se, Tỉnh Đắk Lắk:
“Cơ quan
An ninh điều tra xác định, Y Phic Hdok và Y Quynh Bdăp vốn sinh ra lớn lên tại
tỉnh Đắk Lắk nhưng từ nhỏ, cả hai đối tượng này đã sớm tham gia tổ chức FULRO,
nhận sự chỉ đạo của số đối tượng FULRO lưu vong ở nước ngoài hoạt động tuyên
truyền, phát triển lực lượng trong nước, lôi kéo kích động bà con tại các buôn
làng trên địa bàn huyện Cư Kuin, huyện Krông Ana tham gia biểu tình bạo loạn
đòi yêu sách thành lập ‘Tin lành Đêga’, ‘Nhà nước Đêga’.” Xem:
https://www.facebook.com/conganhuyenchuse/posts/pfbid02WDM8SpKc5nQaPWhdnv64doGYGg3cE9zNVGZAcajPLeo2hkGXWfngdxS6FjAyan5el
Gần 1
tháng sau vụ nổ súng, ngày 7 tháng 7, Bộ Công An chính thức lên tiếng trên báo
Công An Nhân Dân, cáo buôc rằng:
“Sau khi
vụ khủng bố xảy ra ở Đắk Lắk vào ngày 11/6 vừa qua, tổ chức ‘Ủy ban cứu người
vượt biển’, gọi tắt là BPSOS lại trắng trợn vu cáo, xuyên tạc chính quyền kích động
nhân dân đàn áp người Thượng, tổ chức bắt bớ, đánh đập ‘vô cớ’ nhằm mục đích
chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc ở Tây Nguyên... qua đó biện minh cho các
tổ chức ‘Người thượng vì công lý’, ‘Hội thánh tin lành Đấng Christ Tây Nguyên’
do một số đối tượng cầm đầu đang sống lưu vong ở Thái Lan.” Xem:
https://cand.com.vn/Chong-dien-bien-hoa-binh/to-chuc-bpsos-lai-trang-tron-vu-cao-xuyen-tac-sau-vu-khung-bo-o-dak-lak-i699575/
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2F36722de3-2d2c-4a80-8ac4-e457b32b7501.jpg%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=vtqQcJoMefr2bTUvKpnNhQ--~D
Hình 3 - Anh Y Phíc H’dok và Đại Sứ Lưu Động cho Tự Do Tôn Giáo
Quốc Tế Sam Brownback tại Hội Nghị Cấp Bộ Trưởng, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, ngày 16
– 18 tháng 7, 2019
Bài báo hăm he rằng ngày 20/6 Thứ trưởng Bộ Công An Việt Nam
Nguyễn Văn Long đã họp với Tổng Cục trưởng Tổng cục Trại giam, Bộ Tư pháp Thái
Lan để “thực hiện hiệu quả ‘Hiệp định về chuyển giao người bị kết án phạt tù và
hợp tác thi hành án hình sự giữa nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và
Vương quốc Thái Lan’ đã ký kết năm 2010.”
Đó là bắn tiếng rằng các thành viên của MSFJ ở Thái Lan hãy coi
chừng.
Các lời cáo buộc và hăm he ấy bị phản tác dụng vì, trong con mắt
quốc tế, nó xác nhận lời báo động mà tổ chức MSFJ đã đưa ra từ đầu là đúng,
rằng nhà nước Việt Nam thế nào cũng sẽ lợi dụng vụ nổ súng để gia tăng đàn áp
người Thượng theo đạo Tin Lành ở Tây Nguyên và đe doạ các thành viên của MSFJ ở
Thái Lan.
BPSOS đã chuyển đến nhiều giới chức LHQ và quốc tế bản báo cáo tóm
lược về các cáo buộc và động thái đe doạ của nhà nước Việt Nam nhắm vào MSFJ.
Vận động
hậu thuẫn quốc tế
Phản ứng
có thể đoán trước của nhà nước Việt Nam đã xúc tác sự chú ý của quốc tế đến khu
vực Tây Nguyên như chưa từng có trong khoảng một chục năm trở lại đây. Các
người Thượng trẻ kể trên đang cùng với BPSOS chuẩn bị một loạt sự kiện để vận
dụng và duy trì sự quan tâm đang có của LHQ, của nhiều cơ quan chính quyền quốc
tế, và của giới truyền thông quốc tế:
·
Ngày 22 tháng 8: BPSOS
sẽ tổ chức buổi hôi luận trực tuyến về tình trạng đàn áp tôn giáo đang tệ đi ở
Tây Nguyên với sự tham dự của nhiều giới chức quốc tế và của các nạn nhân là
nhân chứng vừa mới đến Thái Lan lánh nạn. Cuộc hội luận này nhằm đánh dấu Ngày
Quốc Tế Tưởng Niệm Nạn Nhân của Sự Bạo Hành vì Tôn Giáo hay Niềm Tin (ngày 22
tháng 8).
·
Ngày 25 tháng 8: Cô
Hbiap Krong sẽ có nhiều buổi họp với viên chức và giới chức LHQ ở Geneva để
trình bày về các biến chuyển tệ đi ở Tây Nguyên.
·
Ngày 25 tháng 8: BPSOS
sẽ cùng với một số tổ chức thân hữu, bao gồm cả MSFJ, sẽ nộp nhiều bản báo cáo
cho “Uỷ Ban LHQ về Xoá Bỏ mọi Hình Thức Kỳ Thị Chủng Tộc” để giúp uỷ ban này
chuẩn bị rà soát Việt Nam về thực thi công ước. Cuộc rà soát sẽ diễn ra ngày 29
& 30 tháng 11.
·
Ngày 6 – 8 tháng 9: Cô
Hbiap Krong sẽ cùng phải đoàn của BPSOS từ Thái Lan tham gia Hội Nghị Thượng
Đỉnh về Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế ở Đài Bắc, do Chủ Tịch Quốc Hội Đài Loan đồng
triệu tập. Đây là cơ hội để trình bày với nhiều trăm giới chức chính quyền và
nhà hoạt động bảo vệ tư do tôn giáo quốc tế về tình hình ngày càng xấu đi ở Tây
Nguyên.
·
Ngày 29 & 30 tháng 11: Cô
Hbiap Krong sẽ đại diện BPSOS và MSFJ để tham gia buổi rà soát Việt Nam về thực
thi Công Ước LHQ về Xoá Bỏ mọi Hình Thức Kỳ Thị Chủng Tộc.
·
Ngày 29 & 30 tháng 11: BPSOS
phối hợp phái đoàn đa tôn giáo người Việt, kể cả đại diện người Thượng theo Đạo
Tin Lành, tham gia Hội Nghị Cấp Bộ Trưởng về Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế ở Praha,
Cộng Hoà Séc.
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2F82236559-cc11-4439-bf79-9f1fbb6ba9f7.jpg%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=szMACrB_TuZnnx6_pPYnPA--~D
Hình 4 - Anh Y Quỳnh Bdap
Sách lược dân chủ hoá Việt Nam
BPSOS chủ trương dân chủ hoá bằng cách phát huy năng lực cho các
cộng đồng người dân bị bách hại để tự bảo vệ trước sự bức hiếp của chính quyền,
vận động sự hậu thuẫn quốc tế nhằm làm giảm đi chính sách bức chế, và tương trợ
trong hoàn cảnh ngặt nghèo. Khi nhiều cộng đồng đã vững chãi liên kết với nhau
thì họ sẽ dần dà đặt nhà nước vào thế phải tuân thủ luật pháp quốc gia và các
cam kết quốc tế.
Từ năm 2015, BPSOS đã tổ chức các khoá đào tạo ngắn hạn và dài hạn
(12 tháng) cho nhân sự của trên 200 cộng đồng bị bách hại thuộc nhiều tôn giáo
khác nhau. Khoảng 2 nghìn người thuộc các cộng đồng này đã được đào tạo để nhận
diện, thu thập chứng cứ và báo cáo vi phạm. Họ đã đóng góp cho trên 500 bản báo
cáo liên quan đến hơn 1000 vụ vi phạm. Trong số đó có 550 người được huấn luyện
thêm về luật Việt Nam, luật quốc tế, cách ứng xử tình huống, kỹ năng tương trợ,
kỹ năng truyền thông, khả năng điều hành và quản trị, kỹ năng vận động quốc tế…
Tôi khuyến khích
những ai muốn tìm hiểu và đánh giá hiệu quả của chương trình đào tạo và huấn
luyện này hãy xem chương trình phỏng vấn ngày 14 tháng 7 kể trên. Cả 3 người
Thượng trẻ được phỏng vấn đều đã qua các khoá đào tạo ngắn hạn và dài hạn.
Người phỏng vấn không chỉ tham gia mà còn phối hợp các khoá đào tạo ấy trong
nhiều năm. Điều thú vị là họ tự kết nối và sắp xếp chương trình phỏng vấn; tôi
không hề biết.
Xin hãy xem để so
sánh bản lãnh, tầm hiểu biết và cung cách ứng xử của những người trẻ này với
các giới chức chính quyền Việt Nam. Tương phản một trời một vực.
Và cũng xin quý vị
tiếp tay giới thiệu trang Facebook của tổ chức MSFJ:
·
Tiếng Việt: https://www.facebook.com/profile.php?id=100036214344176
·
Tiếng Anh: https://www.facebook.com/profile.php?id=100068005282308
Bài liên quan:
Anh Y Phic H’dok và
người cha tình nghi bị sát hại
https://machsongmedia.org/vietnam/moi-tuan-mot-guong-mat-ti-nan/1942-anh-y-phic-hdok-va-nguoi-cha-tinh-nghi-bi-sat-hai.html
Anh Y Quynh Buondap:
Một người Êđê bị công an tra tấn, “đánh vào đầu”
https://machsongmedia.org/vietnam/moi-tuan-mot-guong-mat-ti-nan/1938-anh-y-quynh-buondap-mot-nguoi-ede-bi-cong-an-tra-tan-danh-vao-dau.html
Vụ tập kích
ở Cư Kuin: Những lời cảnh báo bị bỏ ngoài tai
https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/cu-kuin-attacks-warnings-ignored-06172023075025.html
Vụ hai
đồn công an ở Đắk Lắk bị tấn công: 'Tức nước vỡ bờ vì mâu thuẫn đất đai và tôn
giáo'?
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-65886929
Giám đốc
BPSOS: Bạo động ở Tây Nguyên ‘gây nguy hiểm cho người Thượng xin tị nạn’
https://www.voatiengviet.com/a/giam-doc-bpsos-bao-dong-o-tay-nguyen-gay-nguy-hiem-cho-nguoi-thuong-xin-ti-nan-/7145226.html
Trang Facebook "Tị Nạn Thái Lan" của BPSOS đã bị đánh
sập, xin mời mọi người like/ follow trang mới tại đây để theo dõi thông tin về
người tị nạn, về các hoạt động của BPSOS, và về các chương trình tái định cư:
https://www.facebook.com/BPSOSTiNanThaiLan
Việt
Nam và nạn buôn người
https://machsongmedia.org/vietnam/chong-buon-nguoi/1975-viet-nam-va-nan-buon-nguoi.html
Hải Di
Nguyễn
Ngày
30/7 là Ngày Thế giới phòng, chống mua bán người (World Day Against Trafficking
in Persons).
Nhân dịp
này, hãy nhìn lại câu chuyện của một số nạn nhân buôn người, và nạn buôn người
từ Việt Nam nói chung.
Các
đường dây lừa sang Campuchia
Trong một bài viết đăng vào tháng 1/2023
trên BBC News Tiếng Việt, tôi viết về trường hợp H Nit Niê (sinh năm
1998) và Y Oi Niê (sinh năm 2007), hai người Êđê từ Đắk Lắk.
H Nit
Niê và Y Oi Niê là họ hàng, và cả hai đều bị người cùng làng lừa sang Campuchia
với lời dụ dỗ “công việc nhàn, lương cao”.
H Nit
Niê nói “H Hoa nói là chỉ cần đi giáp Tây Ninh… Tới kia mất sóng, em mới biết
là tới Campuchia.”
Tại
Bavet, H Nit Niê và Y Oi Niê bị ép làm việc cho một công ty lừa đảo của Trung
Quốc: từ sáng đến tối phải liên tục gọi điện cho hàng trăm người để có đủ số
người kết bạn, nếu không sẽ bị trừ lương hoặc phải làm thêm giờ. Nếu muốn bỏ
đi, phải trả tiền chuộc ít nhất 1,500 USD.
Công an
Việt Nam “không làm gì hết”
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2Fd337be7a-2687-45a0-8a9c-50cb435801f9.jpg%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=WtYFTPq1874IACV5E46xVA--~D
Gia đình
H Nit Niê phải bán nhà sàn để chuộc con về.
Báo công
an Đắk Lắk nhưng chẳng được gì, H Nit Niê và Y Oi Niê phải nhờ gia đình bán nhà
bán đất để được chuộc về. Nhưng câu chuyện chưa dừng ở đó: khi về đến cửa khẩu
Mộc Bài, cả hai đều phải nộp phạt 6 triệu đồng để về lại Việt Nam vì “qua lại
biên giới quốc gia mà không làm thủ tục xuất cảnh, nhập cảnh theo quy định của
pháp luật”.
H Nit
Niê cho biết cũng đã báo cho công an tỉnh Đắk Lắk khi trở về nhưng “họ chỉ nhận
hồ sơ, không làm gì hết”.
Tương
tự, tháng 10/2022, H Nguôt Êban (sinh năm 2000) bị lừa và bắt cóc sang
Campuchia, như tôi đã viết trong một bài viết đăng tháng 1/2023 trên
tờ Diễn Đàn Thế Kỷ.
Nghe
giới thiệu về việc làm ở Long An, H Nguôt Êban lên xe cùng một người khác đi
Long An—cả hai được cho uống nước rồi lăn ra ngủ, đến sáng hôm sau tỉnh dậy thấy
mình đã ở Campuchia, đồ đạc giấy tờ không còn, và bị đưa vào một công ty lừa
đảo.
“Một
tháng rưỡi em không kiếm người nào hết nên ngày nào em cũng bị phạt [hít đất],
tới khi em hít đất không nổi nữa, em lăn ra bệnh, em không đi nổi nữa, công ty
vẫn bắt đi làm. Họ nói nếu em làm không được, họ sẽ bán em cho công ty khác.”
H Nguôt
Êban bị phạt hít đất vài trăm cái, bị “hăm dọa đánh, chích điện”, “bị chửi thậm
tệ, bị hăm dọa bán chỗ này bán chỗ kia… Người ta bán mình đi làm gái cũng
được.”
Không
thể kiếm 5,000 USD để trả tiền chuộc, đã báo công an Việt Nam nhưng chẳng được
gì, H Nguôt Êban liên lạc với nhân viên của CAMSA/ BPSOS rồi được công an
Campuchia giải cứu cùng 24 người Việt khác, nhưng về đến cửa khẩu Xa Mát vẫn bị
giữ đến 9 giờ tối vì không có tiền trả tiền phạt.
Trong bản phúc trình tháng 6/2023 về
nạn buôn người ở Việt Nam có đoạn:
“Các nhà
quan sát cho biết các nhà chức trách thường xuyên xử phạt các nạn nhân bị bóc
lột trong các hoạt động lừa đảo trên mạng vì vi phạm luật nhập cảnh do hệ quả
trực tiếp của việc bị buôn bán.”
Các hình thức buôn người “chính thống”
Bên cạnh những trường hợp lừa sang biên giới là hình thức buôn
người “chính thống”, tức là qua các chương trình xuất khẩu lao động.
Năm 2007, chị Nguyễn Thị Luyến (sinh năm 1985) sang Jordan làm
việc cho một công ty may mặc của chủ người Trung Quốc, theo chương trình xuất
khẩu lao động. Chị và các nữ lao động khác phải làm quần quật từ 7 giờ sáng đến
6 giờ tối, ăn khoảng nửa tiếng, rồi tiếp tục đến 8-9 giờ tối, nhưng được trả
lương thấp hơn hẳn mức lương căn bản đã được hứa.
Ngôn ngữ không biết, công ty môi giới không làm gì, Bộ Lao động –
Thương binh và Xã hội không giúp, sứ quán Việt Nam ở Jordan không có, họ phải
đình công đòi lại quyền lợi tháng 2/2008. Khi Việt Nam đưa các nữ lao động hồi
hương do áp lực quốc tế, chị Nguyễn Thị Luyến mất toàn bộ 40 triệu đồng tiền
cọc, cũng như mọi người khác trở về từ Jordan.
Năm 2018, chị H Bhét Niê (sinh năm 1993) sang Ả Rập Xê Út làm
việc, qua công ty môi giới. Khi tới Riyadh mới nhận ra công việc là “làm ôsin”
cho một gia đình tám người, nhà ba tầng.
“Lúc họ nói mình không hiểu, nói mình lấy cái này cái kia mà mình
không hiểu, họ chửi mắng xong, tức quá, họ đánh đập, ngược đãi… Tát vào mặt,
đập vào đầu. Nhiều lần như vậy”, chị cho biết. “Làm việc sai sót một tí thôi,
họ cũng chửi mắng, rồi đánh.”
Trong suốt hai năm ở Ả Rập Xê Út, chị H Bhét Niê bị chủ giữ giấy
tờ lẫn điện thoại, gọi công ty môi giới không được mà liên lạc người nhà cũng
không xong.
Cũng năm 2018, chị H Thái Ayun sang Ả Rập Xê Út làm giúp việc theo
chương trình xuất khẩu lao động. Có những lúc phải chạy đi chạy lại dọn dẹp cho
bốn hộ gia đình một ngày nhưng mỗi tuần chỉ được ba bữa cơm, chị H Thái Ayun
vài lần gọi công ty môi giới xin đổi chủ mà không được.
Sứ quán Việt Nam sách nhiễu
nạn nhân
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2F7fa88d0a-a073-48bc-8a01-1aac013d2bb7.jpg%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=YTWwa12nmxFDBKYSY1M.Fg--~D
Chị H Thái
Ayun cùng các nữ lao động tại trung tâm SAKAN ở Ả Rập Xê Út.
https://ecp.yusercontent.com/mail?url=https%3A%2F%2Ffiles.constantcontact.com%2F13e8e48c001%2Fbe5cbdfc-f06d-4571-b445-f4587d7429ae.jpg%3Frdr%3Dtrue&t=1690744906&ymreqid=24c3a556-5b4c-4ea9-1ce4-fd002001a400&sig=Foswfdy3x9609vUVmqBcbg--~D
Dấu vết
đánh đập trên một phụ nữ (sinh năm 1989) tại trung tâm SAKAN.
Như đã viết trên Mạch Sống ngày
22/6/2023, chị H Thái Ayun gặp nhiều nữ lao động khác trong trung
tâm bảo trợ SAKAN ở Riyadh, tất cả đều kẹt lại vì đang đại dịch và không có
chuyến bay về Việt Nam.
Không
nhận được giúp đỡ từ nơi khác, chị H Thái Ayun cùng các phụ nữ khác đăng video
cầu cứu vào tháng 4/2021. Chị cũng thu thập thông tin gửi cho CAMSA về các nữ
lao động bị hành hạ, bóc lột, cưỡng hiếp…
Chị cho
biết nhân viên của đại sứ quán Việt Nam tới đe dọa, nói họ “vi phạm pháp luật
nước sở tại, làm video đăng lên mạng xã hội” và “bây giờ sẽ giao cho nước sở
tại xử”, và sứ quán cũng cho người trà trộn vào trung tâm SAKAN để đe dọa, sách
nhiễu, thậm chí dọa đánh chết.
Liên tục
bị đe dọa và biết mình sẽ không an toàn nếu hồi hương, chị H Thái Ayun sang tỵ
nạn ở Thái Lan.
Nạn nhân
về Việt Nam “không còn đất sống”
Trở về
Việt Nam từ Jordan, chị Nguyễn Thị Luyến liên tục bị công an tra hỏi ai liên
lạc với IOM (Tổ chức Di trú Quốc tế), ai xúi giục đình công…, như tôi đã viết trên Mạch Sống ngày
20/7/2023.
Khi đại
diện các nữ lao động kiện các công ty môi giới để đòi lại công lý, chị cho biết
cả hai lần trước khi ra tòa, chị đều gặp nạn, lần thứ hai bị “tai nạn giao
thông nghiêm trọng, bị gãy hết răng đằng trước, bị chấn thương sọ não” và phải
từ bỏ vụ kiện.
Vừa
hoảng loạn và yếu sức sau tai nạn giao thông, vừa bị siết nhà vì mất tiền cọc
và không thể trả nợ, vừa không có công lý vì phải từ bỏ vụ kiện, vừa bị chồng
bỏ vì anh ta không muốn liên lụy, vừa bị hàng xóm cô lập vì mang tiếng “phản
động”, chị Nguyễn Thị Luyến còn liên tục bị công an địa phương “gọi lên gọi
xuống để điều tra, vùi dập” đến “không còn đất sống”.
Chị phải
sang Thái Lan lánh nạn năm 2012, và được sang Canada năm 2022.
2023:
Việt Nam lên hạng nhưng vẫn thuộc danh sách theo dõi
Theo bản
phúc trình của Bộ Ngoại giao Mỹ tháng 6 vừa qua về nạn buôn người, Việt Nam năm
nay được lên hạng 2 vì được xem là có tiến bộ so với năm ngoái.
Tuy
nhiên, Việt Nam vẫn không đáp ứng đủ các yêu cầu tối thiểu trong công cuộc bài
trừ nạn buôn người, và vẫn thuộc danh sách theo dõi.
